Σταύρος Καραμοντάνης: Σωστά κίνητρα στον κατασκευαστικό τομέα για να προσελκύσει επενδυτές

Η ανταπόκριση και η υποστήριξη από το κράτος πρέπει να ενταθεί, έτσι ώστε να μπορέσει ο κλάδος να υποστηρίξει με τη σειρά του την εγχώρια οικονομία, διαμηνύει ο διευθύνων σύμβουλος της Μαρίνας Αγίας Νάπας, Σταύρος Καραμοντάνης, τονίζοντας πως ο κατασκευαστικός τομέας δείχνει να ανταποκρίνεται στις πιέσεις που δέχεται κατά καιρούς.

Σε συνέντευξή του στο InBusinessNews, στο πλαίσιο του «IN Business Forecasting 2024», ο κ. Καραμοντάνης προβαίνει στη διαπίστωση πως ενώ η Κύπρος πληροί όλες τις προϋποθέσεις για να αποτελεί ένα από τους πρώτους προορισμούς επενδύσεων, δυστυχώς δεν είναι.

Όπως υπογραμμίζει συναφώς, εάν θέλουμε να μιλάμε για έναν κλάδο ο οποίος θα φέρει επενδυτές και περαιτέρω έσοδα στα κρατικά ταμεία, πρέπει να βρούμε τα σωστά κίνητρα, έτσι ώστε να τους προσελκύσουμε.

«Δυστυχώς», υποστηρίζει, «από το 2020 και μετέπειτα παρατηρείται μια αδράνεια σε ό,τι αφορά την παροχή κινήτρων. Και δυστυχώς η μη παροχή κινήτρων σε καθιστά αδύναμο απέναντι σε ανταγωνιστικές αναπτύξεις του εξωτερικού».

Εκτίμηση του κ. Καραμοντάνη αποτελεί πως η πορεία του κατασκευαστικού τομέα το 2024 θα είναι λίγο- πολύ ανάλογη με την πορεία κλεισίματος του 2023. Δηλαδή, όπως εξηγεί, με αυξανόμενο διαρκώς ενδιαφέρον από πιθανούς νέους επενδυτές και πελάτες, την ώρα που, όπως συμπληρώνει, η γεωπολιτική κατάσταση έχει δημιουργήσει κάποιες σημαντικές ευκαιρίες για αναπτύξεις μεικτού τύπου, όπως η Μαρίνα Αγίας Νάπας.

Αναφερόμενος στην Μαρίνα Αγίας Νάπας, ο Σταύρος Καραμοντάνης επισημάνει πως η είσοδος του έργου στη φάση ωρίμανσης αναμένεται να λάβει χώρα από το 2025 και μετέπειτα.

«Δουλεύουμε έτσι ώστε το 2024 να αποτελέσει συνέχεια του 2023, με ακόμα περισσότερες επιλογές αγορών και εστίασης στη μαρίνα, πλουσιότερο πρόγραμμα εκδηλώσεων και φυσικά με ακόμα περισσότερους ενοίκους, αφού πλέον οι παραδόσεις διαμερισμάτων στον πρώτο περιστρεφόμενο πύργο της Κύπρου βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο», υπογραμμίζει.

Δεν αποκλείει επίσης, εάν και εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν, την κατασκευή του δυτικού πύργου (2ου πύργου), σε μια μεικτού τύπου ανάπτυξη συνδυάζοντας ξενοδοχείο και διαμερίσματα προς πώληση.

• Διαβάστε εδώ: IN Business Forecasting 2024: Οι ηγέτες του κυπριακού επιχειρείν καταθέτουν τις προβλέψεις τους

Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το οικονομικό περιβάλλον το 2024, υπό το πρίσμα των πληθωριστικών πιέσεων, των υψηλών επιτοκίων και των απρόβλεπτα συνεχώς μεταβαλλόμενων γεωπολιτικών εξελίξεων;

Με το κλείσιμο του 2023, το οποίο πρέπει να θεωρηθεί ως ένα έτος γεμάτο προκλήσεις, το 2024 αναμένεται να είναι ένα έτος με ελαφρώς καλύτερη εικόνα.

Αδιαμφισβήτητα, το 2023 αποτέλεσε μια χρονιά με σημαντικές πιέσεις στην εγχώρια οικονομία που κατ’ επέκταση οδήγησε σε χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης. Παράλληλα, η αύξηση των επιτοκίων με τη σειρά τους οδήγησαν σε μεγαλύτερη αβεβαιότητα και άσκησαν σημαντικές πιέσεις στα μεσαία νοικοκυριά.

