Το σενάριο της «τέλειας καταιγίδας» για το φυσικό αέριο

Ένα εφιαλτικό σενάριο θα πρέπει να συνυπολογίσει στους σχεδιασμούς της η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα, καθώς μπαίνουμε στην καρδιά του χειμώνα, του τρίτου από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Είναι μια ακραία άσκηση εντούτοις βασίζεται σε υπαρκτούς φόβους και αφορά μια πιθανή πλήρη διακοπή της τροφοδοσίας με ρωσικό αέριο από το οποίο το ενιαίο μπλοκ δεν απεξαρτήθηκε ποτέ, παρότι έτσι ήθελε να πιστεύει.

Αν και η Ευρώπη είναι καλύτερα προετοιμασμένη απ’ ό,τι στην κρίση του 2022 (κατά 95% γεμάτες αποθήκες, πάνω από 60 LNG Terminals), η αβεβαιότητα είναι διάχυτη στις αγορές. Και μπορεί η απώλεια των ρωσικών όγκων να μην πλήξει την ασφαλή τροφοδοσία της ηπείρου, ωστόσο οι αναλυτές θεωρούν ότι σε ένα τέτοιο σενάριο οι τιμές στο φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια, που στην Ελλάδα πρόκειται να συγκρατηθούν σε λογικά επίπεδα και τον Δεκέμβρη επειδή θα βάλουν ξανά «πλάτη» οι πάροχοι, θα εκτιναχθούν.

Έχοντας σταθεροποιηθεί στα 46-47 ευρώ η μεγαβατώρα, η ευρωπαϊκή τιμή του φυσικού αερίου μπορεί να είναι πολύ κάτω από το ιστορικό υψηλό κατά τη διάρκεια της χειρότερης φάσης της ενεργειακής κρίσης, όταν είχε ξεπεράσει τα 300 ευρώ (μέσα του 2022), ωστόσο παραμένει περίπου 130% πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 2010-2020.

Η αλήθεια είναι ότι αθροίζονται πολλά:

• Ο χειμώνας που εκτιμάται ότι θα είναι πιο ψυχρός από τους δύο προηγούμενους,
• η διακοπή των transit ροών ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας,
• το τέλος της τροφοδοσίας της Αυστρίας από την Gazprom,
• οι άνεμοι που έχουν εξασθενήσει,
• η Ασία που εισάγει περισσότερο LNG, αυξάνοντας τις τιμές, και φυσικά
• η αιφνιδιαστική κίνηση των ΗΠΑ να επιβάλουν κυρώσεις στη ρωσική Gazprombank, μέσω της οποίας πληρώνουν για τις προμήθειές τους οι ευρωπαϊκές χώρες.

Είναι πολλές οι αβεβαιότητες που «βαραίνουν» πάνω από την Ευρώπη, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται κάποιο από τα αρνητικά σενάρια να μην επιβεβαιωθούν. Στο θέμα για παράδειγμα των αμερικανικών κυρώσεων, που έχουν ημερομηνία εφαρμογής μετά τις 20 Δεκέμβρη, κάποιες φωνές δεν αποκλείουν τα πράγματα να εξελιχθούν καλύτερα και τελικά το μέτρο να ανασταλεί από τον Γενάρη που αναλαμβάνει η νέα διακυβέρνηση Τραμπ.

Τρεις παράγοντες

Επιγραμματικά, το κακό σενάριο συνοψίζεται σε τρεις παράγοντες:

• Πρώτον, στη διακοπή από το Γενάρη της τροφοδοσίας μέρους της Ε.Ε. με ρωσικό αέριο transit μέσω Ουκρανίας, που αν και κάτω του 5% των συνολικών προμηθειών του μπλοκ, για χώρες όπως Ουγγαρία, Σλοβακία και Σερβία καλύπτει μέχρι και άνω του 90% των αναγκών τους.
• Δεύτερον, στην απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλλουν κυρώσεις στη Gazprombank και τις έξι διεθνείς θυγατρικές της μέσω των οποίων οι ευρωπαίοι προμηθευτές πληρώνουν τον ρωσικό κολοσσό, η οποία αναζοπυρώνει φήμες περί διακοπής των ροών και μέσω του Turkstream. Του μοναδικού αγωγού εξαγωγής ρωσικού αερίου προς την ήπειρο που παραμένει «ζωντανός» μετά το τέλος της ουκρανικής διαδρομής και βασική πηγή τροφοδοσίας της Ελλάδας.
• Τρίτον, στον κίνδυνο να ζήσουμε μια παρατεταμένη περίοδο αυτού που ονομάζουν οι Γερμανοί «dunkelflaute», μια μακρά περίοδο συννεφιάς, χωρίς άνεμο, που έχει ως αποτέλεσμα την περιορισμένη παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Ευρώπη υπέστη μια μακρά dunkelflaute στις αρχές Νοεμβρίου. Παρατεταμένοι περίοδοι χαμηλού αιολικού δυναμικού μέσα στον υπόλοιπο χειμώνα σημαίνουν ότι θα αυξηθεί εκ νέου η κατανάλωση αερίου, μια καθόλου καλή εξέλιξη σε συνθήκες υψηλών τιμών στα χρηματιστήρια.

Καθόλου τυχαία η προ ημερών ανάρτηση του επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας Φατίχ Μπιρόλ ότι οι συνθήκες άπνοιας στη Βόρεια Ευρώπη τις πρώτες 18 ημέρες του Νοεμβρίου, εκτίναξαν την άντληση φυσικού αερίου από τις ευρωπαϊκές αποθήκες.