Ronald Attard: Σημαντικά βήματα για βελτίωση του επενδυτικού κλίματος-Συνεχίζει να προσελκύει επενδυτές η Κύπρος

Στην διαπίστωση πως έχουν γίνει σημαντικά βήματα για τη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος της Κύπρου, με τις πρόσφατες πρωτοβουλίες όπως η έναρξη εκστρατείας για επανατοποθέτηση της εικόνας και της οικονομίας της χώρας, να έχουν επιφέρει θετικό αποτύπωμα προς αυτή την κατεύθυνση αυτή, προβαίνει ο Country Managing Partner της EY Κύπρου, Ronald Attard.

Σε συνέντευξή του στο InBusinessNews, στο πλαίσιο του «IN Business Forecasting 2025», ο Ronald Attard υπογραμμίζει πως η Κύπρος συνεχίζει να προσελκύει επενδυτές, ενώ μιλώντας γενικότερα για τον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών, ο Country Managing Partner της EY Κύπρου, κατατάσσει στα κορυφαία ζητήματα του κλάδου την έλλειψη εξειδικευμένων επαγγελματιών.

Και αυτό, όπως εξηγεί, καθώς η ζήτηση για δεξιότητες σε τομείς όπως η κυβερνοασφάλεια, η επιστήμη δεδομένων και η ψηφιακή συμβουλευτική αυξάνεται, ενώ παράλληλα εξελίσσονται οι ανάγκες σε πιο παραδοσιακούς τομείς όπως η λογιστική.

Σε ό,τι αφορά την τάση για εξαγορές και συγχωνεύσεις-όσον αφορά τον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών-, ο κ. Attard επισημαίνει πως παρατηρείται κινητικότητα διεθνώς, με τους μεγαλύτερους «παίκτες» να επιδιώκουν περαιτέρω ανάπτυξη μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων.

Στο πλαίσιο αυτό, όπως υποδεικνύει, αναμένεται κάποια δραστηριότητα στον τομέα των εξαγορών και συγχωνεύσεων και στην Κύπρο.

Η κυπριακή οικονομία το 2025

Πώς πιστεύετε ότι θα κινηθεί η κυπριακή οικονομία τη νέα χρονιά. Πόσο αισιόδοξος είστε αναφορικά με τις προοπτικές της;

Η Κύπρος αποδεικνύει επανειλημμένα πως δεν είναι απλώς ικανή να διαχειρίζεται τις κρίσεις, αλλά να τις μετατρέπει σε ευκαιρίες για πρόοδο και ευημερία. Αυτό επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά, καθώς η χώρα διατηρεί σταθερή και δυναμική ανάπτυξη, παρά τις πιέσεις που προκύπτουν κυρίως από τους εξωγενείς παράγοντες.

Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2024 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2024 η ανάπτυξη στη χώρα μας θα ανέλθει στο 3,6%, ενώ η θετική δυναμική αναμένεται να συνεχιστεί με ρυθμό ανάπτυξης 2,8% το 2025 και 2,5% το 2026.

Οι προβλέψεις της ΕΕ ενισχύονται και από τις πρόσφατες αναβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι κατέταξαν τη χώρα μας στην επενδυτική βαθμίδα Α, για πρώτη φορά μετά από 13 χρόνια.

Πρόκειται για μία εξέλιξη που αντικατοπτρίζει με τον πιο πειστικό τρόπο την ουσιαστική πρόοδο που έχει σημειώσει η Κύπρος στους δημοσιονομικούς δείκτες και στους δείκτες δημόσιου χρέους.

Στην ΕΥ Κύπρου, μοιραζόμαστε την αισιοδοξία που αποτυπώνουν οι προβλέψεις αυτές και πιστεύουμε πως το μέλλον προμηνύεται ελπιδοφόρο για τη χώρα, καθώς ο πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει, ενώ οι αυξημένοι μισθοί θα ενισχύσουν την αγοραστική δύναμη και την κατανάλωση των νοικοκυριών.

Παράλληλα, το δημοσιονομικό ισοζύγιο θα παραμείνει πλεονασματικό, υποστηριζόμενο από τη διαρκή άνοδο των εσόδων και το συνετό έλεγχο των δαπανών.

Σύνθετες οι εξελίξεις και οι αλλαγές

Ποιους βλέπετε ως τους μεγαλύτερους κινδύνους για την οικονομία της χώρας μας; Τι θα πρέπει να προσεχθεί, ώστε να διασφαλιστεί η αναπτυξιακή της τροχιά;

Βρισκόμαστε σε μία εποχή όπου όλα αλλάζουν, παντού και συνεχώς. Αναγνωρίζουμε τους πολυεπίπεδους και πολύπλοκους κινδύνους που έχουμε ενώπιον μας, και που αναπόφευκτα επηρεάζουν την ομαλότητα των κρατών, των οργανισμών και φυσικά των ζωών μας.

