EuroAsia Interconnector: Το κόστος, το... υπόλοιπο του λογαριασμού και η πιθανή εμπλοκή του κράτους

Σε διαδικασία αξιολόγησης του EuroAsia Interconnector η οποία περιστρέφεται σε δύο βασικούς άξονες και αφορά, αφενός την οικονομική βιωσιμότητα και αφετέρου την γεωστρατηγική αξία του έργου, αλλά και τα οφέλη που θα προκύψουν από αυτό, προχωρά η κυβέρνηση, με το πρόσημο που θα προκύψει από την αξιολόγηση-η οποία θα γίνει από εξιδεικευμένο φορέα στον οποίο είτε θα ανατεθεί είτε θα κατακυρωθεί η συγκεκριμένη μελέτη- να κρίνει τον τρόπο εμπλοκής της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η όποια εμπλοκή της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως ανέφερε μιλώντας ενώπιον της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου, θα αφορά είτε υποστήριξη του έργου με παροχή εγγυήσεων είτε με συμμετοχή στο μετοχικό του κεφάλαιο, ώστε το κράτος να καταστεί συμμέτοχος.

Σύμφωνα με τον κ. Παπαναστασίου, πρώτιστη επιλογή είναι αυτή της συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο του EuroAsia Interconnector και όχι η υποστήριξη με παροχή εγγυήσεων. Ωστόσο, η απόφαση για το πώς θα εμπλακεί η Κυπριακή Δημοκρατία θα ληφθεί από το τι θα καταδείξει η μελέτη η οποία θα γίνει, και δη από το κατά πόσο το πρόσημο των δύο βασικών σημείων αξιολόγησης, δηλαδή της οικονομικής βιωσιμότητας και της γεωστρατηγικής αξίας, θα είναι θετικό.

«Πρέπει να καταλήξουμε ως Κυπριακή Δημοκρατία πώς εμπλεκόμαστε γιατί ο Φορέας Υλοποίησης μας ζήτησε να τον στηρίξουμε οικονομικά για να μπορέσει να υλοποιήσει το έργο. Θα γίνει η μελέτη και αν βγει θετικό πρόσημο από τα δύο αυτά στοιχεία, τότε η Κυπριακή Δημοκρατία θα αποφασίσει πώς εμπλέκεται. Για εμάς στο Υπουργείο Ενέργειας, μετά από πολλές αναλύσεις, δεν νοείται να μην έχει εμπλοκή η Κυπριακή Δημοκρατία για πολλούς λόγους», υπέδειξε ο Γιώργος Παπαναστασίου.

Έρχεται αντιπροσωπεία της ΕΤΕπ

Αξίζει να σημειωθεί πώς εντός του επόμενου μήνα θα βρεθεί στην Κύπρο αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Αναπτύξεων(ΕΤΕπ), στην οποία ο Φορέας Υλοποίησης απευθύνθηκε για εξασφάλιση δανείου ύψους 580 εκατομμυρίων ευρώ.

Σκοπός της επίσκεψης είναι η ενημέρωση της Κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την προκαταρκτική μελέτη οικονομικής βιωσιμότητας την οποία διεξήγαγε και τις προθέσεις της Τράπεζας για τη δανειοδότηση ή όχι του έργου.

Επισημαίνεται ότι μολονότι η ΕΤΕπ δεν έχει απαντήσει επίσημα στον Φορέα Υλοποίησης σχετικά με την παραχώρηση ή απόρριψη του αιτήματος δανειοδότησης, η ανεπίσημη πληροφόρηση που προκύπτει είναι πως ναι μεν δεν κρίνει ως μη βιώσιμο το έργο, ωστόσο, προκρίνει για την Κύπρο την εναλλακτική λύση της κινητής αποθήκευσης με μπαταρίες.

Πρόκειται για πρόταση ωστόσο, με την οποία, όπως τόνισε ο αρμόδιος υπουργός Γιώργος Παπαναστασίου, το Υπουργείο Ενέργειας διαφωνεί.

Τοποθετούμενος στη συνεδρία της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας, ο κ. Παπαναστασίου εστίασε στα πολυδιάστατα-γεωστρατηγικά και οικονομικά- οφέλη που θα προκύψουν από τον EuroAsia Interconnector, υποδεικνύοντας-μεταξύ άλλων- ότι η επιβάρυνση των δύο δις που απαιτούνται για την κατασκευή του θα είναι για τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας Κύπρου και Ελλάδας 0,7 σεντ του ευρώ την κιλοβατώρα.

