Στέφανος Πιερίδης: Ο κύκλος εργασιών και το σοβαρότερο πρόβλημα για τις πλείστες κατασκευαστικές εταιρείες

Την έλλειψη εργατικού δυναμικού, και ιδίως του εξειδικευμένου, προσδιορίζει ως το σοβαρότερο πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι πλειστές κατασκευαστικές εταιρείες, ο γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Εργολάβων Οικοδομών Κύπρου (Ο.Σ.Ε.Ο.Κ.), Στέφανος Πιερίδης.

Παράλληλα, ο κ. Πιερίδης υποδεικνύει ότι η πορεία προς την ψηφιακή και περιβαλλοντική μετάβαση είναι επίσης κάποιες από τις προκλήσεις της εποχής, στις οποίες ο κλάδος πρέπει να επενδύσει για να παραμείνουν οι επιχειρήσεις βιώσιμες και ανταγωνιστικές.

Σε συνέντευξή του στο InBusinessNews, o Στέφανος Πιερίδης, σημειώνει πως ο κατασκευαστικός τομέας τη φετινή χρονιά βρίσκεται σε σταθερότητα, με ελαφρώς αυξητική τάση του κύκλου εργασιών του, με τον δημόσιο προϋπολογισμό και την εγχώρια ζήτηση για τον κατασκευαστικό προϊόν να έχουν συνδράμει θετικά στον τομέα. Όπως υπογραμμίζει, η εγχώρια ζήτηση παραμένει δυνατή, έχοντας επιδείξει την ανθεκτικότητά της παρά τις γεωπολιτικές συνθήκες.

Αναφερόμενος στις τιμές, ο γενικός γραμματέας της ΟΣΕΟΚ ξεκαθαρίζει πως ενόσω υφίσταται ενεργειακή κρίση ανά το παγκόσμιο και πολιτική αστάθεια που επηρεάζει τις μεταφορές των προϊόντων, δεν είναι λογικό να αναμένεται ότι θα επανέλθουν σε αυτά τα επίπεδα προ του 2020.

Επομένως, σημειώνει, οι καταναλωτές θα πρέπει να σχεδιάζουν τις κινήσεις τους ανάλογα με την προσφορά της αγοράς και τις δυνατότητές τους.

Πώς κινείται ο κατασκευαστικός κλάδος φέτος και πόσο μεγάλο είναι το ενδιαφέρον από εγχώριους και ξένους αγοραστές;

Γενικότερα ο κατασκευαστικός τομέας βρίσκεται σε σταθερότητα, με ελαφρώς αυξητική τάση του κύκλου εργασιών του τη φετινή χρονιά.

Τόσο ο δημόσιος προϋπολογισμός όσο και η εγχώρια ζήτηση για τον κατασκευαστικό προϊόν έχουν συνδράμει θετικά στον τομέα, ενώ παράλληλα η εγχώρια ζήτηση παραμένει δυνατή έχοντας επιδείξει την ανθεκτικότητά της παρά τις γεωπολιτικές συνθήκες.

Το ευνοϊκό φορολογικό σύστημα, η ποιότητα ζωής και η ασφάλεια που προσφέρει το νησί μας αποτελούν τους λόγους για το συνεχιζόμενο ενδιαφέρον για επενδύσεις και επομένως, η αυξημένη εισροή ξένων υπηκόων δημιούργησε τις ανάγκες τόσο για γραφειακές εγκαταστάσεις, όσο και για στέγαση του προσωπικού που εργοδοτείται σε αυτές, καθώς και ανάγκες για περαιτέρω σχολεία, πανεπιστήμια, αλλά και εξιδεικευμένα κέντρα Υγείας, στις οποίες ο κατασκευαστικός τομέας καλείται να ανταποκριθεί.