Προκλήσεις ανθρώπινες, οικονομικές, περιβαλλοντικές, τεχνολογικές αλλά και γεωπολιτικές, που συνδέονται μεταξύ τους και τοποθετούν ψηλά τον πήχη των απαιτήσεων για όλους.

Στον τομέα που δραστηριοποιούμαστε οι εξελίξεις και οι αλλαγές είναι πιο σύνθετες και συντελούνται με ασύλληπτη ταχύτητα. Οι ταχείες τεχνολογικές αλλαγές απαιτούν συνεχή προσαρμογή για να παραμείνουμε ανταγωνιστικοί και να ανταποκρινόμαστε στις προσδοκίες των πελατών μας.

Οι πελάτες ζητούν μεγαλύτερη αξία, εξατομικευμένες υπηρεσίες και ταχύτερους χρόνους παράδοσης. Επιπλέον, υπάρχει αυξανόμενη πίεση για υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών και αντιμετώπιση θεμάτων ESG, τόσο στις εσωτερικές μας λειτουργίες, όσο και στις υπηρεσίες προς τους πελάτες μας.

Σ’ αυτά έρχεται να προστεθεί η έλλειψη ταλέντων, λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για εξειδικευμένες δεξιότητες σε τομείς όπως η κυβερνοασφάλεια, η επιστήμη δεδομένων και η ψηφιακή συμβουλευτική, καθώς και των εξελισσόμενων αναγκών σε παραδοσιακούς τομείς όπως η λογιστική.

Επιπρόσθετα, η παγκόσμια οικονομική αστάθεια, οι γεωπολιτικές εντάσεις και η μεταβλητότητα της αγοράς επηρεάζουν επιπλέον τους προϋπολογισμούς των πελατών και τη ζήτηση για υπηρεσίες, θέτοντας προκλήσεις στην ανάπτυξη και τη σταθερότητα.

Η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό, επενδύσεις σε τεχνολογία και ταλέντο και εστίαση στην παροχή ουσιαστικής αξίας στους πελάτες.

Στον ραγδαίο εξελισσόμενο κόσμο που διαμορφώνεται, όπου η κάθε στιγμή φέρνει νέες προκλήσεις και ευκαιρίες, η ικανότητα προσαρμογής και συνεχούς εξέλιξης είναι το κλειδί για την επιτυχία.

Η ελκυστικότητά της Κύπρου

Τι πρέπει να κάνει η Κύπρος για να γίνει ακόμη πιο ελκυστικός προορισμός για ξένες επενδύσεις; Και πόσο σημαντικές, κατά την άποψή σας, είναι για την οικονομία της;

Καταρχάς θα πρέπει τονίσουμε πως έχουν γίνει σημαντικά βήματα για τη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος της Κύπρου. Οι πρόσφατες πρωτοβουλίες όπως η έναρξη εκστρατείας για επανατοποθέτηση της εικόνας και της οικονομίας της χώρας, έχουν επιφέρει θετικό αποτύπωμα προς αυτή την κατεύθυνση αυτή.

Η Κύπρος συνεχίζει να προσελκύει επενδυτές που ενδιαφέρονται για δραστηριότητες που παραδοσιακά ήταν δημοφιλείς, όπως οι πωλήσεις, το μάρκετινγκ και η εγκατάσταση κεντρικών γραφείων.

Την ίδια στιγμή, νέες δραστηριότητες όπως τα εκπαιδευτικά κέντρα, η έρευνα & ανάπτυξη, και η βιομηχανική παραγωγή που είναι ιδιαίτερα ελκυστική στην Ευρώπη, σημειώνουν επίσης σημαντικό επενδυτικό ενδιαφέρον.

Τα αποτελέσματα της έρευνας της EY για την ελκυστικότητα της χώρας μας, επιβεβαιώνουν αυτήν την αυξητική τάση, καθώς διαφαίνεται μια συγκρατημένη αισιοδοξία σε ό,τι αφορά τη δραστηριότητα των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) στην Κύπρο στο μέλλον.

Σύμφωνα με την έρευνά μας, περίπου το 57% των επενδυτών (έναντι 29% κατά την τελευταία μας έρευνα το 2022) έχουν σχέδια να εγκαταστήσουν ή να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στο νησί κατά το επόμενο έτος. Τα αποτελέσματα αυτά όμως εξακολουθούν να υπολείπονται του ευρωπαϊκού μέσου όρου που βρίσκεται στο 72%.

