CSRD: Η νέα Οδηγία για τη βιωσιμότητα και το στοίχημα των εταιρειών για συμμόρφωση

Νέες υποχρεώσεις στο ευρωπαϊκό και κατ’ επέκταση κυπριακό επιχειρηματικό γίγνεσθαι δημιουργεί η νέα Οδηγία CSRD με την οποία καλούνται να συμμορφωθούν οι εταιρείες σε ολόκληρη την Ε.Ε. και η οποία αφορά στην υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας (Corporate Sustainability Reporting Directive-Οδηγία για την Αναφορά Εταιρικής Βιωσιμότητας).

Η CSRD ουσιαστικά αναθεωρεί την Οδηγία του 2014 για τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών (NFRD), εισάγοντας λεπτομερέστερες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων και απαιτώντας από τις ευρωπαϊκές εταιρείες να υποβάλλουν πληροφορίες βιωσιμότητας, οι οποίες θα προσδιορίζονται, για πρώτη φορά, μέσω των ευρωπαϊκών προτύπων υποβολής (ESRS).

Τα ευρωπαϊκά πρότυπα αναπτύχθηκαν από την Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Ομάδα για θέματα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (EFRAG) και η τελική τους έκδοση εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 31 Ιουλίου 2023, έπειτα από διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη της Ε.Ε. και με ευρωπαϊκούς φορείς.

Η Οδηγία, η οποία τέθηκε σε εφαρμογή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιανουάριο του 2023 σε συνέχεια της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, θα πρέπει να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο και της Κύπρου με τη ψήφιση σχετικής εναρμονιστικής νομοθεσίας από τη Βουλή μέχρι τον ερχόμενο Ιούνιο, την ώρα βεβαίως που, ούτως ή άλλως, η συμμόρφωση προς αυτή μοιάζει να είναι για όλες τις εταιρείες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της μονόδρομος.

Το διευρυμένο πεδίο εφαρμογής…

Ειδοποιός διαφορά που δημιουργείται, μεταξύ άλλων, είναι πως η υποχρέωση δημοσιοποίησης αναφορών βιώσιμης ανάπτυξης βάσει και των αυστηρότερων προτύπων που προϋποθέτει η CSRD, επεκτείνεται από τις περίπου 11 χιλιάδες επιχειρήσεις οι οποίες εμπίπτουν ήδη στο προηγούμενο καθεστώς της Οδηγίας NFRD, σε περίπου 50.000 μεγάλες και εισηγμένες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Κάτι που, όπως γίνεται αντιληπτό, προϋποθέτει για κάποιες από τις εταιρείες αυτές τη ριζική αναδιάρθρωση του λειτουργικού τους μοντέλου, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν, ερχόμενες ταυτόχρονα-στο πλαίσιο εφαρμογής της νέας Οδηγίας-αντιμέτωπες με μια σειρά προκλήσεων που άπτονται πολλαπλών τομέων επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Συναφώς, άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι σημαντική νέα υποχρέωση για τις εταιρείες καθίσταται, ανάμεσα σε άλλα, ο έλεγχος των υποβαλλόμενων εκθέσεων από ανεξάρτητο ορκωτό ελεγκτή, ενώ κατ’ αντιστοιχία των απαιτήσεων για τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση, υποχρεωτική καθίσταται και η χρήση ψηφιακών ετικετών (digital tagging), προκειμένου να διευκολύνεται η ανάλυση και η συγκρισιμότητα των ESG γνωστοποιήσεων.

Η Οδηγία CSRD εμπεριέχει συνολικά 12 ενότητες, καθεμιά από τις οποίες περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες πρέπει να υποβάλλουν εκθέσεις σε συγκεκριμένους θεματικούς τομείς. Υπάρχουν τα γενικά πρότυπα ESRS 1(σ.σ. αφορά γενικές απαιτήσεις) και ESRS2 (σ.σ. αφορά γενικές γνωστοποιήσεις), ενώ τα υπόλοιπα χωρίζονται ανά θεματική ESG (Environment, Social, Governance).

Οι τέσσερις φάσεις εφαρμογής

Η εφαρμογή της νέα Οδηγίας θα γίνει σε τέσσερις φάσεις, βάσει κατηγοριοποίησης εταιρειών και ανάλογων χρονοδιαγραμμάτων που έχουν τεθεί, ως εξής:

Πρώτο: Υποβολή εκθέσεων το 2025 για το οικονομικό έτος 2024 για τις εταιρείες που υπόκεινται ήδη στην NFRD.

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται μεγάλες οντότητες σε ρυθμιζόμενες αγορές της Ε.Ε. με περισσότερους από 500 εργαζόμενους.

Δεύτερο: Υποβολή εκθέσεων το 2026 για το οικονομικό έτος 2025 για τις μεγάλες εταιρείες ή μητρικές εταιρείες μεγάλων ομίλων, που δεν υπόκεινται επί του παρόντος στην NFRD.

Ως μεγάλη εταιρεία ορίζεται αυτή που πληροί δύο εκ των τριών πιο κάτω κριτηρίων:

α)Ισολογισμό πέραν των 25 εκατ. ευρώ.