Χαιρετίζουμε την προσπάθεια που γίνεται για διάθεση προσιτής στέγης για όλους μέσα από τα διάφορα σχέδια του Τμήματος Πολεοδομίας και του ΚΟΑΓ που έχει επεξεργαστεί με τους εμπλεκόμενους φορείς και αναμένεται να ενισχύσουν περαιτέρω την κατασκευαστική δραστηριότητα, εφόσον παραμείνουν ανταγωνιστικά, κάτι το οποίο αναμένουμε όπως η κυβέρνηση λάβει υπόψη στην αναμενόμενη φορολογική μεταρρύθμιση.

Αυξητική τάση δείχνουν τόσο οι αιτήσεις για άδειες οικοδομής όσο και οι καταθέσεις πωλητηρίων εγγράφων σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας (ΤΚΧ) και αφορούν όλους τους τύπους ακινήτων.

Τα μεν πωλητήρια έγγραφα από εγχώριους αγοραστές κατέγραψαν αύξηση, ενώ καταγράφηκε μείωση από ξένους αγοραστές σε ετήσια βάση.

Οι κατηγορίες ακινήτων και η ζήτηση

Ποιες κατηγορίες ακινήτων έχουν αυξημένη ζήτηση και ποιες μειωμένη;

Σύμφωνα και με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, τα τελευταία δύο χρόνια φαίνεται να παρατηρείται μία αύξηση στα οικιστικά ακίνητα και ειδικότερα για την ανέγερση οικιστικών πολυκατοικιών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε πρόσφατα στη δημοσιότητα η Eurostat, η Κύπρος κατέγραψε τη μεγαλύτερη αύξηση μεταξύ των κρατών μελών κατά 31% για το 2023 στις αγοραπωλησίες κατοικιών για τρίτη συνεχόμενη χρονιά.

Μέχρι και το Μάϊο του 2024, είχε καταγραφεί αύξηση στον αριθμό των Αδειών Οικοδομής των οικιστικών μονάδων κατά 17,1% σε σύγκριση με την περσινή χρονιά και 44,4% για το μήνα Ιούνιο, γεγονός που αποδίδεται βέβαια στις προσπάθειες των αρχών να διεκπεραιώσουν μεγάλο όγκο από τις αιτήσεις που είχαν ενώπιον τους, ενόψει της μεταφοράς από την 1η Ιουλίου 2024 της αρμοδιότητας έκδοσης αδειών οικοδομής από τους δήμους και τις επαρχιακές διοικήσεις στους νεοσύστατους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης.

Πρόσφατη έρευνα της Στατιστικής Υπηρεσίας (ημερομηνίας 12/07/2024) έκανε αναφορά στις νέες κατασκευές του 2022, μιλώντας για αύξηση κατά 21,3% στα οικιστικά ακίνητα σε σύγκριση με το 2021, μείωση κατά 1,8% στα μη οικιστικά και αύξηση κατά 18,4% στα έργα πολιτικού μηχανικού.

Το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού

Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού στις οικοδομές και πόσο σημαντικό είναι το εργατικό δυναμικό από τρίτες χώρες;

Η έλλειψη εργατικού δυναμικού και ιδίως του εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού αποτελεί για τις πλειστές κατασκευαστικές εταιρείες το σοβαρότερο πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν.

Το πρόβλημα είναι πολυδιάστατο και δεν αφορά μόνο τις οργανωμένες εταιρείες. Αφενός επηρεάζει ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα που περιλαμβάνει προμηθευτές, υπεργολάβους και υποστηρικτικές υπηρεσίες και αφετέρου έχει δημιουργήσει πρόβλημα παράνομης και αδήλωτης εργασίας στον τομέα, φαινόμενα τα οποία δημιουργούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού και που προβληματίζουν τόσο την ΟΣΕΟΚ όσο και τα αρμόδια τμήματα του Υπουργείου Εργασίας με το οποίο υπάρχει στενή συνεργασία για επίλυση του προβλήματος.

