Ο Μάριος Τσιακκής αποτιμά...Οι σημαντικοί σταθμοί, η εξέλιξη του ΚΕΒΕ και το απόσταγμα μιας διαδρομής 38 χρόνων

Με αισθήματα ικανοποίησης, αλλά και συγκίνησης, αποχωρεί από το ΚΕΒΕ ο γενικός γραμματέας του Επιμελητηρίου, Μάριος Τσιακκής, ο οποίος σε συνέντευξή του στο InBusinessNews αναφέρεται στους σημαντικότερους σταθμούς στην μακρά πορεία του, εκφράζοντας την πρόθεσή του να παραμείνει ενεργός αξιοποιώντας τις γνώσεις, τις εμπειρίες, αλλά και το δίκτυο συνεργατών που απέκτησε στην σχεδόν 40χρονη επαγγελματική του πορεία.

Όπως τονίζει, ο σημαντικότερος σταθμός για τον ίδιο ήταν η προετοιμασία για την Τελωνειακή Ένωση, η οποία κράτησε 10 χρόνια, όπως επίσης και η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. και στην Ευρωζώνη, κάτι που θωράκισε την μικρή Κύπρο έναντι πολλών απειλών και κινδύνων.

Παράλληλα, αναδεικνύει την συμβολή του ΚΕΒΕ στα επιχειρηματικά δρώμενα του τόπου, αναλύει τις προοπτικές και τους κινδύνους για το επιχειρείν και την οικονομία και επισημαίνει τι πρέπει να κάνει η Κύπρος για να γίνει ακόμη πιο ελκυστικός προορισμός για ξένες επενδύσεις.

Περαιτέρω στη συνέντευξή του στο InBusinessNews ο κ. Τσιακκής αναφέρεται και στη τάση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, αυτή των συγχωνεύσεων και των εξαγορών, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, ότι «με προβληματίζει η επικρατούσα αντίληψη και η νοοτροπία των περισσοτέρων ιδιοκτητών τέτοιων επιχειρήσεων στο να αναγνωρίσουν τις αδυναμίες και τους περιορισμούς που τους δημιουργεί το υφιστάμενο μέγεθος τους και να αποδεχθούν την ανάγκη συνένωσης, ώστε να αξιοποιήσουν τις δυναμικές που δημιουργούνται από τέτοιες συνενώσεις».

Την ίδια ώρα, συμβουλεύει τον διάδοχό του Φιλόκυπρο Ρουσουνίδη να εργάζεται σκληρά, να έχει πολύ καλή κατανόηση των θεμάτων που θα διαχειριστεί και να επιδεικνύει επαγγελματισμό και διεκδικητικότητα, μακριά, όμως, από συγκρουσιακές προσεγγίσεις.

• Διαβάστε επίσης: Συγκινεί ο Μάριος Τσιακκής…«Έφθασε η ώρα της αποχώρησής μου, σας ευχαριστώ από καρδιάς»
• Διαβάστε επίσης: Τίμησε τον Μάριο Τσιακκή το ΚΕΒΕ-«Ανάλωσε τη ζωή του στην εξυπηρέτηση του επιχειρηματικού κόσμου»

«Χρειάζεται θέληση για πρόοδο και αλλαγή»

Κύριε Τσιακκή, σε λίγες μέρες ολοκληρώνεται ένας μεγάλος κύκλος 38 χρόνων στο ΚΕΒΕ, στο οποίο τα τελευταία 12 χρόνια είστε γενικός γραμματέας. Με τι συναισθήματα αποχωρείτε και τι κρατάτε από όλη την πορεία σας στο Επιμελητήριο;

Συναισθήματα ικανοποίησης αλλά και συγκίνησης. Συγκίνησης γιατί είναι απόλυτα φυσιολογικό και ανθρώπινο όταν κλείνει ένας κύκλος στη ζωή μας, να αναπτύσσονται αυτά τα συναισθήματα.

Αποχωρώ, όμως, και με συναισθήματα ικανοποίησης γιατί πετύχαμε πολλά πράγματα, γνώρισα και συνεργάστηκα με πολύ αξιόλογους ανθρώπους που μαζί τους καταφέραμε να δημιουργήσουμε και να αναπτύξουμε πολλές πρωτοβουλίες να επιλύσουμε προβλήματα και να ανοίξουμε νέους δρόμους για την επιχειρηματική κοινότητα αλλά και την χώρα μας γενικότερα.

