Ανησυχητική επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών παγκοσμίως βλέπει η ILO

Την ανησυχητική επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών παγκόσμια αναδεικνύει νέα έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) που δημοσιεύτηκε την προηγούμενη βδομάδα, εξετάζοντας την πρόοδο στους στόχους του ΟΗΕ για Βιώσιμη Ανάπτυξη μέχρι το 2030, που αφορούν την εργασία.

Εργασιακή φτώχεια

Όπως σημειώνεται στην έκθεση, παρά τη συνολική μείωση της φτώχειας των εργαζομένων παγκοσμίως, οι περιφερειακές ανισότητες εξακολουθούν να υφίστανται το 2023. Τα αραβικά κράτη αντιμετώπισαν προκλήσεις μετά την πανδημία, ενώ άλλες περιοχές πανηγύρισαν για τη μείωση των ποσοστών φτώχειας των εργαζομένων.

Η Αφρική παρέμεινε με το υψηλότερο ποσοστό φτωχών εργαζομένων, στο 29%. Μόνο στην υποσαχάρια Αφρική, 145 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε ακραία εργασιακή φτώχεια - σχεδόν το ένα τρίτο του απασχολούμενου πληθυσμού.

Με αυτές τις συνθήκες, η οργάνωση αναφέρει ότι η επίτευξη της ατζέντας 2030 για εξάλειψη της φτώχειας παραμένει στο μακρινό μέλλον, ιδίως σε περιφέρειες που δεν έχουν τη δημοσιονομική ικανότητα να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές πιέσεις.

Ισότητα φύλων

Όσον αφορά την ισότητα των φύλων η ILO αναφέρει ότι συνεχίζεται η δύσκολη μάχη για τις γυναίκες που προσπαθούν να κατακτήσουν ρόλους λήψης αποφάσεων.

Ενώ στην παγκόσμια απασχόληση οι γυναίκες εκπροσωπούνται σχεδόν κατά 40%, το 2022 θα κατέχουν μόνο το 27,5% των διοικητικών θέσεων. Πρόκειται για μια αξιοσημείωτη μείωση από το 28,5% το 2021 και μας φέρνει πίσω στο ποσοστό του 2016. Δεδομένης αυτής της πρόσφατης οπισθοδρόμησης και της υποτονικής προόδου πριν από αυτή, θα χρειαστούν πλέον 176 χρόνια μέχρι να φτάσουμε στην ισότητα των φύλων σε διευθυντικές θέσεις, σημειώνει η οργάνωση.

Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι η Αφρική σημείωσε αξιοσημείωτη πρόοδο, ενώ στην Ασία και τον Ειρηνικό παρατηρήθηκε αντιστροφή. Η Βόρεια Αφρική αντιμετωπίζει ιδιαίτερα τρομακτικές προκλήσεις, καθώς μόλις το 12,6% των διευθυντικών θέσεων κατέχουν γυναίκες, γεγονός που αντικατοπτρίζει τα συστημικά εμπόδια στα αραβικά κράτη και σε τμήματα της Ασίας. Οι διακρίσεις, οι περιοριστικοί νόμοι και η ανεπαρκής κοινωνική προστασία δημιουργούν ένα τρομακτικό τοπίο για την ισότητα των φύλων στις περιοχές αυτές.

Στασιμότητα παγκόσμιας παραγωγικότητας

Η παγκόσμια παραγωγικότητα αντιμετωπίζει μια ανησυχητική επιβράδυνση, που σηματοδοτεί πιθανούς κινδύνους για την οικονομική ευημερία και την ανάπτυξη, σημειώνει η έκθεση, κάνοντας αναφορά στον 8ο στόχο της Ατζέντας 2030 για αξιοπρεπή εργασία και οικονομική ανάπτυξη.

«Εάν η παραγωγικότητα συνεχίσει να είναι υποτονική στο μέλλον, αυτό θα αποτελούσε σημαντικό κίνδυνο για τη συνολική οικονομική ευημερία και ανάπτυξη και για τους στόχους που καθορίζονται στην Ατζέντα 2030», αναφέρεται στην έκθεση. Η αύξηση της παραγωγικότητας, η οποία αναγνωρίζεται ως βασικός παράγοντας για την αύξηση του βιοτικού επιπέδου, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ποιότητας ζωής των ατόμων και των κοινοτήτων και στην εξάλειψη της φτώχειας.