Δεν πρέπει όμως να επαναπαυόμαστε, καθώς η κυπριακή κυβέρνηση θα πρέπει να συνεχίσει τις τρέχουσες προσπάθειες που αποσκοπούν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών και της φήμης της χώρας, εν μέσω κριτικής και καταγγελιών που σχετίζονται με ξέπλυμα χρήματος και διαφθορά.

Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, η κυβέρνηση μπορεί να αξιοποιήσει τις διπλωματικές της σχέσεις και τις συνεργασίες της για να προωθήσει το μήνυμα και να αναδείξει τα θετικά βήματα που έχουν ήδη γίνει.

Επιπλέον, διεθνείς επενδυτές που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο μπορούν να λειτουργήσουν ως πρεσβευτές και να ενισχύσουν περαιτέρω το μήνυμα.

Οι τομείς στους οποίους θα εστιάσει η ΕΥ

Αναφορικά με τον τομέα δραστηριοποίησης της δικής σας εταιρείας, πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθεί το 2025; Υπάρχουν ζητήματα για τα οποία ανησυχείτε;

Στο μεταβαλλόμενο τοπίο του σήμερα, οι πελάτες μας αναζητούν ολοένα και περισσότερο το εξειδικευμένο και πολυεπιστημονικό προσωπικό μας, αλλά και την ευρεία γνώση μας στους τομείς εξειδίκευσής μας.

Στην ΕΥ υπάρχουν 400.000 άνθρωποι παγκοσμίως με ποικίλες δεξιότητες που εργάζονται σε ένα πλήρες φάσμα υπηρεσιών και συνεργάζονται για να βοηθήσουν τους πελάτες μας να διαμορφώσουν το μέλλον τους με αισιοδοξία.

Πιστεύουμε σε αυτό τόσο πολύ, που έχουμε βάλει τη φράση «Shape the future with confidence» στο κέντρο της καινούργιας στρατηγικής μας «All in», αντανακλώντας την ακλόνητη δέσμευσή μας να δημιουργούμε ουσιαστική αξία και να ενισχύουμε την εμπιστοσύνη στις κεφαλαιαγορές, μέσα από τις όποιες προκλήσεις αντιμετωπίζουμε συλλογικά.

Στο πλαίσιο αυτό, προχωράμε σε σκόπιμες, και πειθαρχημένες επιλογές ώστε να εστιάσουμε σε τομείς με σαφή ζήτηση, όπως ο μετασχηματισμός, οι διαχειριζόμενες υπηρεσίες και η βιωσιμότητα, υποστηριζόμενοι από επενδύσεις στην τεχνολογία, ενώ παράλληλα διατηρούμε τη δέσμευσή μας στην ποιότητα του ελέγχου.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες τάσεις/αλλαγές που αναμένετε να επισυμβούν στον τομέα δραστηριοποίησής σας και ποιες οι σημαντικότερες προκλήσεις;

Είμαστε μέρος ενός διαρκώς εξελισσόμενου τομέα με περίπλοκες προκλήσεις, που διαμορφώνουν συνεχώς τις εργασίες μας.

Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις απαιτούν άμεσες προσαρμογές ώστε να διατηρούμε την ανταγωνιστικότητά μας και να ικανοποιούμε τις προσδοκίες των πελατών μας που αναζητούν μεγαλύτερη αξία, πιο εξατομικευμένες υπηρεσίες και ταχύτερη εξυπηρέτηση.

Εξίσου σημαντική όμως για τις εταιρείες είναι και η εφαρμογή των κριτηρίων ESG για τη βιωσιμότητα του πλανήτη, που παράλληλα ενισχύει τη σχέση τους με τις τοπικές κοινωνίες, βελτιώνουν τη βιωσιμότητά τους και ενδυναμώνουν τη φήμη τους.

Στην ΕΥ έχουμε θέσει ως στόχο την επίτευξη μηδενικού καθαρού αποτυπώματος άνθρακα (net zero) το 2025 και κινούμαστε σταθερά σε αυτήν την κατεύθυνση μειώνοντας τις απόλυτες εκπομπές παγκοσμίως κατά περισσότερο από 43%, σε σχέση με το 2019.

Την ίδια στιγμή ως ηγέτες στον κλάδο, παρέχουμε συμβουλές για τους κανονισμούς ESG και εξειδικευμένη συμβουλευτική.

Στα κορυφαία ζητήματα του τομέα μας βρίσκεται επίσης η έλλειψη εξειδικευμένων επαγγελματιών, καθώς η ζήτηση για δεξιότητες σε τομείς όπως η κυβερνοασφάλεια, η επιστήμη δεδομένων και η ψηφιακή συμβουλευτική αυξάνεται, ενώ παράλληλα εξελίσσονται οι ανάγκες σε πιο παραδοσιακούς τομείς όπως η λογιστική.