Αναλάβαμε καινοτόμες πρωτοβουλίες και ανοίξαμε νέους δρόμους όπως πχ. οι αποστολές στο εξωτερικό για προώθηση της εξωστρέφειας των κυπριακών επιχειρήσεων, η απλοποίηση σε μεγάλο βαθμό του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στο οποίο δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις, η προσέλκυση ξένων επενδύσεων, η ίδρυση των συστημάτων ανακύκλωσης διαφόρων προϊόντων (Green Dot, WEEE, AFIS) η ανάπτυξη νέων τομέων στην οικονομία πέραν των παραδοσιακών, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα τη βελτίωση των συνθηκών απασχόλησης και αμοιβής των εργαζομένων.

Η Κύπρος του 2024 είναι πολύ διαφορετική προς το θετικότερο από την Κύπρο του 1986 σε πολλούς τομείς και αυτό είναι το αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας όλων των βασικών συντελεστών της οικονομίας του ΚΕΒΕ περιλαμβανομένου.

Αυτό που κρατώ ως απόσταγμα όλων αυτών των χρόνων είναι ότι για να πηγαίνει μπροστά μια επιχείρηση ή μια χώρα, χρειάζεται να υπάρχει θέληση για πρόοδο και αλλαγή, σκληρή δουλειά, επαγγελματισμός, σοβαρότητα αλλά πάνω από όλα ομαδικό πνεύμα και αλληλοκατανόηση στις ανησυχίες και προβληματισμούς της άλλης πλευράς.

Ποιοι θεωρείτε ότι ήταν οι πιο σημαντικοί σταθμοί σε αυτή την μακρά πορεία και τι σας δυσκόλεψε περισσότερο;

Υπήρξαν σίγουρα πολλοί σημαντικοί σταθμοί. Αντιλαμβάνεστε 38 χρόνια είναι πολλά. Ο σημαντικότερος σταθμός θα έλεγα ότι ήταν η προετοιμασία για την Τελωνειακή Ένωση η οποία κράτησε 10 χρόνια και αναμφίβολα η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. και στην Ευρωζώνη, κάτι που θωράκισε την μικρή Κύπρο έναντι πολλών απειλών και κινδύνων.

Πολύ σημαντική επιτυχία είναι και η σταδιακή μετεξέλιξη του οικονομικού μοντέλου της χώρας με την ανάπτυξη και νέων Τομέων οικονομικής δραστηριότητας, γεγονός που οδήγησε στην προσέλκυση πολλών ξένων επενδύσεων.

Αναμφίβολα η κρίση του 2013 με την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος και τη πολύ δύσκολη κατάσταση στην οποία βρέθηκαν τα δημόσια οικονομικά που επηρέασαν αρνητικά όλες τις επιχειρήσεις και τους πολίτες της χώρας, είναι ίσως η πιο δύσκολη εμπειρία που κληθήκαμε να διαχειριστούμε.

Ιδιαίτερα δύσκολο ήταν και το πρόβλημα με την πανδημία του κορωνοϊού αφού ήταν και αυτή μια εντελώς πρωτόγνωρη παγκόσμια κατάσταση με πολλές άγνωστες συνιστώσες την οποία έπρεπε να διαχειριστούμε.

Καθοριστικός και ενεργός ο ρόλος του ΚΕΒΕ

Πόσο σημαντικό θεωρείτε τον ρόλο του ΚΕΒΕ στα οικονομικά δρώμενα του τόπου και ποια η συμβολή του στη διαμόρφωση πολιτικών σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως τα εργασιακά, το επιχειρείν, κ.ά.;

Το ΚΕΒΕ ιδρύθηκε το 1927 και σε λίγους μήνες (Απρίλιο του 2025) θα συμπληρώσει 98 χρόνια λειτουργίας. Το 1968 ψηφίστηκε από την Βουλή των Αντιπροσώπων ο «Περί Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων Νόμος» με τον οποίο το ΚΕΒΕ αναγνωρίζεται ως ο επίσημος σύμβουλος του κράτους στα θέματα οικονομίας και επιχειρηματικότητας μαζί με μια διευρυμένη γκάμα άλλων αρμοδιοτήτων που του ανατίθενται από το Νόμο.

Στο πέρασμα των χρόνων, το ΚΕΒΕ ξέφυγε από τα στενά όρια ενός επιχειρηματικού οργανισμού, όπως ήταν ο αρχικός σκοπός του όταν ιδρύθηκε και εξελίχθηκε πλέον σε ένα Θεσμό.

