Σε ελεύθερη πτώση η χρηματοοικονομική ευημερία των Κυπρίων... Ανασφάλεια και άγχος στα νοικοκυριά

Η χρηματοοικονομική ευημερία των Κυπρίων πολιτών καταγράφει σημαντική πτώση, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Δείκτη Χρηματοοικονομικής Ευημερίας 2024 που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από το Financial Wellbeing Institute.

Η γενική τιμή του δείκτη ανέρχεται σε 51.4 μονάδες (βάση 100), μειωμένη από τις 56,7 μονάδες του 2023, υπογραμμίζοντας τις αυξανόμενες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πολίτες λόγω οικονομικής ανασφάλειας, ανεπαρκών αποθεματικών και άγχους.

Σύμφωνα με τα βασικότερα ευρήματα, το 57% των συμμετεχόντων αισθάνονται ότι η αύξηση του κόστους ζωής απειλεί την οικονομική τους ασφάλεια και το 42% δηλώνει αδυναμία κάλυψης έκτακτων εξόδων ύψους 800 ευρώ χωρίς δανεισμό.

Μόνο το 38% διαθέτει επαρκή αποθεματικά για τρεις μήνες, το 56% βιώνει στρες λόγω οικονομικών ζητημάτων, ενώ το 30% αναμένει επιδείνωση της κατάστασής του τους επόμενους 12 μήνες.

Το 24% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι δυσκολεύεται να πληρώσει όλους τους λογαριασμούς κοινής ωφελείας στο τέλος του μήνα.

Μόνο το 31% των συμμετεχόντων έχει ήδη μεριμνήσει για τον προγραμματισμό της συνταξιοδότησής του πέρα από τη βασική σύνταξη του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Η έρευνα ανέδειξε ανισότητες μεταξύ φύλων και ηλικιών.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι άνδρες εμφανίζουν υψηλότερη χρηματοοικονομική ευημερία σε σύγκριση με τις γυναίκες, με τιμές δείκτη 55,4 και 45,9 αντίστοιχα.

Επιπλέον, άτομα ηλικίας 25-29 ετών παρουσιάζουν τη χαμηλότερη τιμή στον δείκτη χρηματοοικονομικής ευημερίας, ενώ η τάση αυτή παρατηρείται και σε άτομα με ετήσιο εισόδημα έως 20.000 ευρώ.

Οι συμμετέχοντες από την επαρχία Αμμοχώστου παρουσίασαν την υψηλότερη τιμή δείκτη χρηματοοικονομικής ευημερίας (55,6), ενώ η επαρχία Λάρνακας κατέγραψε τη χαμηλότερη (46,4).

Το Financial Wellbeing Institute (Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικής Ευημερίας) αποτελεί τον πρώτο μη-κερδοσκοπικό οργανισμό του είδους του στην Κύπρο, που ιδρύθηκε με στόχο την προώθηση της χρηματοοικονομικής ευημερίας και την αντιμετώπιση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού.

To Financial Wellbeing Institute ορίζει τη χρηματοοικονομική ευημερία ως την κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο διαθέτει επαρκείς οικονομικούς πόρους για να καλύπτει τις ανάγκες του, να νιώθει ασφάλεια για το οικονομικό του μέλλον και να λαμβάνει αποφάσεις ή να κάνει επιλογές που του επιτρέπουν να απολαμβάνει τη ζωή, χωρίς το οικονομικό στρες να υπονομεύει την ψυχική ή σωματική του υγεία.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα δύο παγκύπριων δειγματοληπτικών ερευνών, που διεξήχθησαν τον Απρίλιο του 2023 και τον Ιούλιο του 2024.

Η συλλογή δεδομένων και για τις δύο έρευνες πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία IMR Insights Market Research / University of Nicosia™, η οποία παρείχε τις υπηρεσίες της ως ευγενική χορηγία.

Ο Δείκτης Χρηματοοικονομικής Ευημερίας (Financial Wellbeing Index), ο οποίος βασίζεται σε πρωτοποριακή μεθοδολογία, αξιολογεί τρεις θεμελιώδεις διαστάσεις της χρηματοοικονομικής ευημερίας: Την αντιληπτή χρηματοοικονομική ασφάλεια, την οικονομική ανθεκτικότητα, και το άγχος που σχετίζεται με οικονομικές δυσκολίες.

Εκτός από τις ερωτήσεις που σχετίζονται με την κατάρτιση του Δείκτη, το ερωτηματολόγιο περιείχε ερωτήσεις για τη μέτρηση του επιπέδου χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, τις αντιλήψεις και τη συμπεριφορά των συμμετεχόντων, καθώς και για τον προγραμματισμό συνταξιοδότησης.

