Πόλεμος στη Μέση Ανατολή: Φόβοι για πετρέλαιο πάνω από $100 το βαρέλι-Τι περιμένουν οι αναλυτές

Το Ιράν εκτόξευσε περίπου 200 βαλλιστικούς πυραύλους κατά του Ισραήλ την Τρίτη (1/10), μια απότομη αλλά σύντομη κλιμάκωση μεταξύ των αντιπάλων στη Μέση Ανατολή που απειλεί να προκαλέσει νέο γύρο επιθέσεων, καθώς ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ορκίστηκε αντίποινα.

Το μπαράζ των επιθέσεων ξεκίνησε γύρω στις 7:30 μ.μ. ώρα Ισραήλ, αφού οι ΗΠΑ λίγες ώρες νωρίτερα προειδοποίησαν ότι επίκειται επίθεση. Οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας δήλωσαν ότι πολλοί από τους πυραύλους αναχαιτίστηκαν και σύμφωνα με αναφορές ένα άτομο σκοτώθηκε στη Δυτική Όχθη.

Το χτύπημα της Τρίτης ήταν αντίποινα μετά την επίθεση που πραγματοποίησε το Ισραήλ στο Λίβανο τις τελευταίες ημέρες, σκοτώνοντας τον ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα σε αεροπορική επιδρομή στη Βηρυτό και αναπτύσσοντας χερσαίες δυνάμεις πέρα από τα σύνορα.

Η Τεχεράνη είχε επίσης απειλήσει να προβεί σε αντίποινα μετά τη δολοφονία του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς στην Τεχεράνη τον Ιούλιο – μια επίθεση για την οποία κατηγορήθηκε το Ισραήλ.

Δεν υπήρξε ανεξάρτητη εκτίμηση των ζημιών από το χτύπημα. Ενώ το Ισραήλ και οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι ήταν περιορισμένη, η ιρανική κρατική τηλεόραση, επικαλούμενη το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, δήλωσε ότι το 90% των πυραύλων έπληξαν στρατηγικούς στόχους στο Ισραήλ. Βίντεο που ελήφθη από τα εισερχόμενα πλήγματα έδειξε ότι ορισμένα πέρασαν μέσα από το περίφημο δίκτυο αεράμυνας της χώρας.

«Το Ιράν έκανε ένα μεγάλο λάθος απόψε και θα το πληρώσει», δήλωσε ο Νετανιάχου κατά την έναρξη της συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου ασφαλείας του. «Το καθεστώς στο Ιράν δεν καταλαβαίνει την αποφασιστικότητά μας να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας και την αποφασιστικότητά μας να ανταποδώσουμε στους εχθρούς μας». Ώρες αργότερα, οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας δήλωσαν ότι εξαπέλυσαν νέα πλήγματα εναντίον στόχων της Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Εκρήξεις ακούστηκαν στο Ισραήλ καθώς το Ιράν εξαπέλυσε πυραυλική επίθεση.

Η αντίδραση των ΗΠΑ

Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι το χτύπημα φαίνεται να ήταν «αναποτελεσματικό». Νωρίτερα, ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν χαρακτήρισε την επίθεση «σημαντική κλιμάκωση» από το Ιράν και δήλωσε ότι οι ΗΠΑ συνεργάζονται με το Ισραήλ για μια απάντηση.

«Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν πλήρως, πλήρως, πλήρως το Ισραήλ», είπε στον Τύπο ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, προσθέτοντας πως βρίσκονται «σε εξέλιξη» συνομιλίες με την ισραηλινή κυβέρνηση για την ανταπόδοση.

Όπως είπε νωρίτερα ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας της αμερικανικής προεδρίας Τζέικ Σάλιβαν, ο Τζο Μπάιντεν έκρινε επίσης πως η επίθεση αποδείχθηκε «αναποτελεσματική», ότι «αποκρούστηκε» από τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις, με τη συμβολή αυτών των ΗΠΑ και άλλων συμμάχων τους.

«Είναι απόλυτα απαράδεκτη και όλος ο κόσμος πρέπει να (την) καταδικάσει», είπε από την πλευρά του ο αμερικανός ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν, αναφερόμενος στην ιρανική επίθεση.

Ο Μπάιντεν είχε διατάξει τον αμερικανικό στρατό να βοηθήσει στην άμυνα του Ισραήλ και τα αντιτορπιλικά του αμερικανικού ναυτικού εκτόξευσαν περίπου δώδεκα αναχαιτιστικά κατά τη διάρκεια της επίθεσης, δήλωσε το Πεντάγωνο.

Οι επιθέσεις ήταν η τελευταία κλιμάκωση μιας ευρύτερης σύγκρουσης που ξεκίνησε όταν η Χαμάς, η οποία υποστηρίζεται επίσης από το Ιράν, επιτέθηκε στο εβραϊκό κράτος στις 7 Οκτωβρίου. Το Ισραήλ έχει αποκρούσει τις εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός από τις ΗΠΑ και άλλους και δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι μετατοπίζει το επίκεντρο των στρατιωτικών επιχειρήσεων από την εκστρατεία του στη Λωρίδα της Γάζας προς τον Λίβανο.

«Βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός ολοκληρωτικού πολέμου μεταξύ τουλάχιστον του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ, ο οποίος θα μπορούσε να είναι καταστροφικός για τον Λίβανο και αρκετά οδυνηρός για το Ισραήλ», δήλωσε ο Μπρους Ρίντελ πρώην ανώτερος αξιωματικός των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και μη μόνιμος ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο για τη Μέση Ανατολική Πολιτική του Brookings. «Αν φέρουν και τους Ιρανούς, ολόκληρη η περιοχή θα κινδυνεύσει».

Η επίθεση της Τρίτης έγινε με ελάχιστη προειδοποίηση, σε αντίθεση με το χτύπημα του Απριλίου, το οποίο το Ιράν προϊδέασε πολύ νωρίτερα και περιελάμβανε πιο αργά κινούμενους πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Αυτό βοήθησε την ισραηλινή πολεμική αεροπορία να καταρρίψει τη συντριπτική πλειοψηφία των βλημάτων με τη βοήθεια των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και της Ιορδανίας.

Τη Δευτέρα (30/9), τα ισραηλινά στρατεύματα είχαν αρχίσει αυτό που η κυβέρνηση Νετανιάχου δήλωσε ότι ήταν «στοχευμένες χερσαίες επιδρομές» στο Λίβανο παράλληλα με αεροπορικές επιδρομές στα νότια προάστια της Βηρυτού, και ο στρατός ανέφερε αργότερα «έντονες μάχες». Η Χεζμπολάχ εκτόξευσε μια ομοβροντία ρουκετών σε απάντηση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία, όπως και οι ΗΠΑ, είχε μικρή επιτυχία στον έλεγχο ή τον τερματισμό των μαχών είτε στη Γάζα είτε στον Λίβανο, ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι «τα διαδοχικά κύματα επιθέσεων και αντιποίνων τροφοδοτούν ένα ανεξέλεγκτο σπιράλ συγκρούσεων».

Οι ΗΠΑ έχουν ενισχύσει τη στρατιωτική τους παρουσία στη Μέση Ανατολή τις τελευταίες ημέρες, δήλωσε το Πεντάγωνο, και ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι θα στείλει μερικές χιλιάδες επιπλέον στρατιώτες στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων πρόσθετων μοίρων μαχητικών αεροσκαφών.

Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν δήλωσε στον Ισραηλινό ομόλογό του Γιοάβ Γκαλάντ την Τρίτη ότι οι ΗΠΑ είναι «καλά προετοιμασμένες» για να υπερασπιστούν τους συμμάχους, τους εταίρους και τα αμερικανικά στρατεύματα από τις ιρανικές απειλές.

Οι δύο τους συζήτησαν τις «σοβαρές συνέπειες» για ένα άμεσο χτύπημα στο Ισραήλ, σύμφωνα με το ανάγνωσμα της κλήσης.

Το Ιράν διαθέτει ένα «σημαντικό» απόθεμα βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων κρουζ, ικανών να πλήξουν στόχους σε απόσταση 2.000 χιλιομέτρων από τα σύνορά του, ανέφερε η Υπηρεσία Πληροφοριών Άμυνας των ΗΠΑ τον Απρίλιο στην ετήσια αξιολόγησή της για τις παγκόσμιες απειλές.

Πρόσθεσε ότι, πέρυσι η Τεχεράνη «επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη μιας νέας γενιάς συστημάτων μεγάλου βεληνεκούς για την αντιμετώπιση του Ισραήλ». Από τις αρχές του 2023, σύμφωνα με την DIA, η Τεχεράνη έχει παρουσιάσει τρεις νέους πυραύλους που μπορούν να πλήξουν το Ισραήλ από το δυτικό τμήμα του Ιράν, συμπεριλαμβανομένου ενός πυραύλου κρουζ χερσαίας επίθεσης και ενός βαλλιστικού πυραύλου που θεωρείται ότι είναι υπερηχητικός.

Άλμα στις τιμές του πετρελαίου

Οι τιμές του πετρελαίου σημείωσαν άνοδο άνω του 5% εν μέσω ανησυχιών για διαταραχές του εφοδιασμού από την πλούσια σε ενέργεια περιοχή. Εν τω μεταξύ, το ράλι των μετοχών ανακόπηκε ενώ τα ομόλογα και ο χρυσός αυξήθηκαν επίσης, καθώς οι επενδυτές υποχώρησαν σε ασφαλή καταφύγια.

Οι παρατηρητές πετρελαίου βλέπουν τώρα μια πραγματική απειλή διαταραχών του εφοδιασμού μετά την τελευταία κλιμάκωση Ιράν-Ισραήλ.