Σήμερα το ΚΕΒΕ δεν ασχολείται αποκλειστικά με την προώθηση και διεκδίκηση των επιχειρηματικών/επαγγελματικών συμφερόντων των μελών του, αλλά συμμετέχει ενεργά, καταθέτει απόψεις και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες που έχουν ευρύτερες στοχεύσεις και αγγίζουν το σύνολο σχεδόν των θεμάτων που αφορούν την χώρα μας και την κοινωνία.

Η δράση που επεκτείνεται πολύ πιο πέραν από τα στενά γεωγραφικά όρια της χώρας μας, αφού το ΚΕΒΕ έχει αναπτύξει μια έντονη διεθνή δράση.

Εξ ορισμού, λοιπόν, έχουμε καθοριστικό και ενεργό ρόλο στο πως εξελίσσονται διάφορα θέματα όπως τα εργασιακά, τα θέματα που αφορούν τις επιχειρήσεις, η αποτελεσματικότερη λειτουργία του κράτους, τα θέματα του κράτους δικαίου, η εικόνα της χώρας στο εξωτερικό, η προσέλκυση επενδύσεων, η προστασία του περιβάλλοντος, και πολλά άλλα.

Τους τελευταίους μήνες υπήρξαν έντονες διαπραγματεύσεις-συζητήσεις για ανανέωση των συλλογικών συμβάσεων σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας, όπως στον ξενοδοχειακό και στον κατασκευαστικό κλάδο, οι οποίες, παρά τα όποια προβλήματα παρουσιάστηκαν στην πορεία, ολοκληρώθηκαν με επιτυχία. Τι πιστεύετε ότι συνέβαλε έτσι ώστε να υπάρξει θετική κατάληξη και να ανανεωθούν οι συλλογικές συμβάσεις και μάλιστα για πολλά έτη;

Η ανανέωση των συλλογικών συμβάσεων είναι πάντοτε εκ της φύσεως της μια δύσκολη και απαιτητική διαδικασία. Προβλήματα δημιουργούνται και από το γεγονός ότι η κάθε πλευρά ξεκινά δυστυχώς την διαπραγμάτευση από μαξιμαλιστικές θέσεις, γνωρίζοντας εκ προοιμίου ότι δεν μπορεί να τις κερδίσει στο σύνολό τους.

Αυτό από μόνο του καθιστά την όλη διαδικασία χρονοβόρα πολύ πιο δύσκολη, γιατί ενδεχομένως κάποιοι από τους ενδιαφερόμενους να πιστεύουν ότι μπορούν να κερδίσουν αυτά που ζητούν, σκληραίνοντας με τον τρόπο αυτό τη στάση τους στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων.

Στην περίπτωση των δύο αυτών συμβάσεων, η συμπερίληψη του όρου «Κλαδική Σύμβαση», η οποία ερμηνεύετο από την πλευρά των συντεχνιών ότι δέσμευε όλες ανεξαίρετα τις επιχειρήσεις των συγκεκριμένων κλάδων να εφαρμόσουν τους όρους της σύμβασης, ήταν αυτό που δεν επέτρεπε την υπογραφή τους.

Η απόσυρση αυτού του όρου σε συνδυασμό με την εξεύρεση της εφικτής σύγκλισης στο ύψος των ωφελημάτων, οδήγησαν στην υπογραφή τους.

Θεωρείται, δε, μεγάλη επιτυχία ότι η ανανέωση τους καλύπτει την περίοδο 2024-2027 γιατί με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται η εργασιακή ειρήνη για μια μακρά περίοδο, στοιχείο που επενεργεί θετικά στην διασφάλιση ομαλών εργασιακών σχέσεων.