Το 2024, με βάση τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναμένεται να είναι μια χρονιά για την οποία πρέπει να επικρατήσει συγκρατημένη αισιοδοξία. Με βάση τους οικονομικούς δείκτες για το έτος αναμένεται μια μικρή ανάπτυξη του GDP της τάξης του 0.4%, μείωση του πληθωρισμού 1.1% και της ανεργίας κατά 0.3%.

Τα κυβερνητικά μέτρα για τον περιορισμό του πληθωρισμού σε συνδυασμό με την τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών έδωσαν μια μικρή ανάσα στην αγορά.

Για το 2024, προσωπικά αναμένω ότι τα επιτόκια θα σταθεροποιηθούν και εν συνεχεία θα μειωθούν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το β’ εξάμηνο του 2024.

Τα υψηλά επιτόκια τα οποία άσκησαν και θα συνεχίσουν να ασκούν σημαντικές πιέσεις στα νοικοκυριά, μειώνοντας τη ζήτηση σε κατοικίες, αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν αγκάθι.

Συνάμα, ο τουρισμός ο οποίος αποτελεί σημαντικό πυλώνα στήριξης της εγχώριας οικονομίας καθώς και οι επιπρόσθετες εξαγωγικές υπηρεσίες αναμένεται να παρουσιάσουν επιβράδυνση το 2024 σε σχέση πάντα με τα προηγούμενα έτη.

Σε γεωπολιτικό επίπεδο, αναμφίβολα οι εξελίξεις δημιούργησαν και συνεχίζουν να δημιουργούν μια αβεβαιότητα. Σε κάθε περίπτωση παρά την κατάσταση, δημιουργούνται ευκαιρίες οι οποίες δύναται να αξιοποιηθούν προς όφελος των τοπικών επιχειρήσεων.

Οι μεγαλύτερες και πιο δύσκολες προκλήσεις

Ποιες εκτιμάτε πως είναι οι μεγαλύτερες και πιο δύσκολες προκλήσεις τις οποίες θα κληθεί να αντιμετωπίσει η κυπριακή οικονομία;

Οι περισσότερες έχουν αναφερθεί και πιο πάνω. Πληθωρισμός, επιτόκια και παρατεταμένη αβεβαιότητα, μικρή μείωση του ποσοστού ανεργίας.

Αναμφίβολα όλα αυτά απασχόλησαν και θα συνεχίσουν να απασχολούν τους αρμόδιους φορείς και υπουργεία και το 2024.

Κάποιες από τις αποφάσεις που πάρθηκαν αποτελούν κρίσιμες για την καλυτέρευση της πορείας της εγχώριας οικονομίας, όμως σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλον επιβάλλεται επαγρύπνηση και διαρκής παρακολούθηση.

Στο σημείο αυτό θεωρώ σημαντικό να αναφέρω το μείζων θέμα της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού, με την έλλειψη αυτή να αφορά όλα τα επαγγέλματα.

Θα λέγατε πως λαμβανομένων υπόψη και των τελευταίων αναβαθμίσεων, η Κύπρος βρίσκεται πλέον για τα καλά σε αναπτυξιακή πορεία;

Σε καλύτερη πορεία ναι, όχι όμως σε πορεία η οποία διασφαλίζει/εξασφαλίζει το μέλλον. Οι βάσεις έχουν τεθεί, όμως επιβάλλεται συνολική προσπάθεια έτσι ώστε να διατηρηθεί η πορεία ανοδική.

Τα νούμερα και οι προβλέψεις για το 2024 και 2025, καταδεικνύουν ότι επιβάλλεται επαγρύπνηση και όχι εφησυχασμός.

Επιπρόσθετα, οι επιβραδυνόμενη ανάπτυξη σημαντικών πυλώνων της οικονομίας όπως π.χ. ο τουρισμός, κρούει ενδεχομένως τον κώδωνα του κινδύνου για περεταίρω ενέργειες εκ μέρους των ιθύνοντων.

Αυξανόμενο ενδιαφέρον από πιθανούς νέους επενδυτές και πελάτες

Ποια εκτιμάτε θα είναι η πορεία του τομέα που δραστηριοποιήστε το 2024;

Θεωρώ ότι η πορεία θα είναι λίγο πολύ η πορεία κλεισίματος του 2023. Αυξανόμενο διαρκώς ενδιαφέρον από πιθανούς νέους επενδυτές και πελάτες. Παράλληλα, η γεωπολιτική κατάσταση έχει δημιουργήσει κάποιες σημαντικές ευκαιρίες για αναπτύξεις μεικτού τύπου, όπως η Μαρίνα Αγίας Νάπας.