Η ενίσχυση του εργατικού δυναμικού με προσωπικό, νόμιμα προερχόμενο από τρίτες χώρες είναι πλέον μονόδρομος, εφόσον δεν είναι δυνατή η κάλυψη των αναγκών από εγχώριο ανθρώπινο δυναμικό τουλάχιστον κατά το εγγύς μέλλον.

Μακροπρόθεσμα απαιτούνται τέτοιες αλλαγές, τόσο της νοοτροπίας αλλά και της παιδείας ώστε να απαλειφθούν οι αναχρονιστικές προκαταλήψεις και μια καριέρα στον κατασκευαστικό τομέα να θεωρείται αξιοπρεπές επάγγελμα, με πολύ καλούς μισθούς και ωφελήματα που πηγάζουν από τη Συλλογική Σύμβαση.

Η υπογραφή της νέας συλλογικής σύμβασης

Τι σημαίνει για την πλευρά σας η υπογραφή νέας συλλογικής σύμβασης στην οικοδομική βιομηχανία;

Ο κατασκευαστικός τομέας έχει παράδοση να πρωτοπορεί στα εργασιακά, με εργαλεία το διάλογο και τον συμβιβασμό, με απώτερο σκοπό τη διασφάλιση της εργασιακής ειρήνης και της σταθερότητας, τα οποία, με την πρόσφατη ανανέωση της συλλογικής σύμβασης, έχουν επιτευχθεί μέχρι το 2028.

Οι εργοληπτικές επιχειρήσεις θα έχουν την ευχέρεια να προγραμματίσουν τις εργασίες τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα βάσει των οικονομικών δεδομένων που ήδη γνωρίζουν, ειρηνικά και ταυτόχρονα θα δοθεί το χρονικό περιθώριο για παρακολούθηση και μελέτη όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό της Συλλογικής Σύμβασης, καθώς η Ο.Σ.Ε.Ο.Κ. θεωρεί ότι επιβάλλεται.

Οι προκλήσεις και οι προτάσεις

Ο τομέας σας αντιμετωπίζει κάποιες άλλες προκλήσεις σήμερα; Ποιες οι δικές σας προτάσεις;

Η πορεία προς την ψηφιακή και περιβαλλοντική μετάβαση είναι επίσης κάποιες από τις προκλήσεις της εποχής στις οποίες ο κλάδος πρέπει να επενδύσει, για να παραμείνουν οι επιχειρήσεις βιώσιμες και ανταγωνιστικές.

Η κυκλική οικονομία αποτελεί πλέον στόχο και ο κλάδος πρέπει να εστιάσει στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και βιώσιμων πρακτικών για να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις και να συμμορφωθεί με τις περιβαλλοντικές του υποχρεώσεις.

Η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και η συμβολή στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής αποτελούν πλέον υποχρεώσεις, ενώ οι ρυθμιστικές απαιτήσεις αυξάνονται συνέχεια. Πρέπει να τονιστεί ότι η πλειοψηφία του τομέα αποτελείται από μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που αφορούν τις αναφορές σχετικά με το ESG.

Καλό θα ήταν η Κύπρος να ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων χωρών και να προσαρμόσει τις απαιτήσεις ανάλογα με το μέγεθος και τις δυνατότητες των επιχειρήσεών της, κάτι που έχει γίνει πρόσφατα (αν και θα μπορούσε να βελτιωθεί περαιτέρω) σχετικά με τις απαιτήσεις για εξελιγμένους λογαριασμούς.

Προς αντιμετώπιση των πολύπλοκων απαιτήσεων και των γραφειοκρατικών διαδικασιών η συγκέντρωση των υπηρεσιών σε ένα χώρο, ως και η εισήγηση του ΕΤΕΚ, με τη δημιουργία One Stop Shop, θα διευκολύνει τις διαδικασίες αδειοδότησης και ελέγχου της ανάπτυξης με την αξιοποίηση της τεχνολογίας και θα έχει σημαντικό όφελος για τον κλάδο και την κυπριακή οικονομία γενικότερα.