Τι να προσέξουν επιχειρήσεις και εργαζόμενοι

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, πάντως, οι εργαζόμενοι έθεσαν μία σειρά από αιτήματα για επαναφορά μισθών και επιδομάτων στα προ οικονομικής κρίσης επίπεδα. Πόσο δικαιολογημένα θεωρείτε αυτά τα αιτήματα και τι θα τους συμβουλεύατε αναφορικά με πιθανά παρόμοιας φύσεως αιτήματα στο μέλλον;

Στην συντριπτική πλειοψηφία των κλάδων και μεμονωμένων επιχειρήσεων οι μισθοί και τα λοιπά ωφελήματα επανήλθαν στα προ-κρίσης επίπεδα εδώ και κάποια χρόνια. Είναι, ωστόσο, απόλυτα κατανοητό ότι όταν μια οικονομία αναπτύσσεται και διευρύνεται, μέρος αυτού του νέου πλούτου που παράγεται πρέπει να διαχύεται με δίκαιο τρόπο ανάμεσα σε όλους τους συντελεστές παραγωγής, που περιλαμβάνει και τους εργαζόμενους.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, οι εργαζόμενοι κάθε επιχείρησης είναι σημαντικότατο περιουσιακό στοιχείο τεράστιας αξίας αλλά και σημασίας για την πρόοδο κάθε επιχείρησης.

Την ίδια στιγμή, όμως, πρέπει και οι εργαζόμενοι να αναγνωρίζουν ότι τα αιτήματα τους δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις δυνατότητες και τις αντοχές των επιχειρήσεων που εργάζονται.

Κάτι τέτοιο θέτει σε κίνδυνο την ίδια την βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα των εταιρειών που κατ’ επέκταση μπορεί να θέτει σε κίνδυνο, τις μελλοντικές απολαβές τους ή ακόμα και την ίδια τη θέση εργασίας τους.

Άποψη μου είναι ότι θα πρέπει όλοι, επιχειρηματίες και εργαζόμενοι, να έχουν ως πρώτιστο μέλημα τους την διαφύλαξη της ανταγωνιστικότητας και την αύξηση της παραγωγικότητας για την επιβίωση της εταιρείας που εργάζονται, έτσι ώστε να μπορούν να βελτιώνουν με ένα σταθερό και βιώσιμο τρόπο τις απολαβές τους σε βάθος χρόνου και όχι πρόσκαιρα.

Ποια η δυναμική του επιχειρείν στην Κύπρο και ποιοι τομείς πιστεύετε ότι θα παρουσιάσουν την μεγαλύτερη άνοδο τα επόμενα χρόνια;

Εμείς οι Κύπριοι είμαστε γενικά δημιουργικοί και εργατικοί άνθρωποι. Αυτό, σε συνδυασμό με το μικρό μέγεθος της χώρας μας, με το γεγονός ότι επιλέγουμε σε μεγάλο βαθμό να πάμε στο εξωτερικό για σπουδές ή και για επέκταση των επιχειρηματικών μας δραστηριοτήτων, μας δίνει τη δυνατότητα να έρθουμε σε επαφή με νέες εμπειρίες και να εντοπίσουμε νέες ευκαιρίες.

Η στρατηγική μας γεωγραφική θέση, το πολύ καλά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτουμε, το φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον που διατηρούμε, το γεγονός ότι είμαστε μέλη της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, οι ήπιες κλιματολογικές συνθήκες, η ασφάλεια που προσφέρει η χώρα μας ακόμα και η φιλοξενία που μας χαρακτηρίζει, είναι στοιχεία που μας βοηθούν να προσελκύουμε ξένες επενδύσεις.

Οι τομείς της Ενέργειας (ΑΠΕ, ΦΑ και Αποθήκευση), οι ψηφιακές τεχνολογίες, η εκπαίδευση και υγεία, οι καινοτόμες επιχειρήσεις, οι επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση, η ναυτιλία και ο τομέας των υπηρεσιών γενικότερα είναι οι τομείς που θα έχουν την μεγαλύτερη άνοδο στα επόμενα χρόνια.

Θετική πορεία αναμένεται να συνεχίσει να έχει και ο κατασκευαστικός τομέας, λόγω της άφιξης αρκετών ξένων που επιλέγουν να ζουν και να εργάζονται στην Κύπρο, δημιουργώντας αυξημένη ζήτηση για οικιστική και επαγγελματική στέγη.

Οι προοπτικές και οι κίνδυνοι για την οικονομία

Πώς πιστεύετε ότι θα κινηθεί η κυπριακή οικονομία τη νέα χρονιά. Πόσο αισιόδοξος/η είστε αναφορικά με τις προοπτικές της;

Οι ενδείξεις είναι θετικές και για το 2025. Αν δεν συμβεί κάτι δραματικό είτε στην περιοχή είτε ευρύτερα που να δημιουργήσει συνθήκες αστάθειας και αβεβαιότητας, τότε τόσο ο τουρισμός όσο και άλλοι τομείς της οικονομίας αναμένεται ότι θα κινηθούν θετικά και τη νέα χρονιά.