Για τη μέτρηση της χρηματοοικονομικής ευημερίας στην Κύπρο το 2023 και το 2024, υιοθετήθηκε μια ποσοτική ερευνητική προσέγγιση με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου.

Την περίοδο Απριλίου - Μαΐου 2023, διεξήχθη η πρώτη δειγματοληπτική έρευνα σε επίπεδο πληθυσμού, μέσω παγκύπριας τυχαίας στρωματοποιημένης δειγματοληψίας. Στο πρώτο κύμα συμμετείχαν 1.000 άτομα, ηλικίας 25-64 ετών, μέσω προσωπικών τηλεφωνικών συνεντεύξεων.

Το δεύτερο κύμα της έρευνας πραγματοποιήθηκε την περίοδο Ιουλίου 2024, επίσης σε παγκύπρια κλίμακα, με τη συμμετοχή 700 ατόμων στο ίδιο ηλικιακό εύρος, μέσω τηλεφωνικών συνεντεύξεων.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι άνδρες εμφανίζουν υψηλότερη χρηματοοικονομική ευημερία σε σύγκριση με τις γυναίκες, με τιμές δείκτη 55.4 και 45.9 αντίστοιχα.

Επιπλέον, άτομα ηλικίας 25-29 ετών παρουσιάζουν τη χαμηλότερη τιμή στον δείκτη χρηματοοικονομικής ευημερίας, ενώ η τάση αυτή παρατηρείται και σε άτομα με ετήσιο εισόδημα έως 20,000 ευρώ.

Οι συμμετέχοντες από την επαρχία Αμμοχώστου παρουσίασαν την υψηλότερη τιμή δείκτη χρηματοοικονομικής ευημερίας (55.6), ενώ η επαρχία Λάρνακας κατέγραψε τη χαμηλότερη (46.4).

Ειδικότερα, από τα σημαντικότερα και πιο αξιοσημείωτα αποτελέσματα του δεύτερου κύματος της έρευνας προκύπτουν τα εξής:

• Οικονομική ανασφάλεια: Η μεγάλη πλειοψηφία των συμμετεχόντων εξέφρασε αισθήματα οικονομικής ανασφάλειας για το μέλλον. Συγκεκριμένα, το 57% δήλωσε ότι η αύξηση στο κόστος ζωής αποτελεί τον κύριο λόγο που απειλεί την οικονομική τους ασφάλεια.
• Έλλειψη οικονομικής ανθεκτικότητας: Περίπου τέσσερα στα δέκα άτομα (42%) δηλώνουν ότι δεν είναι σε θέση να καλύψουν μια έκτακτη οικονομική ανάγκη ύψους 800 ευρώ αποκλειστικά με δικά τους χρήματα, χωρίς να χρειαστεί να δανειστούν.
• Ανεπαρκή χρηματικά αποθεματικά: Μόνο το 38% των συμμετεχόντων αναφέρουν επάρκεια χρηματικών αποθεματικών (rainy day funds), τα οποία θα τους επέτρεπαν να καλύψουν έξοδα διαβίωσης για τουλάχιστον τρεις μήνες σε περίπτωση απώλειας της κύριας πηγής εισοδήματός τους.
• Προβλήματα στην κάλυψη βασικών εξόδων: Το 24% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι δυσκολεύεται να πληρώσει όλους τους λογαριασμούς κοινής ωφελείας (ηλεκτρικό ρεύμα, τηλέφωνο κ.λπ.) στο τέλος του μήνα, γεγονός που υπογραμμίζει τη δυσκολία πολλών νοικοκυριών να αντεπεξέλθουν στις καθημερινές οικονομικές τους υποχρεώσεις.
• Άγχος και στρες: Το 56% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι τα οικονομικά ζητήματα που τους απασχολούν, τους προκαλούν στρες και άγχος.
• Αβεβαιότητα για μελλοντικές οικονομικές συνθήκες: Το 30% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι πιστεύει πως τα οικονομικά του προβλήματα θα επιδεινωθούν μέσα στους επόμενους 12 μήνες, αυξάνοντας την αίσθηση αβεβαιότητας για το οικονομικό μέλλον.
• Σχεδιασμός συνταξιοδότησης: Μόνο το 31% των συμμετεχόντων έχει ήδη μεριμνήσει για τον προγραμματισμό της συνταξιοδότησής του πέρα από τη βασική σύνταξη του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.