«Σήμερα στην Κύπρο πληρώνουμε γύρω στα 34-35 σεντ την κιλοβατώρα. Το κόστος θα αυξηθεί στα 34,7 σεντ την κιλοβατώρα, που δεν είναι σοβαρή επιβάρυνση», επισήμανε ο κ. Παπαναστασίου.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός σημείωσε πως η ουσιαστική δέσμευση της κυβέρνησης έναντι του έργου ήταν η ένταξή του, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, στο δανειστικό μέρος του Σχεδίου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης, με 100 εκατομμύρια ευρώ.

Οι προϋποθέσεις αυτές, οι οποίες τέθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο, ήταν οι εξής:

Πρώτο, ο Φορέας Υλοποίησης θα πετύχει να εξασφαλίσει χορηγία για τις κατασκευαστικές εργασίες του έργου από τον μηχανισμό «CEF» και έγκριση χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Δεύτερο, η Κυπριακή Δημοκρατία θα διορίσει υπεύθυνο έργου εκ μέρους της Δημοκρατίας που θα παρακολουθεί στενά την πρόοδο εργασιών και θα υποβάλλει στο Υπουργικό Συμβούλιο τριμηνιαία έκθεση προόδου ώστε να λαμβάνονται τα οποιαδήποτε μέτρα κριθούν αναγκαία.

Τρίτο, στο Διοικητικό Συμβούλιο του Φορέα Υλοποίησης του έργου θα οριστούν ως μέλη ένας εκπρόσωπος του ΥΕΕΒ και ένας εκπρόσωπος του Υπ. Οικονομικών.

Τέταρτο, η απόδοση της επένδυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας θα μετακυλιστεί προς όφελος του καταναλωτή ηλεκτρικής ενέργειας.

«Αναμένεται τον ερχόμενο μήνα αντιπροσωπεία της ΕΤΕπ στην Κύπρο για να τύχουμε αναλυτικής ενημέρωσης. Η κυπριακή κυβέρνηση μελετά πολύ προσεκτικά το θέμα γιατί δεν μπορούμε χωρίς μεγάλη και σε βάθος αξιολόγηση-μελέτη του έργου, τόσο από τεχνικής όσο και από οικονομικής πλευράς, να εμπλακεί η κυβέρνηση σε ένα έργο με τόσο μεγάλο κόστος», τόνισε ο Μάκης Κεραυνός.

Οι λόγοι της καθυστέρησης και οι εκκρεμότητες…

Σημειώνεται ότι σε πρόσφατη επιστολή προς την Βουλή, την οποία υπογράφει ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Ενέργειας Μάριος Παναγίδης, το Υπουργείο ενημερώνει ότι «η κυριότερη καθυστέρηση σε σχέση με την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών του έργου οφείλεται στο γεγονός ότι ο Φορέας Υλοποίησης θα έπρεπε να είχε ολοκληρώσει το χρηματοδοτικό πλάνο του έργου, δηλαδή να εξασφαλίσει μέσω ιδίων κεφαλαίων, χορηγιών, δανεισμού ή/και επενδυτών, το συνολικό ποσό που απαιτείται για την υλοποίηση/κατασκευή της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου-Ελλάδας(Κρήτη).

Επιπρόσθετα, με βάση τη Συμφωνία Χρηματοδότησης που υπέγραψε ο Φορέας Υλοποίησης με τον Ευρωπαϊκό, Εκτελεστικό Οργανισμό για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον, στα πλαίσια του χρηματοδοτικού μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη», εκκρεμούν:

Πρώτο: Η υπογραφή της συμφωνίας για συμμετοχή του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας(ΑΔΜΗΕ) στο μετοχικό κεφάλαιο του Φορέα Υλοποίησης EuroAsia Interconnector. Τον Ιούνιο του 2023 υπογράφηκε μεταξύ των δύο «Letter of Intent LOI», ενώ η υπογραφή της εν λόγω συμφωνίας αναμένεται τον Σεπτέμβριο του 2023.