Ποιους βλέπετε ως τους μεγαλύτερους κινδύνους για την οικονομία της χώρας μας; Τι θα πρέπει να προσεχθεί, ώστε να διασφαλιστεί η αναπτυξιακή της τροχιά;

Η γραφειοκρατία, η δυστοκία της κρατικής μηχανής να εκσυγχρονιστεί και να αυξήσει την αποτελεσματικότητα της στους ρυθμούς που απαιτούν οι νέες πραγματικότητες σε διεθνές επίπεδο, η τάση για συμπερίληψη αχρείαστων απαιτήσεων σε νομοθετικές ή άλλες ρυθμιστικές αποφάσεις που αυξάνονται αδικαιολόγητα και αχρείαστα το διοικητικά άχθος για τις επιχειρήσεις είναι πολύ μεγάλοι κίνδυνοι.

Πρόβλημα αποτελούν επίσης οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση κάποιων μεταρρυθμίσεων, η έλλειψη αν και βελτιωμένη εργατικού δυναμικού σε ζωτικούς τομείς της οικονομίας, η ανάγκη για αναβάθμιση των δεξιοτήτων και γνώσεων του ανθρώπινου δυναμικού ώστε να συνάδει με τις νέες ανάγκες των επιχειρήσεων.

Αυτοί είναι κάποιοι από τους σοβαρότερους κινδύνους που πρέπει να διαχειριστούμε με αποτελεσματικότητα.

Η διασφάλιση παροχής επαρκούς ηλεκτρικής ενέργειας με το χαμηλότερο δυνατό κόστος για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, η συνεχής αναβάθμιση των υποδομών της χώρας, η ολοκλήρωση του ψηφιακού μετασχηματισμού κράτους και επιχειρήσεων και η ρύθμιση των εργασιακών θεμάτων ώστε να διασφαλίζονται συνθήκες εργατικής ηρεμίας είναι εξίσου σημαντικές παράμετροι για συνέχιση της αναπτυξιακής πορείας της χώρας.

Τι πρέπει να κάνει η Κύπρος για να γίνει ακόμη πιο ελκυστικός προορισμός για ξένες επενδύσεις; Και πόσο σημαντικές, κατά την άποψή σας, είναι για την οικονομία της;

Οι ξένες επενδύσεις είναι πολύ σημαντικές για την κάθε οικονομία κατά συνέπεια και για την Κύπρο. Η παρουσία ξένων επενδύσεων εκτός του ότι βάζει την Κύπρο στον χάρτη δυνητικών επενδυτών που ψάχνουν να βρουν αξιόπιστους προορισμούς για να δραστηριοποιούνται, φέρνει στην χώρα τεχνογνωσία και εμπειρογνωμοσύνη σε νέους τομείς οικονομικών δραστηριοτήτων απασχολώντας ντόπιο εργατικό δυναμικό σε θέσεις εργασίας υψηλής προστιθέμενης αξίας συνεισφέροντας παράλληλα και στα Ταμεία του Κράτους.

Την ίδια ώρα, οι ξένες αυτές επενδύσεις κινούν και άλλους τομείς της οικονομίας όπως ο κατασκευαστικός τομέας, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, αυξάνουν την κατανάλωση στον επισιτιστικό τομέα και γενικά συμβάλλουν στην μεγέθυνση της οικονομίας με όσα θετικά αυτό συνεπάγεται.

Ως χώρα πρέπει να εκσυγχρονίζουμε και να απλοποιούμε διαρκώς το επιχειρηματικό και φορολογικό μας σύστημα ώστε να είναι εύκολο και αποτελεσματικό στην εφαρμογή του, να αναβαθμίζουμε το επίπεδο των υποδομών μας, να εφαρμόζουμε σωστές επιχειρηματικές πρακτικές και ψηλά επίπεδα συμμόρφωσης με διεθνείς κανονισμούς και πρότυπα, να επιταχύνουμε την ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης και να αναβαθμίζουμε συνεχώς το επίπεδο των γνώσεων και δεξιοτήτων του ανθρώπινου μας δυναμικού, που αποτελεί μια από τις σημαντικότερες επενδύσεις για το μέλλον.

Τέλος, πρέπει να μεριμνούμε ώστε η χώρα μας να παραμένει ένας ασφαλής και ευχάριστος τόπος διαμονής τόσο για εμάς τους ίδιους όσο και για τους ξένους και τις οικογένειες τους, στοιχεία που αξιολογούνται πολύ ψηλά στις αποφάσεις τους για μετεγκατάσταση.