Η ανάγκη για εξειδικευμένους επαγγελματίες αυξάνεται συνεχώς, επομένως, μία σημαντική πτυχή είναι και η συνεχής επιμόρφωση και ανάπτυξη των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού.

Τίθεται, επιτακτικά πλέον η ανάγκη εκσυγχρονισμού των προτύπων συμβολαίων για έργα του Δημοσίου τομέα όπως έχει ήδη πράξει ο ιδιωτικός τομέας ενόψει των αναγκών και αλλαγών που έχουν επέλθει στην αγορά.

Τα συστατικά επιτυχίας γνώση - έργο αποτελούν τον σωστό σχεδιασμό, την ορθή και αποτελεσματική εκτέλεση, τη διατήρηση της ρευστότητας και την άμεση επίλυση διαφορών που την επηρεάζουν. Δεν είναι καθόλου άξιο απορίας γιατί έχουν καταρρεύσει πρόσφατα τόσα σημαντικά έργα του Δημοσίου, ειδικά στις περιπτώσεις όπου συμμετείχαν και ξένες εταιρείες. Η απάντηση είναι απλή: ένα Συμβόλαιο το οποίο είναι δυσκίνητο και αντίκειται στα συστατικά επιτυχίας.

Με τη σωστή χρηματοδότηση και στρατηγική, ο κλάδος έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει την ανάπτυξή του και να συμβάλλει ουσιαστικά στην οικονομική πρόοδο της χώρας.

Το κατασκευαστικό κόστος και οι τιμές

Να αναμένουμε ότι η τάση στις τιμές των κατασκευαστικών υλικών θα είναι καθοδική;

Σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση της Στατιστικής Υπηρεσίας, ημερομηνίας 18/09/2024, ο Δείκτης Τιμών Κατασκευαστικών Υλικών για τον μήνα Αύγουστο 2024 ανήλθε στις 117,68 μονάδες (με βάση 2021=100), σημειώνοντας οριακή αύξηση της τάξης του 0,03% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, καθώς πέραν από τα μεταλλικά προϊόντα που σημείωσαν μείωση, στα υπόλοιπα είδη καταγράφηκαν αυξήσεις. Άρα δεν μπορούμε να προβλέψουμε με σιγουριά ή να μιλήσουμε για καθοδική πορεία στις τιμές.

Σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους, ο δείκτης κατέγραψε μείωση 0,08%. Για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024, ο δείκτης σημείωσε μείωση της τάξης του 1,28% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023.

Οι καταναλωτές να αναμένουν ότι οι τιμές θα επανέλθουν στα προηγούμενα επίπεδα ή να κάνουν τα σχέδια τους βάσει των νέων δεδομένων;

Οι τιμές σε επίπεδα προ του 2020 ήταν συγκριτικά χαμηλές λαμβάνοντας υπόψη τις αυξομειώσεις της εικοσαετίας. Ενόσω υφίσταται ενεργειακή κρίση ανά το παγκόσμιο και πολιτική αστάθεια που επηρεάζει τις μεταφορές των προϊόντων, δεν είναι λογικό να αναμένεται ότι θα επανέλθουν σε αυτά τα επίπεδα.

Επομένως, οι καταναλωτές θα πρέπει να σχεδιάζουν τις κινήσεις τους ανάλογα με την προσφορά της αγοράς και τις δυνατότητές τους.

Τώρα όσον αφορά τις τιμές πώλησης των ακινήτων, σε περιοχές όπως η Λεμεσός που φαίνεται να παρουσιάζει αυξημένη προσφορά κατοικιών, αναμένεται να περιοριστεί η άνοδος των τιμών (σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο της Κεντρικής Τράπεζας).