Όπως έχω ήδη προαναφέρει τα υψηλά επιτόκια έχουν αντίκτυπο στη ζήτηση κατοικιών. Θεωρώ ότι με τη νέα ενιαία στεγαστική πολιτική που πρόσφατα ανακοίνωσε η κυβέρνηση δημιουργούνται καταλληλότερες συνθήκες για την επίλυση του στεγαστικού προβλήματος ευρύτερα.

Παράλληλα όμως, πρέπει να εξευρεθούν και οι κατάλληλες λύσεις έτσι ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπιστούν οι υψηλές τιμές πρώτων υλών και υλικών.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες τάσεις/αλλαγές του τομέα που αναμένετε το 2024;

Περαιτέρω ενσωμάτωση της τεχνολογίας και δη των τεχνολογιών AI & VR, έτσι ώστε να προσφέρεται μια πιο εμπεριστατωμένη άποψη και 360 εμπειρία σε πιθανούς νέους επενδυτές και πελάτες.

Αναμένεται επίσης να παρουσιάσουν ακόμα μεγαλύτερη άνθιση έργα που ενσωματώνουν την πράσινη ανάπτυξη και συνάμα ενισχύουν τη βιωσιμότητα.

Και αυτά είναι μόνο μερικές από τις τάσεις και τις εξελίξεις του κλάδου.

Τα σημαντικότερα προβλήματα του τομέα

Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που σήμερα ταλανίζουν τον τομέα σας και η επίλυση των οποίων κρίνεται από εσάς ως προτεραιότητα ενόψει της νέας χρονιάς;

Ο κατασκευαστικός τομέας δείχνει να ανταποκρίνεται στις πιέσεις που κατά καιρούς δέχεται, και αυτό συνάμα καταδεικνύει και το σθένος των επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Παρά ταύτα, η ανταπόκριση και η υποστήριξη εάν θέλετε από το κράτος πρέπει να ενταθεί έτσι, ώστε να μπορέσει ο κλάδος να υποστηρίξει με τη σειρά του την εγχώρια οικονομία.

Ενδεικτικά, θα μπορούσα να αναφέρω και να αναφερθώ ξανά, σε κινήσεις και μέτρα οι οποίες απουσίαζαν και συνεχίζουν να απουσιάζουν. Για παράδειγμα, απουσία κινήτρων για προσέλκυση και διατήρηση νέων επενδύσεων. Μείωση του ΦΠΑ στις αναπτύξεις γης, ακόμα μεγαλύτερη αύξηση του συντελεστή δόμησης. Αυτά είναι μονό μερικά από αυτά που κατά καιρούς έχω επισημάνει.

Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό να τονισθεί ότι είμαστε παράλληλα αντιμέτωποι συστηματικά με σημαντική έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, είτε έχει να κάνει με τον κλάδο των κατασκευών είτε με την εστίαση, είτε γενικότερα τις υπηρεσίες φιλοξενίας.

Η σημαντική έλλειψη αυτή, δημιουργεί σωρευτικά και άλλα προβλήματα, τα οποία έχουν να κάνουν με καθυστερήσεις ολοκλήρωσης/παράδοσης, με κωλύματα στην ομαλή λειτουργία και ευρύτερα στο επιχειρησιακό μέρος.

Αδράνεια σε ό,τι αφορά την παροχή κινήτρων

Αν είχατε τη δυνατότητα να ζητήσετε τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων ή διαμόρφωση πολιτικών για στήριξη/ενίσχυση του τομέα σας από την Κυβέρνηση, ποια θα ήταν αυτά;

Εάν θέλουμε να μιλάμε για έναν κλάδο ο οποίος θα φέρει επενδυτές και περαιτέρω έσοδα στα κρατικά ταμεία, τότε πρέπει να βρούμε τα σωστά κίνητρα έτσι ώστε να τους προσελκύσουμε.

Δυστυχώς από 2020 και μετέπειτα παρατηρείται μια αδράνεια σε ό,τι αφορά την παροχή κινήτρων. Και δυστυχώς η μη παροχή κινήτρων σε καθιστά αδύναμο απέναντι σε ανταγωνιστικές αναπτύξεις του εξωτερικού.