Δεύτερο: Η υπογραφή του συμβολαίου για την κατασκευή και εγκατάσταση του σταθμού μετατροπής με την εταιρεία Siemens.

Στην επιστολή αναφέρεται περαιτέρω πως το ΥΕΒΒ δεν έχει τύχει επίσημης ενημέρωσης κατά ποσό ο Φορέας Υλοποίησης έχει εξεύρει επενδυτές για την κατασκευή/υλοποίηση του έργου, ενώ ξεκαθαρίζεται ταυτόχρονα πως η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει εμπλακεί στην χρηματοδότησή του.

«Σε περίπτωση που θα αποφασιστεί ότι απαιτείται συνεισφορά της Κυπριακής Δημοκρατίας ή συμμετοχή της στο μετοχικό κεφάλαιο στη χρηματοδότηση του έργου, τότε θα εξεταστούν όλες οι απαραίτητες πτυχές, συμπεριλαμβανομένης της βιωσιμότητας, της στρατηγικής σημασίας και των ωφελημάτων που προκύπτουν», καταλήγει στην επιστολή του ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Ενέργειας.

Ο προϋπολογισμού του έργου

Ο συνολικός προϋπολογισμός κατασκευής της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου-Κρήτης ανέρχεται σε 1930εκ. ευρώ. Ο αρχικός εκτιμώμενος προϋπολογισμός, το 2017, ήταν 1575εκ. ευρώ, ενώ με εξασφάλιση συνολικών ευρωπαϊκών επιχορηγήσεων, ύψους 758 εκ. ευρώ, το συνολικό κόστος περιορίζεται στα 1,172εκ. ευρώ.

Ο EuroAsia Interconnector έχει χαρακτηριστεί ως έργο κοινού ενδιαφέροντος (PCI) και όπως έχει προαναφερθεί ο Φορέας Υλοποίησης έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση €657 εκατ. από την Ε.Ε. μέσω της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη», καθώς και 100 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Χρηματοδοτούμενο από ίδια κεφαλαία, χορηγίες και δανεισμό, και έχοντας εξασφαλισμένη χορηγία από την Ευρωπαϊκή Ένωση ύψους 757.9 εκ. ευρώ, η χρηματοδότηση του υπόλοιπου ποσού των 1,172εκ. ευρώ, σύμφωνα με τον Φορέα Υλοποίησης, προβλέπεται να γίνει ως εξής:

• Με την επαναξέταση του αιτήματος χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ο Φορέας Υλοποίησης προχωρά με την ολοκλήρωση του χρηματοδοτικού προγράμματος για την κατασκευή του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
• Ο Φορέας Υλοποίησης βρίσκεται σε παράλληλη διαβούλευση με κορυφαίο κρατικό οργανισμό του εξωτερικού και, μαζί με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, προχωρά στη σύναψη κοινοπρακτικού δανείου.
• Ολοκληρώνεται η αύξηση κεφαλαίου στην οποία συμμετέχει ο ΑΔΜΗΕ με 25% αφού ολοκληρωθεί και συμφωνηθεί το due diligence. Το υπόλοιπο θα καλυφθεί από υφιστάμενους και νέους μέτοχους μέχρι τον Ιούλιο του 2024.

Οι κύριοι μέτοχοι

Επισημαίνεται πως οι κύριοι μέτοχοι του Φορέα Υλοποίησης EuroAsia Interconnector Limited, που είναι κυπριακή εταιρεία ιδιωτικού δικαίου, με συμμετοχή άνω του 5% είναι ο Αθανάσιος Κτωρίδης και η Ελληνική Δημόσια Εταιρεία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ SA, ενώ στο πλαίσιο της τρέχουσας διαδικασίας αύξησης μετοχικού κεφαλαίου στην εταιρεία, θα συμμετέχει ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς της Ελλάδας ΑΔΜΗΕ κατά 25%.

Το υπόλοιπο ποσοστό της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου θα καλυφθεί από υφιστάμενους και νέους μετόχους.

Η βιωσιμότητα και τα οφέλη

Μιλώντας κατά τη συνεδρία της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας, ο διευθύνων σύμβουλος του Φορέα υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Νάσος Κτωρίδης χαρακτήρισε την ηλεκτρική διασύνδεση EuroAsia Interconnector 2.000 MWh «κορυφαίο έργο κοινού ενδιαφέροντος της Ε.Ε.» το οποίο συνδέει τα τεχνικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας (μέσω Κρήτης) με την Ευρώπη με θαλάσσια καλώδια συνεχούς τάσης.