β)Κύκλο εργασιών πέραν των 50 εκατ. ευρώ.

γ)Διαθέτει πέραν των 250 εργαζόμενων κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους.

Τρίτο: Υποβολή εκθέσεων το 2027 για το οικονομικό έτος 2026 για τις εισηγμένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις(εκτός από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις), τα μικρά και μη πολύπλοκα πιστωτικά ιδρύματα και τις εξαρτημένες ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Ισχύει επίσης για οντότητες εκτός Ε.Ε., αλλά με τίτλους εισηγμένους σε ρυθμιζόμενη αγορά της Ε.Ε.

Σημειώνεται πως προβλέπεται η δυνατότητα προαιρετικής εξαίρεσης (opt-out) των εισηγμένων ΜμΕ κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, γεγονός που σημαίνει ότι θα εξαιρεθούν από την εφαρμογή της Οδηγίας έως το 2028.

Τέταρτο: Υποβολή εκθέσεων το 2029 για το οικονομικό έτος 2028 για επιχειρήσεις τρίτων χωρών με καθαρό κύκλο εργασιών άνω των 150 εκατομμυρίων στην Ε.Ε. και με τουλάχιστον μία θυγατρική ή ένα υποκατάστημα στην Ε.Ε. με κύκλο εργασιών πέραν των 40 εκατ. ευρώ.

Το μεγάλο στοίχημα της συμμόρφωσης

Όπως εκ των πιο πάνω γίνεται αντιληπτό και όπως έχει ήδη προαναφερθεί, η Οδηγία CSRD και δη η υλοποίησή της δείχνει να συνίσταται σε ένα μεγάλο στοίχημα και για το κυπριακό επιχειρείν, σε ακόμη μεγαλύτερο από τον υφιστάμενο βαθμό, δεδομένου ότι στο πεδίο εφαρμογής της εντάσσονται πλέον οι μεγάλες και οι εισηγμένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπως κατηγοριοποιούνται βάσει των κριτηρίων της Ε.Ε.

Στην χώρα μας οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις-αρκετές από αυτές εισηγμένες-, καταλαμβάνουν ως γνωστό το μεγαλύτερο ποσοστό στην πίτα του επιχειρηματικού οικοσυστήματος και συνιστούν ως είθισται να λέγεται τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας μας.

Κάποιες εξ’ αυτών των επιχειρήσεων και συγκεκριμένα αυτές που εμπίπτουν στα κριτήρια που καθορίζει η Οδηγία, καλούνται πλέον εκ των πραγμάτων να αναπροσαρμόσουν την δομική τους μορφή και τρόπο λειτουργίας, προκειμένου να είναι σε θέση όχι μόνο να συμμορφωθούν με τις νέες απαιτήσεις σε σχέση με την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας, αλλά και να επανακαθορίσουν τις εταιρικές στρατηγικές τους προς την κατεύθυνση μείωσης των τακτικών greenwashing και προώθησης των προσπάθειών για ένα πιο βιώσιμο μέλλον, ευθυγραμμιζόμενες με τους παγκόσμιους στόχους βιωσιμότητας.

Άλλωστε, μη συμμόρφωση των εταιρειών με τις νέες απαιτήσεις εγκυμονεί κινδύνους σε πολλαπλά επίπεδα. Εκτός από την ενδεχόμενη επιβολή προστίμων και κυρώσεων, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην εξεύρεση κεφαλαίων, καθώς οι επενδυτές πρφανώς θα αναζητούν και θα στρέφονται σε εταιρείες που παρέχουν με διαφάνεια σχετικές EGS γνωστοποιήσεις και τηρούν τους κανονισμούς.

Περαιτέρω, η μη συμμόρφωση δύναται να επηρεάσει και τις επιλογές των πελατών τους, οι οποίοι με την πάροδο του χρόνου ευαισθητοποιούνται περισσότερο σε θέματα που άπτονται της προστασίας του περιβάλλοντος και της κοινωνίας.

Το ιστορικό της Οδηγίας CSRD

Η CSRD έχει σκοπό να καλύψει τα κενά στους υφιστάμενους κανόνες σχετικά με τις πληροφορίες περί βιωσιμότητας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρόταση CSRD στις 21 Απριλίου 2021 στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του θεματολογίου για τη βιώσιμη χρηματοδότηση.

Στις 24 Φεβρουαρίου 2022 τα κράτη μέλη της Ε.Ε. συμφώνησαν ομόφωνα ως προς τη θέση του Συμβουλίου σχετικά με την πρόταση CSRD.

Στις 21 Ιουνίου 2022 το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με την CSRD, την οποία προσυπέγραψαν οι εκπρόσωποι των κρατών μελών της Ε.Ε. στις 30 Ιουνίου 2022.

Δείτε την Οδηγία για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας από τις εταιρείες (CSRD), όπως αυτή έλαβε το τελικό πράσινο φως από το Συμβούλιο της Ε.Ε. τον Νοέμβριο του 2022 και με ορίζοντα εφαρμογής της από τα κράτη-μέλη 18 μήνες αργότερα ΕΔΩ