Η άτυπη απασχόληση συνεχίζεται

Παρά τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης το 2021 μετά τη διαταραχή της αγοράς εργασίας που προκλήθηκε από την πανδημία, οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες ωθούν τους εργαζόμενους στην άτυπη απασχόληση, συμπεραίνει η ILO. Ωστόσο, αυτές οι θέσεις εργασίας στερούνται κρίσιμων στοιχείων των επίσημων εργασιακών σχέσεων, ιδίως της πρόσβασης σε συστήματα κοινωνικής προστασίας, αποτελώντας εμπόδιο στην προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, σημειώνει.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, περισσότεροι από 2 δισεκατομμύρια εργαζόμενοι βρέθηκαν σε άτυπη απασχόληση το 2023, αποτελώντας το 58% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού. Το ποσοστό αυτό προβλέπεται να μειωθεί ελάχιστα, στο 57,8% το 2024. Η μείωση του ποσοστού της άτυπης απασχόλησης κατά λιγότερο από μία ποσοστιαία μονάδα από το 2015 είναι πολύ αργή. Παρόλο που το παγκόσμιο ποσοστό ανεπίσημης απασχόλησης βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδό του, ο αριθμός των ανεπίσημων εργαζομένων βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδό του, σημειώνει.

Σε νέο χαμηλό η ανεργία αλλά με προκλήσεις για αξιοπρεπή εργασία

Το παγκόσμιο ποσοστό ανεργίας έφτασε σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο από το 2000, ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις στην επίτευξη αξιοπρεπούς εργασίας.

Οι γυναίκες και οι νέοι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν υψηλότερα ποσοστά ανεργίας από τους άνδρες και τους ενήλικες ομολόγους τους παγκοσμίως και στις περισσότερες περιοχές. Το 2023, οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων στα ποσοστά ανεργίας αντανακλούν σχεδόν τις αντίστοιχες του 2015. Το μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ των δύο φύλων παραμένει στα αραβικά κράτη, όπου οι γυναίκες έχουν σταθερά περίπου διπλάσιες πιθανότητες να είναι άνεργες από τους άνδρες για περισσότερο από μια δεκαετία.

Πρόοδος στην απασχόληση, εκπαίδευση και κατάρτιση των νέων

Η παγκόσμια πρόοδος στη μείωση του ποσοστού των νέων που δεν βρίσκονται σε απασχόληση, εκπαίδευση ή κατάρτιση (NEET) ήταν αξιέπαινη, ιδίως στην Ασία και τον Ειρηνικό, αναφέρει η έκθεση. Ωστόσο, οι ανησυχητικές ανισότητες μεταξύ των φύλων εξακολουθούσαν να υφίστανται στη Νότια Ασία το 2023.

Υπάρχει κρίσιμη ανάγκη να εντατικοποιηθούν οι πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη μείωση των ποσοστών των νέων που δεν βρίσκονται σε απασχόληση, εκπαίδευση ή κατάρτιση, αναφέρεται, που το 2023 ανέρχονταν σε περίπου 269 εκατομμύρια.

Ανησυχητική επιδείνωση της συμμόρφωσης με τα θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα

Ο δείκτης 8.8.2 του SDG επιδιώκει να μετρήσει το επίπεδο της εθνικής συμμόρφωσης με τα θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα (ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και συλλογικές διαπραγματεύσεις). Ο παγκόσμιος μέσος όρος για τον δείκτη αυτό το 2022 ήταν 4,81, σηματοδοτώντας σημαντική και συνεχή επιδείνωση από το 2015, όταν ήταν 4,5.