Προ πανδημίας οι τιμές ανά τ.μ. ήταν στα €1200. Μετά από τις ανατιμήσεις, ποιο είναι το σημερινό κόστος;

Μετά τις ανατιμήσεις και την αύξηση του κόστους κατασκευής το οποίο ανέβηκε κατά περίπου 30% τα τελευταία τέσσερα χρόνια, το οικιστικό κατασκευαστικό κόστος ξεκινά από τα €1300 ανά τετραγωνικό μέτρο.

Υπάρχουν βέβαια και καινοτόμες περιπτώσεις που αποτελούν ευκαιρίες για όσους είναι πρόθυμοι και έχουν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν κάτι καινούργιο και οι κατασκευές πολυτελείας, οι οποίες βρίσκονται σε άλλα επίπεδα.

Τα κατασκευαστικά υλικά με τη μεγαλύτερη ακρίβεια

Ποια είναι τα κατασκευαστικά υλικά με τη μεγαλύτερη ακρίβεια; Από ποιους παράγοντες επηρεάζονται οι τιμές των κατασκευαστικών υλικών;

Η τελική τιμή του προϊόντος και των κατασκευαστικών υλικών επηρεάζεται από το κόστος της ενέργειας / καυσίμων και των μεταφορικών. Στο σύνολό τους οι τιμές των κατασκευαστικών υλικών κυμαίνονται ακόμη σε υψηλά επίπεδα με μόλις μερικές μεμονωμένες μικρές μειώσεις.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Στατιστικής Υπηρεσίας, ημερομηνίας 18/09/2024, ο Δείκτης Τιμών Κατασκευαστικών Υλικών για τον μήνα Αύγουστο 2024 ανήλθε στις 117,68 μονάδες (με βάση 2021=100), σημειώνοντας οριακή αύξηση της τάξης του 0,03% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.

Σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους, ο δείκτης κατέγραψε μείωση 0,08%. Κατά κύρια κατηγορία προϊόντων, καταγράφηκαν μειώσεις στα μεταλλικά προϊόντα (-3,50%) ενώ αυξήσεις σημειώθηκαν στα ηλεκτρομηχανολογικά είδη (3,72%), στα προϊόντα από ξύλο, μονωτικά, χημικά και πλαστικά (1,17%), στα ορυκτά (0,96%) και στα προϊόντα ορυκτών (0,66%).

Για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024, ο δείκτης σημείωσε μείωση της τάξης του 1,28% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023.

Τι έγινε με τις περιπτώσεις των καταναλωτών οι οποίοι είδαν τις τιμές των κατοικιών τους να αυξάνονται κατά τη διάρκεια των εργασιών ανέγερσης;

Αυτό εξαρτάται από το είδος της συμφωνίας μεταξύ καταναλωτή και εργολάβου και συγκεκριμένα τί έχει συμφωνηθεί σχετικά με τον κίνδυνο αυξομειώσεων τιμών.

Επισημαίνεται, προς όφελος των καταναλωτών, ότι στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει μηχανισμός αναπροσαρμογή τιμών, τότε είναι εύλογο ο εργολάβος να συμπεριλάβει κάποιο επιπρόσθετο ποσό στην προσφορά του για κάλυψη αυτού του ενδεχόμενου.

Σε αρκετές περιπτώσεις, οι εταιρείες επωμίστηκαν τη ζημιά από τις ραγδαίες αυξήσεις που επήλθαν αμέσως μετά την πανδημία και την κρίση στην Ουκρανία.

Υπάρχουν σχετικές πρόνοιες στα συμβόλαια για τέτοιες περιπτώσεις;

Τόσο στα Συμβόλαια της Μικτής Επιτροπής Δομικών Συμβολαίων (ΜΕΔΣΚ) για έργα του ιδιωτικού τομέα, τα οποία διατίθενται από τα επαρχιακά γραφεία των Συνδέσμων – Μελών της Ο.Σ.Ε.Ο.Κ., όσο και στα συμβόλαια για έργα του δημοσίου, υπάρχει σχετικός όρος με τον οποίο διασφαλίζεται η δίκαιη απορρόφηση των αυξομειώσεων που προκύπτουν κατά τη διάρκεια του έργου, λόγω απρόβλεπτων συνθηκών από αμφότερες τις πλευρές.