Η πυραυλική επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ διαψεύδει το σενάρια για πτωτική πορεία στις τιμές του πετρελαίου, με το χτύπημα να εγείρει ανησυχίες για πιθανές διαταραχές του εφοδιασμού από τη Μέση Ανατολή σε περίπτωση περαιτέρω αύξησης των εντάσεων. .

Το αργό μπρεντ αυξήθηκε περισσότερο από 5% μετά την επίθεση την Τρίτη, πριν μειώσει κάποια από αυτά τα κέρδη. Το πετρέλαιο αυξήθηκε και πάλι την Τετάρτη και διαπραγματεύεται πάνω από τα 74 δολάρια το βαρέλι.

Παρόλα αυτά, η αγορά δεν έχει αποτιμήσει πλήρως τον κίνδυνο ενός περαιτέρω άλματος των τιμών σε περίπτωση επιθέσεων στις ιρανικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις ή αν η Τεχεράνη αποκλείσει τα Στενά του Ορμούζ, σύμφωνα με αναλυτές και επενδυτές.

«Η αγορά αργού ήταν εξαιρετικά εφησυχασμένη όσον αφορά τον γεωπολιτικό κίνδυνο», δήλωσε ο Μπομπ ΜακΝάλι, πρόεδρος της Rapidan Energy Group και σύμβουλος στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους.

«Το ασφάλιστρο κινδύνου του αργού θα αυξανόταν μόνο αν η αγορά έβλεπε μια κλιμάκωση που θα επηρέαζε άμεσα τις ενεργειακές υποδομές ή ροές ή αν το Ισραήλ επιτίθετο σε απειλητικές για το καθεστώς κρίσιμες υποδομές».

Το χτύπημα από το Ιράν, το οποίο παράγει περισσότερα από 3 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, ήταν αντίποινα μετά τις επιθέσεις που πραγματοποίησε το Ισραήλ τις τελευταίες ημέρες κατά του Λιβάνου. Ο παραγωγός του ΟΠΕΚ είχε επίσης απειλήσει να προβεί σε αντίποινα μετά τη δολοφονία του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς στην Τεχεράνη τον Ιούλιο – μια επίθεση που αποδόθηκε στο Ισραήλ.

Το πετρέλαιο θα μπορούσε να σκαρφαλώσει έως και 7 δολάρια το βαρέλι εάν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους επέβαλαν οικονομικές κυρώσεις στο Ιράν ή κατά 13 δολάρια εάν το Ισραήλ χτυπούσε τις ιρανικές ενεργειακές υποδομές, σύμφωνα με προκαταρκτικές εκτιμήσεις της Clearview Energy Partners. Μια διακοπή των ροών μέσω των Στενών του Ορμούζ θα μπορούσε να έχει το μεγαλύτερο αντίκτυπο, οδηγώντας το αργό από 13 έως 28 δολάρια υψηλότερα, δήλωσε η εταιρεία.

Νέα φάση του πολέμου;

«Καθώς το Ισραήλ στρέφεται από τη Γάζα στον Λίβανο και το Ιράν, ο πόλεμος εισέρχεται σε μια νέα και περισσότερο σχετική με την ενέργεια φάση», δήλωσε στο CNBC ο Μπομπ ΜακΝάλι, πρόεδρος της Rapidan Energy Group, προσθέτοντας ότι αναμένει τα αντίποινα του Ισραήλ για την πυραυλική επίθεση να είναι «δυσανάλογα μεγάλα».

«Θα χειροτερέψουν τα πράγματα πριν καλυτερέψουν», είπε.

Ο Ρος Σάαπ, επικεφαλής της έρευνας της GeoQuant, η οποία αξιοποιεί δομικά δεδομένα και δεδομένα υψηλής συχνότητας για τη δημιουργία βαθμολογιών πολιτικού κινδύνου, δήλωσε ότι το μοντέλο ανάλυσης κινδύνου του οργανισμού για τη σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν, το οποίο παρέμεινε σε τρεις τυπικές αποκλίσεις της μέσης τάσης τα τελευταία 12 χρόνια, είδε μια σημαντική αιχμή μετά τις τελευταίες πυραυλικές επιθέσεις. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι αναμένονται «πολύ μεγαλύτερα γεγονότα», δήλωσε ο Σόαπ.

Ο Τζος Γιανγκ, CIO της Bison Interests, ο οποίος παρατηρεί ομοίως μια αυξανόμενη πιθανότητα ενός πιθανού χτυπήματος στις ιρανικές πετρελαϊκές υποδομές διαταραχή του εφοδιασμού πετρελαίου, δήλωσε ότι αυτό σηματοδοτεί μια «σημαντική κλιμάκωση» από το Ιράν.

Σε περίπτωση που οι ιρανικές εξαγωγές τεθούν εκτός λειτουργίας λόγω επίθεσης, ο Γιανγκ προβλέπει ότι οι τιμές του πετρελαίου θα εκτοξευθούν σε επίπεδα άνω των 100 δολαρίων ανά βαρέλι.

Με πληροφορίες από Bloomberg, CNBC, Reuters