Η επιδείνωση αυτή αφορά τόσο τις ανεπτυγμένες όσο και τις αναπτυσσόμενες χώρες και είναι εμφανώς εμφανής σε όλες τις περιφέρειες από το 2020, σημειώνει η έκθεση. Οι αλλαγές αυτές οφείλονται σε παραβιάσεις στην πράξη και σε παραβιάσεις των θεμελιωδών πολιτικών ελευθεριών των εργαζομένων, των εργοδοτών και των οργανώσεών τους.

Η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων της ILO για την εφαρμογή των συμβάσεων και των συστάσεων στην έκθεσή της για το 2023 τόνισε ότι η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και η συλλογική διαπραγμάτευση, ως δικαιώματα που επιτρέπουν την άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην εργασία, αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις σε όλο τον κόσμο και υπενθύμισε το σημαντικό μήνυμα του καταστατικού της ΔΟΕ του 1919, επισημαίνοντας ότι "η παγκόσμια και διαρκής ειρήνη μπορεί να εδραιωθεί μόνο εάν βασίζεται στην κοινωνική δικαιοσύνη", η οποία, με τη σειρά της, μπορεί να διατηρηθεί μόνο με την τήρηση των εργασιακών δικαιωμάτων και την υλοποίηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ευρύτερα.

Προκλήσεις για την ελαχιστοποίηση των τραυματισμών στον χώρο εργασίας

Πολλοί εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο εκτίθενται σε αδικαιολόγητους κινδύνους στους χώρους εργασίας τους και τα εργατικά ατυχήματα εξακολουθούν να είναι υπερβολικά συχνά, αναφέρει η έκθεση. Σε 11 από τις 93 χώρες με διαθέσιμα στοιχεία, υπήρχαν περισσότερα από 10 θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα ανά 100.000 εργαζόμενους κατά το τελευταίο έτος αναφοράς των δεδομένων. Στις μισές από τις 96 χώρες με διαθέσιμα στοιχεία, ο αριθμός των μη θανατηφόρων τραυματισμών που υπέστησαν οι εργαζόμενοι σε σχέση με την εργασία τους ξεπέρασε τους 641 ανά 100.000 εργαζόμενους.

Μείωση παγκόσμιου μεριδίου του εργατικού εισοδήματος στο ΑΕΠ

Το 2021, το 56% των ατόμων άνω των 15 ετών παγκοσμίως ήταν εργαζόμενοι, πράγμα που σημαίνει ότι το εισόδημα από την εργασία διαμορφώνει τη ζωή 3,3 δισεκατομμυρίων εργαζομένων και των οικογενειών τους. Η μείωση του μεριδίου του εργατικού εισοδήματος στο ΑΕΠ αντανακλά ότι τα κέρδη στην παραγωγικότητα της εργασίας δεν μεταφράζονται πλήρως σε αμοιβές εργασίας, αναφέρει η έκθεση. Αυτή η αναντιστοιχία συνοδεύεται από υψηλότερες αποδόσεις στο κεφάλαιο, οι οποίες μπορούν να αυξήσουν την ανισότητα, καθώς το εισόδημα από το κεφάλαιο συγκεντρώνεται στους εύπορους.

Ενώ ορισμένες περιφέρειες κατέγραψαν αυξήσεις στο μερίδιο του εισοδήματος από εργασία, άλλες γνώρισαν ανησυχητικές μειώσεις.

Καταληκτικά, η έκθεση αναφέρει ότι η έμφαση στην ανάγκη για στοχευμένες και συνεργατικές προσπάθειες καθίσταται όλο και πιο κρίσιμη για την αντιμετώπιση των περιφερειακών διαφορών και της πολύπλοκης αλληλεπίδρασης των παραγόντων που επηρεάζουν την παγκόσμια ανάπτυξη.

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της φτώχειας και της ανισότητας εν μέσω πολλαπλών κρίσεων απαιτεί λύσεις που δεν είναι μόνο βιώσιμες, ανθεκτικές και καινοτόμες, αλλά και προσαρμοσμένες στις ποικίλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι διάφορες περιοχές και δημογραφικές ομάδες. Αυτή η ολοκληρωμένη κατανόηση είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα μείνει πίσω στην επιδίωξη της αξιοπρεπούς εργασίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης στην πορεία προς την Ατζέντα 2030.