«Με την υλοποίηση του έργου οραματιζόμαστε τον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου» και «διασφαλίζεται η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού» για τις τρεις χώρες, ανέφερε.

Ο κ. Κτωρίδης είπε πως με το έργο «μειώνεται σημαντικά η τιμή ηλεκτρικής ενέργειας των οικιακών και επιχειρηματικών καταναλωτών», αλλά και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αυξάνοντας τη διείσδυση των ΑΠΕ.  

Ανέφερε ότι το έργο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη το 2013 ως έργο κοινού ενδιαφέροντος και επαναξιολογήθηκε θετικά το 2015, 2017, 2019 και το 2021. «Η τελευταία έγκριση συμπερίληψης του έργου στα έργα κοινού ενδιαφέροντος έγινε στις 9 Μαΐου του 2023», πρόσθεσε.

Ο κ. Κτωρίδης ανέφερε ότι όλα τα έξοδα από το 2011 μέχρι σήμερα καλύφθηκαν από ίδιους πόρους του Φορέα Υλοποίησης και των μετόχων του και από χορηγίες της Ε.Ε. για εκπόνηση μέρος των μελετών, και πρόσθεσε ότι «δεν υπήρξε οποιαδήποτε επιβάρυνση της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Κύπριου φορολογούμενου».

Ο Διευθύνων Σύμβουλος του EuroAsia Interconnector είπε ότι το έργο αξιολογήθηκε θετικά από τους ευρωπαϊκούς και εθνικούς φορείς και «κρίθηκε οικονομικά βιώσιμο» και πρόσθεσε πως η τελευταία θετική αξιολόγηση για τη βιωσιμότητα του έργου έγινε στις 9 Ιουνίου 2023.

Επίσης, ο κ. Κτωρίδης είπε ότι «η υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης προσφέρει σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη και ουσιαστικό οικονομικό όφελος στον Κύπριο καταναλωτή της τάξης του 200 εκ. ευρώ ετησίως», που αντιστοιχεί σε μείωση κατά 20% του τιμολογίου ηλεκτρικής ενέργειας, κάθε μήνα.

Επιπλέον, ανέφερε ότι το έργο έχει εξασφαλίσει όλες τις αδειοδοτήσεις και βρίσκεται στο στάδιο κατασκευής με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2029.

Αναφορικά με τα οφέλη από την κατασκευή του έργου, ο κ. Κτωρίδης είπε ότι ενισχύεται η γεωπολιτική θέση της Κύπρου στον ενεργειακό χάρτη της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου, ενισχύεται σημαντικά ο πολιτικός ρόλος και η σημασία της ΕΕ στην ανάπτυξη της πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας με τις χώρες της ανατολικής Μεσογείου και του αραβικού κόλπου».

Ανέφερε, επίσης, ότι τερματίζεται η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, ενώ δημιουργείται ένας αξιόπιστος διάδρομος ηλεκτρικής ενέργειας από το Ισραήλ μέσω Κύπρου στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.

Μιλώντας εξάλλου κατά τη συνεδρία της Επιτροπής Ενέργειας, ο Πρόεδρος της ΡΑΕΚ, Ανδρέας Πουλλικκάς, είπε ότι τέτοιες υποδομές όπως το EuroAsia Interconnector που αφορά το καλώδιο που θα ενώσει την Κύπρο με την Κρήτη και κατ΄επέκταση με την εσωτερική αγορά ηλεκτρισμού της ΕΕ, έχουν ωφέλιμη ζωή περίπου 35-40 χρόνια και για αυτό είναι «στρατηγικής σημασίας και για την Ε.Ε. και για την Κύπρο».

Είπε ακόμη ότι η συμφωνία προνοεί καταμερισμό κόστους 37% για την Ελλάδα και 63% για την Κύπρο, νοουμένου ότι ο Φορέας Υλοποίησης θα εξασφαλίσει χορηγίες των 750 εκ. ευρώ-πράγμα που έχει εξασφαλίσει-και θα εξασφαλίσει και την υπολοιπη χρηματοδότηση.