Η παγκόσμια οικονομική αστάθεια, οι γεωπολιτικές προκλήσεις και οι διακυμάνσεις της αγοράς επηρεάζουν τους προϋπολογισμούς των πελατών και τη ζήτηση για υπηρεσίες, δημιουργώντας εμπόδια στην ανάπτυξη και τη σταθερότητα.

Η αντιμετώπιση αυτών των θεμάτων απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό, επενδύσεις σε τεχνολογία και ανθρώπινο δυναμικό, καθώς και αφοσίωση στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας για τους πελάτες μας.

Μια ισχυρή τάση που φαίνεται να εμπεδώνεται στο κυπριακό επιχειρείν είναι αυτή των εξαγορών και των συγχωνεύσεων. Θα την δούμε έντονα και στον δικό σας τομέα;

Είναι γεγονός πως παρατηρούμε μία αυξημένη δραστηριότητα εξαγορών και συγχωνεύσεων (M&A) παγκοσμίως, συνοδευόμενη από σημάδια ανάκαμψης μετά και τις μειώσεις των επιτοκίων. Εξακολουθεί όμως να επικρατεί κάποια αβεβαιότητα στις αγορές, λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων και συγκρούσεων.

Οι πρόσφατες εκλογές στις ΗΠΑ ερμηνεύονται θετικά από τις αγορές, ως ένα βήμα προς μεγαλύτερη σταθερότητα.

Όσον αφορά τον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών, μπορούμε να πούμε ότι παρατηρείται κάποια κινητικότητα διεθνώς, με τους μεγαλύτερους «παίκτες» να επιδιώκουν περαιτέρω ανάπτυξη μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων.

Πέραν της ανάπτυξης των μεριδίων της αγοράς, αυτές οι συναλλαγές έχουν επίσης σαν στόχο την απόκτηση από τους αγοραστές τεχνογνωσίας, αλλά και τεχνολογίας σε κάποιες περιπτώσεις μέσω των συναλλαγών αυτών.

Στην EY, για παράδειγμα, επενδύσαμε πρόσφατα σε εταιρεία επαγγελματικών υπηρεσιών που ειδικεύεται σε θέματα ESG και Βιωσιμότητας, στο πλαίσιο του στόχου μας να γίνουμε ένας από τους μεγαλύτερους παίκτες της Ευρώπης στον συγκεκριμένο τομέα. Η τεχνολογία και η ανάγκη επένδυσης σε αυτή για σκοπούς διατήρησης της ανταγωνιστικότητας αλλά και βιωσιμότητας διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο.

Αυτό είναι επίσης ένα από τα ευρήματα της έρευνας 2024 EY CEO Outlook Pulse. Οι επιχειρήσεις που δεν μπορούν να επωμιστούν το μέγεθος αυτών των επενδύσεων, ενδέχεται να γίνουν στόχοι εξαγορών. Σε αυτά τα πλαίσια, αναμένουμε κάποια δραστηριότητα στον τομέα των εξαγορών και συγχωνεύσεων και στην Κύπρο.

Τα πλάνα της EY

Τι να περιμένουμε όσον αφορά τα πλάνα και την στρατηγική ανάπτυξης του δικού σας οργανισμού εντός του 2025; Σε ποιες κινήσεις προτίθεστε να προβείτε προς αυτή την κατεύθυνση;

Στην ΕΥ εγκαινιάσαμε πρόσφατα τη νέα μας στρατηγική «All in» που οικοδομήθηκε μέσω μιας ποικιλόμορφης και χωρίς αποκλεισμούς διαδικασίας, η οποία αξιοποίησε την ευρεία τεχνογνωσία που διαθέτουμε σε όλο το εξαιρετικά συνδεδεμένο παγκόσμιο δίκτυό μας.

Η «All in» αντανακλά την ακλόνητη δέσμευσή μας να δημιουργούμε ουσιαστική αξία και να ενισχύουμε την εμπιστοσύνη στις κεφαλαιαγορές μέσα από τις όποιες προκλήσεις αντιμετωπίζουμε συλλογικά.

Κάτι που με τη σειρά του θα μας βοηθήσει να εκπληρώσουμε τον σκοπό μας, δηλαδή να οικοδομήσουμε έναν καλύτερο κόσμο εργασίας για τους πελάτες, τους ανθρώπους της ΕΥ, την κοινωνία και τον πλανήτη.

Βαδίζουμε στο 2025, με όραμα να βοηθήσουμε τους οργανισμούς να διαμορφώσουν το μέλλον με αυτοπεποίθηση, και στο πλαίσιο αυτό θα συνεχίσουμε να θέτουμε τις καλύτερες ερωτήσεις, ώστε να λαμβάνουμε τις καλύτερες απαντήσεις που θα οδηγούν σ΄ ένα βιωσιμότερο και πιο ελπιδοφόρο μέλλον.