Προκλήσεις και ευκαιρίες βιωσιμότητας κατασκευής ακινήτων στην Κύπρο

Γράφουν οι Κωνσταντίνος Βασιλειάδης* και Ιωάννης Βαρδόπουλος**

Ο κατασκευαστικός κλάδος, νοουμένου τόσο ως υποδομές, όσο και ως ευρύτερου οικιστικού περιβάλλοντος, ο οποίος-σήμερα– αντιπροσωπεύει το 40% περίπου των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως, καλείται να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες πιέσεις που προκύπτουν ως απόρροια της αποσταθεροποίησης του κλίματος.

Σε αυτό πλαίσιο, σε μια ερευνητική μελέτη που πρόσφατα δημοσίευσε το διεθνές επιστημονικό περιοδικό με σύστημα κριτών και υψηλό δείκτη απήχησης, Energies, εξετάζονται οι προκλήσεις, οι πιθανές λύσεις και οι δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου προς ένα βιώσιμο περιβάλλον.

Σχεδιάγραμμα 1: Η χρήση ενεργητικών ηλιακών συστημάτων στις οροφές, ως συμπληρωματικό εργαλείο στις βιοκλιματικές αρχιτεκτονικές πρακτικές (πηγή: www.unsplash.com).

Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη επισημαίνει ότι η κατασκευαστική βιομηχανία είναι υπεύθυνη για ένα σημαντικό ποσοστό της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας.

Ο φιλόδοξος στόχος της διεθνούς κοινότητας να περιορίσει την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε 1,5°C μέχρι το 2030 απαιτεί μια βαθιά κατανόηση των τάσεων κατανάλωσης ενέργειας σε κάθε οικονομικό κλάδο. Υπό αυτό το πρίσμα, η ανάγκη για ολοκληρωμένη και λεπτομερή κατανόηση των τάσεων κατανάλωσης ενέργειας στον κατασκευαστικό τομέα, είναι ζωτικής σημασίας.

Η μελέτη καταδεικνύει το βιοκλιματικό σχεδιασμό -βασικό πυλώνα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής και των βιώσιμων πρακτικών κατασκευής- ως θεμελιώδες εργαλείο τόσο για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, όσο και τη ριζική μείωσης της ποσότητας άνθρακα που ενσωματώνεται σε (νέες) κατασκευές.

Σχεδιάγραμμα 2: Η αρχιτεκτονική σχεδιαστική διαδρομή μίας κεντρικής ιδέας για την δημιουργία μίας κατοικίας με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά (πηγή: www.vassiliades-architects.com).

Η μελέτη, αξιοποιώντας επιστημονικά εργαλεία έρευνας, εξετάζει τις απόψεις κατοίκων της Κύπρου, και αποκαλύπτει προτιμήσεις, κίνητρα και εμπόδια σχετικά με τον βιοκλιματικό σχεδιασμό.

Τα αποτελέσματα της μελέτης καταδεικνύουν ότι παρά τις δυνατότητες για σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, την οποία και αναγνωρίζει και υποστηρίζει η συντριπτική πλειοψηφία των Κύπριων, για την ευρεία υιοθέτηση βιοκλιματικών επιλογών στο σχεδιασμό κατοικιών, διαπιστώνονται σημαντικά εμπόδια, που σχετίζονται κυρίως με το κόστος.

Το κόστος, φαίνεται να αποτελεί το βασικό κριτήριο για την επιλογή ή όχι κατασκευής ή ανακαίνισης κατοικίας με βιοκλιματικούς ή ενεργειακά αποδοτικούς όρους.

Η μελέτη συμπεραίνει ότι προκειμένου να προωθηθεί ευρύτερη υιοθέτηση του βιοκλιματικού σχεδιασμού, πρέπει να εξαλειφθούν τα βασικά κοινωνικοοικονομικά εμπόδια. Παρότι οι διαθέσιμες λύσεις αποτελούν αντικείμενο περαιτέρω διερεύνησης, η έρευνα καταλήγει προτείνοντας δύο εξ αυτών. Μια επιλογή αφορά στην περαιτέρω ενίσχυση των κρατικών επιδοτήσεων, ενώ μια άλλη επιλογή αφορά στην ένταξη βιοκλιματικών κριτηρίων στην ενεργειακή αξιολόγηση κτιρίων.

Σχεδιάγραμμα 3: Σχεδιάζοντας με γνώμονα τις βιοκλιματικές πρακτικές: Πως η κεντρική ιδέα ενός κτιρίου, μπορεί να επιτρέψει τον ήλιο να εισέλθει στους χώρους τον χειμώνα, και να τον αποτρέψει τον καλοκαίρι (πηγή: www.vassiliades-architects.com).

Όπως είναι ήδη γνωστό, σε παγκόσμιο επίπεδο, αναμένεται σημαντική αύξηση της ανάπτυξης των κατασκευών στα επόμενα χρόνια της δεκαετίας του 2020. Το γεγονός αυτό, αποτελεί σίγουρα ευκαιρία.

Ωστόσο, απαιτεί νέου τρόπους προσέγγισης σε άμεση συνάρτηση με το περιβάλλον και την κοινωνία, και επομένως καλούνται όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, τόσο η βιομηχανία κατασκευών, όσο και οι αρχές και οι πολίτες να προσαρμοστούν προκειμένου να αξιοποιήσουν τις τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης με όρους βιωσιμότητας.

*O Κωνσταντίνος Βασιλειάδης είναι Αρχιτέκτονας Μηχανικός (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Κύπρου και ασχολείται εκτεταμένα με την τεχνολογία, την αειφορία και την ενεργειακή απόδοση κτιρίων από την πλευρά της αρχιτεκτονικής.

Σήμερα υπηρετεί ως Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος, ως Ερευνητικός Συνεργάτης στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου ενώ υπήρξε Επισκέπτης Ερευνητής στο Τμήμα Βιομηχανικής Μηχανικής του Πανεπιστημίου της Νάπολης (Università degli Studi di Napoli "Federico II", Italy) και Επισκέπτης Λέκτορας στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Λούλεο (Luleå University of Technology, Sweden), ενώ συνεργάζεται και με το αρχιτεκτονικό γραφείο «Βασιλειάδης - Αρχιτέκτονες».

**O Ιωάννης Βαρδόπουλος σπούδασε πολιτικός μηχανικός, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος και στη βιώσιμη ανάπτυξη, και ολοκλήρωσε διδακτορικές σπουδές στην εφαρμοσμένη αστική βιωσιμότητα.

Σήμερα, διδάσκει, διεξάγει έρευνες και εκπονεί μελέτες επί θεμάτων σχετικών με ευρύ φάσμα των πτυχών της αστικής και περιφερειακής βιωσιμότητας.