Οι μειώσεις στα επιτόκια, ο μηχανισμός νομισματικής μετάδοσης και οι επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία

Σύμφωνα με τις προβλέψεις στις 12ης Δεκεμβρίου 2024 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αναμένεται να προχωρήσει στην 4η συνεχόμενη φετινή μείωση των επιτοκίων, τα οποία έχουν πλέον υποχωρήσει στο 3.25%. Ας δούμε λοιπόν πώς αυτό λειτουργεί και τι συνεπάγεται η μείωση των επιτοκίων για την Κυπριακή οικονομία:

Η Κυπριακή οικονομία, ως μέλος της Ευρωζώνης, επηρεάζεται άμεσα από τις αποφάσεις της ΕΚΤ δια μέσω του μηχανισμού νομισματικής μετάδοσης, δηλαδή στα κανάλια εκείνα δια μέσω των οποίων οι αλλαγές στα επιτόκια επηρεάζουν την πραγματική οικονομία. Ειδικότερα εντοπίζονται τα ακόλουθα κύρια κανάλια μετάδοσης:

Κόστος δανεισμού: Η πρώτη και πιο άμεση επίδραση της μείωσης των επιτοκίων είναι η αλλαγή του κόστους δανεισμού. Όταν η ΕΚΤ μειώνει τα επιτόκια, τα επιτόκια δανεισμού για τις τράπεζες μειώνονται. Αυτό επιτρέπει στις εμπορικές τράπεζες να μειώσουν τα επιτόκια που προσφέρουν σε δάνεια προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Η μείωση του κόστους δανεισμού συνεπάγεται με αύξηση των επενδύσεων, καθώς οι επιχειρήσεις δανείζονται για να χρηματοδοτήσουν νέες δραστηριότητες όπως και αύξηση της κατανάλωσης αφού τα νοικοκυριά δανείζονται για να αγοράσουν αγαθά όπως ακίνητα ή αυτοκίνητα.

Τιμές περιουσιακών στοιχείων: Η μείωση των επιτοκίων μπορεί να αυξήσει την ζήτηση και κατ’ επέκταση την τιμή και επομένως την αξία περιουσιακών στοιχείων, όπως τα ακίνητα και οι μετοχές. Αυτό συμβαίνει γιατί τα χαμηλότερα επιτόκια καθιστούν τις εναλλακτικές επενδύσεις, όπως οι τραπεζικές καταθέσεις, λιγότερο ελκυστικές, ενισχύοντας τη ζήτηση για άλλες επενδύσεις με υψηλότερη απόδοση. Αυτή η αύξηση της αξίας περιουσιακών στοιχείων αναμένεται να αυξήσει τον πλούτο των νοικοκυριών που κατέχουν τέτοια περιουσιακά στοιχεία, ενισχύοντας την καταναλωτική δαπάνη αλλά και να προσελκύσει νέες επενδύσεις.

Συναλλαγματική ισοτιμία: Η μείωση των επιτοκίων μπορεί να οδηγήσει σε υποτίμηση του ευρώ έναντι άλλων νομισμάτων. Ένα ασθενέστερο ευρώ καθιστά τις εξαγωγές της ευρωζώνης πιο ανταγωνιστικές, ενώ οι εισαγωγές γίνονται ακριβότερες. Στην περίπτωση της Κύπρου, η οποία βασίζεται στις εξαγωγές υπηρεσιών (π.χ. τουρισμός, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες), αυτό μπορεί να ενισχύσει τον τουρισμό και τις εξαγωγές, αυξάνοντας τα έσοδα από το εξωτερικό.

Προσδοκίες: Οι προσδοκίες των καταναλωτών και των επιχειρήσεων για το μέλλον παίζουν σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά τους. Η παρούσα μείωση των επιτοκίων, σηματοδοτεί την πρόθεση στήριξης της οικονομίας από το Ευρωσύστημα, κάτι που ενδεχομένως να οδηγήσει σε θετικές προσδοκίες και επομένως σε αύξηση των επενδύσεων και δαπανών.

Παράλληλα παρά τον αναμενόμενο θετικό αντίκτυπο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η μείωση των επιτοκίων ενδέχεται να προκαλέσει σειρά κινδύνων όπως για παράδειγμα τον υπερβολικό δανεισμό, αφού τα χαμηλά επιτόκια μπορεί να οδηγήσουν σε υπερχρέωση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, αυξάνοντας περαιτέρω τον κίνδυνο μη εξυπηρετούμενων δανείων, της μειωμένης απόδοσης αποταμιεύσεων ενώ ελλοχεύει πάντα και ο κίνδυνος των πληθωριστικών πιέσεων και πιθανότητας αύξησης των τιμών ακινήτων και περιουσιακών στοιχείων σε μη βιώσιμα επίπεδα.

Συμπερασματικά η μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ αναμένεται να έχει σημαντικές θετικές επιδράσεις στην Κυπριακή οικονομία και ευκαιρίες για ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας, λαμβάνοντας υπόψη πάντα τις αναμενόμενες χρόνο-καθυστερήσεις που αναμένεται να υπάρξουν στην μετάδοση τους προς την πραγματική οικονομία. Παράλληλα απαιτείται προσεκτική διαχείριση από όλους τους αρμόδιους φορείς ώστε να αποφευχθούν οι προαναφερόμενοι κίνδυνοι, έχοντας ως μοναδικό και συλλογικό στόχο τη σταθερότητα των τιμών και την ενίσχυση της ανάπτυξης.

*Διευθυντής Cyprus Fiduciary Association