Η Κύπρος, μια χώρα με 300 ημέρες το χρόνο ηλιοφάνεια και άριστες συνθήκες διαβίωσης, με πολύ καλό εκπαιδευτικό σύστημα, με καλό οδικό δίκτυο και δίκτυο επικοινωνιών θα έπρεπε να αποτελεί ένας από τους πρώτους προορισμούς επενδύσεων. Δυστυχώς όμως δεν είναι.

Εμπλουτίζεται η μαρίνα Αγίας Νάπας

Ποια είναι τα πλάνα/στρατηγική του οργανισμού σας για το 2024;

Η Μαρίνα Αγίας Νάπας αποτελεί ένα έργο το οποίο ακόμη βρίσκεται σε πρώιμη φάση. Η είσοδος στη φάση ωρίμανσης αναμένεται να λάβει χώρα από το 2025 και μετέπειτα.

Όλοι μας εργαζόμαστε με γνώμονα το μέλλον και την επίτευξη της αποστολής και τους οράματος των επενδυτών. Να καταστεί δηλαδή η Μαρίνα Αγίας Νάπας ως ο πρώτος τουριστικός προορισμός της Ανατολικής Μεσογείου τόσο από ξηρά όσο και από θάλασσα.

Στο πνεύμα αυτό, δουλεύουμε έτσι ώστε το 2024 να αποτελέσει συνέχεια του 2023, με ακόμα περισσότερες επιλογές αγορών και εστίασης στη μαρίνα, πλουσιότερο πρόγραμμα εκδηλώσεων και φυσικά με ακόμα περισσότερους ενοίκους, αφού πλέον οι παραδόσεις διαμερισμάτων στον πρώτο περιστρεφόμενο πύργο της Κύπρου βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο.

Το ταξίδι μας συνεχίζεται. Είχε, έχει και θα έχει αναταράξεις και φουρτουνιασμένες θάλασσες, όμως παραμένουμε πάντα αισιόδοξοι κι εργαζόμαστε με σθένος και αυτοπεποίθηση για την επόμενη μέρα.

Τέλος, εάν κι εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν, δεν θα διστάσουμε να προχωρήσουμε με την κατασκευή του Δυτικού Πύργου (2ου πύργου), σε μια μεικτού τύπου ανάπτυξη συνδυάζοντας ξενοδοχείο και διαμερίσματα προς πώληση.

Ο ρόλος της τεχνολογίας, ευκαιρίες και προκλήσεις

Ο παράγοντας τεχνολογία, όπως για παράδειγμα η τεχνητή νοημοσύνη, ποιο ρόλο διαδραματίζει και ποιες αλλαγές αναμένεται να επιφέρει στον τομέα σας;

Η τεχνολογία και οι εφαρμογές της ανέκαθεν έπαιζαν και θα συνεχίζουν να παίζουν σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις τόσο στον τομέα της ανάπτυξης γης όσο και σε άλλους κλάδους και τομείς της οικονομίας.

Παρότι οι ευκαιρίες και η ενσωμάτωση της τεχνολογίας είναι καίριας σημασίας αναμφίβολα υπάρχουν και σημεία που χρήζουν προσοχής.

Αποτελεί γεγονός ότι οι τεχνολογίες ΑΙ & VR προσφέρουν καθηλωτικές εμπειρίες σε χρήστες προϊόντων υπηρεσιών και πιθανούς νέους πελάτες/επενδυτές.

Παράλληλα όμως, τη δεδομένη στιγμή παρουσιάζεται σημαντική έλλειψη σε προσωπικό το οποίο να μπορεί να ενσωματώσει/αξιοποιήσει στο έπακρο τις τεχνολογίες αυτές. Επιπρόσθετα, η εφαρμογή τεχνολογιών αιχμής σε πρώιμο στάδιο είναι φυσιολογικό να συνοδεύονται με υψηλό κόστος υλοποίησης.

Κάτι το οποίο πρέπει να συνυπολογιστεί είναι και το γεγονός ότι δεν βρίσκονται όλοι οι χρήστες/πελάτες στο ίδιο επίπεδο γνώσεων και ως εκ τούτου δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τις εφαρμογές της τεχνολογίας στον ίδιο βαθμό. Για το λόγο αυτό ενδέχεται να χρειαστεί περισσότερη προσπάθεια και εντατικότερη εκπαίδευση των χρηστών/πελάτων.

Τα παραπάνω δεν πρέπει να θεωρούνται σε καμία περίπτωση εμπόδια στην υλοποίηση και περεταίρω αξιοποίηση των τεχνολογιών αυτών.