Η τάση των εξαγορών και των συγχωνεύσεων

Μια ισχυρή τάση που φαίνεται να εμπεδώνεται στο κυπριακό επιχειρείν είναι αυτή των εξαγορών και των συγχωνεύσεων. Ποια πιστεύετε ότι είναι τα οφέλη από τέτοιες κινήσεις και πώς εκτιμάται ότι θα εξελιχθεί αυτή η τάση;

Το συνεχώς μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον σε παγκόσμιο επίπεδο, οι αυξανόμενες απαιτήσεις συμμόρφωσης και εναρμόνισης με οδηγίες και κανονισμούς (ιδιαίτερα στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης), η ανάγκη δημιουργίας συνθηκών κρίσιμης μάζας για να είναι βιώσιμη μια επιχείρηση, η ταχύτητα με την οποία πρέπει να υιοθετούνται από τις επιχειρήσεις σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις με ψηλό κόστος και μια σειρά άλλων παραγόντων είναι οι κύριες αιτίες που ωθούν τις εξαγορές και συγχωνεύσεις.

Όπως αντιλαμβάνεστε το πρόβλημα είναι πολύ πιο έντονο με τις κυπριακές επιχειρήσεις, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων είναι πολύ μικρές ή ακόμα και ατομικές (προσωπικές) επιχειρήσεις.

Το ΚΕΒΕ έχει αναγνωρίσει πολύ έγκαιρα αυτή την αδυναμία και ήδη έχουμε συμπεριλάβει στις εισηγήσεις μας για τη Φορολογική Μεταρρύθμιση την ανάγκη παραχώρησης τόσο φορολογικών όσο και χρηματοδοτικών κινήτρων προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι εξαγορές και συγχωνεύσεις τέτοιων επιχειρήσεων.

Οι μικρές επιχειρήσεις υποφέρουν επίσης από την αδυναμία προσέλκυσης του πλέον κατάλληλου και ικανού ανθρώπινου δυναμικού κυρίως σε διευθυντικό επίπεδο, ενώ έχουν αποδεδειγμένα δυσκολίες στο να πείσουν τις τράπεζες να τις χρηματοδοτήσουν ώστε να αναπτυχθούν περαιτέρω και να γίνουν πιο παραγωγικές, καινοτόμες και εξωστρεφείς προκειμένου να μπορούν να αποταθούν σε μεγαλύτερες αγορές.

Οι εξαγορές και οι συγχωνεύσεις προβάλλουν ως η πιο ενδεδειγμένη λύση για πολλές κυπριακές επιχειρήσεις.

Με προβληματίζει, ωστόσο, η επικρατούσα αντίληψη και η νοοτροπία των περισσοτέρων ιδιοκτητών τέτοιων επιχειρήσεων στο να αναγνωρίσουν τις αδυναμίες και τους περιορισμούς που τους δημιουργεί το υφιστάμενο μέγεθος τους και να αποδεχθούν την ανάγκη συνένωσης ώστε να αξιοποιήσουν τις δυναμικές που δημιουργούνται από τέτοιες συνενώσεις.

Πού θα σας βρει η επόμενη μέρα της αποχώρησής σας από τη θέση του γενικού γραμματέα του ΚΕΒΕ; Ποια τα σχέδια σας για το μέλλον;

Θα αφιερώσω σίγουρα κάποιο χρόνο για να ξεκουραστώ. Πρόθεση μου είναι να παραμείνω ενεργός αξιοποιώντας τις γνώσεις, εμπειρίες και το δίκτυο συνεργατών που απέκτησα στην 40χρονη επαγγελματική μου πορεία.

Κλείνοντας τι θα συμβουλεύατε τον Φιλόκυπρο Ρουσουνίδη, ο οποίος θα σας διαδεχθεί από την 1η Ιανουαρίου;

Πρώτα από όλα, του εύχομαι καλή επιτυχία στο δύσκολο έργο που αναλαμβάνει. Αυτό που θα τον συμβούλευα είναι σκληρή δουλειά, πολύ καλή κατανόηση των θεμάτων που θα διαχειρίζεται, επαγγελματισμό, διεκδικητικότητα μακριά, όμως, από συγκρουσιακές προσεγγίσεις και με κοινωνική ευαισθησία.