Ανάκτηση του πρόσθετου κόστους από μέρους του εργολάβου ή και μείωση του κόστους προς όφελος του ιδιοκτήτη του έργου.

Έχουμε τονίσει επανειλημμένα, ότι θα πρέπει να σταματήσει η εσφαλμένη τακτική διαγραφής του εν λόγω όρου, προς αποφυγή οποιονδήποτε διαφορών, που μπορεί να προκαλέσουν από καθυστερήσεις μέχρι και παύση του έργου.

Επισημαίνεται περαιτέρω ότι η διαγραφή και τροποποίηση όρων πρωτότυπου συμβολαίου χωρίς εξειδικευμένη νομική κατάρτιση είναι άκρως επικίνδυνη και δύναται να διαταράξει την ισορροπία της συμφωνίας. Ως εκ τούτου, θα πρέπει πάντα να συνομολογείται αυτούσιο το ανάλογο συμβόλαιο που αντιστοιχεί σε κάθε έργο χωρίς παρεμβάσεις.

Οι ενδεικτικές τιμές διαμερισμάτων σήμερα

Μπορείτε να μας δώσετε κάποιες ενδεικτικές τιμές διαμερισμάτων σήμερα ή να γίνει και κάποια σύγκριση σε σχέση με τις τιμές πριν την αύξηση στις τιμές των κατασκευαστικών υλικών;

Σύμφωνα με τον Δείκτη Τιμών Κατοικιών (οικίες και διαμερίσματα) που εκδίδει η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, για το 1ο τρίμηνο του 2024, οι τιμές των οικιών παρουσίασαν επιβράδυνση, ενώ των διαμερισμάτων συνεχίζουν να καταγράφουν περαιτέρω αύξηση τόσο σε τριμηνιαία όσο και σε ετήσια βάση.

Συγκεκριμένα, στη Λευκωσία οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά 0,8%, στη Λεμεσό κατά 3,7%, στη Λάρνακα κατά 4,3%, στην Πάφο κατά 3,5% και στην Αμμόχωστο κατά 10,7%.

Σε ετήσια βάση, οι τιμές των διαμερισμάτων σημείωσαν επιτάχυνση στις αυξήσεις τους στη Λεμεσό, Λάρνακα και Αμμόχωστο (κατά 16,5%, 18,1% και 16,5%, αντίστοιχα). Οι τιμές διαμερισμάτων στη Λευκωσία και Πάφο κατέγραψαν επιβράδυνση στις αυξήσεις (5,1% και 21,4%, αντίστοιχα).

Η Ετήσια μεταβολή του Δείκτη Τιμών Κατοικιών για την Κατηγορία των Διαμερισμάτων έχει καταγράψει μία αυξητική τάση από το 2020 που βρισκόταν στο 3,5 σε 4,1 /2021, 7,4 / 2022, 10,6 / 2023 και κατά 13,9 το πρώτο τρίμηνο του 2024.

Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση των δεδομένων που αφορούν την αγορά ακινήτων της εταιρείας Ask Wire, η οποία καταγράφει συναλλαγές, ζητούμενες τιμές και την κατασκευαστική δραστηριότητα στον τομέα των ακινήτων τουλάχιστον στη Λευκωσία, η ψηλότερη μέση τιμή ανά τετραγωνικό των διαμερισμάτων εντοπίζεται από €2.133 εώς και €7.075.

Ανεξαρτήτως των πιο πάνω δεδομένων, ένα δυάρι ανάλογα με την περιοχή του κυμαίνεται από 160.000 στην Λακατάμια ή από 220.000 στο κέντρο της Λευκωσίας μέχρι και αρκετά εκατομμύρια ευρώ στις πολυτελείς παραθαλάσσιες ανάπτυξεις.