Κ. Ηροδότου για εκποιήσεις: Η επιστροφή σε πρακτικές του παρελθόντος δεν αποτελεί επιλογή

Η ύπαρξη ενός σταθερού νομικού πλαισίου, αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για τη διατήρηση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας και η επιστροφή σε πρακτικές του παρελθόντος δεν αποτελεί επιλογή, τόνισε ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κωνσταντίνος Ηροδότου.

Μιλώντας από το βήμα της ετήσιας γενικής συνέλευσης του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, ο κ. Ηροδότου επισήμανε πως το εργαλείο των εκποιήσεων δεν αποτελεί αυτοσκοπό αλλά μοχλό πίεσης, ώστε να καταλήγουν οι πιστωτές και οι δανειολήπτες σε βιώσιμες αναδιαρθρώσεις.

«Είμαστε στη διάθεση όλων των φορέων και αρχών για τη συζήτηση προτάσεων οι οποίες να διορθώνουν αδυναμίες που ενδεχομένως να εντοπίζονται», παραθέτοντας προς απόδειξη τούτου, τη στάση που επέδειξε η Κεντρική Τράπεζας κατά τις πρόσφατες συνεδριάσεις της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής, όπου εκεί που οι προτάσεις νόμου ήταν, κατά την άποψή της, προς τη σωστή κατεύθυνση, τις έχει στηρίξει.

Ο Κωνσταντίνος Ηροδότου υπογράμμισε πως ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα έχει ενισχυθεί σημαντικά κατά τα τελευταία χρόνια, με την ρευστότητα και κεφαλαιακή επάρκεια του τραπεζικού συστήματος να βρίσκονται σε ικανοποιητικά επίπεδα.

Ωστόσο, όπως διαμήνυσε, παρά την αξιοσημείωτη πρόοδο που έχει επιτευχθεί οι προκλήσεις παραμένουν.

«Παρά την καλή κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα ο εγχώριος τραπεζικός τομέας, υπάρχουν προκλήσεις που συνεχίζουν να χρήζουν έγκαιρης αντιμετώπισης», υπέδειξε, εστιάζοντας συναφώς στο θέμα των Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων (ΜΕΧ) που εξακολουθεί να βρίσκεται ψηλά στην εποπτική ατζέντα.

Διαβάστε πιο κάτω αυτούσια την ομιλία του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου στην ετήσια γενική συνέλευση του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου:

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ Οικονομικών

Αξιότιμοι κύριοι Βουλευτές

Αξιότιμοι προσκεκλημένοι

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Σύνδεσμο Τραπεζών για την πρόσκληση. Είναι με ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι σήμερα εδώ για να απευθύνω και φέτος χαιρετισμό στην Ετήσια Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου.

Εγχώριες οικονομικές εξελίξεις

Η κυπριακή οικονομία αναμένεται να παραμείνει ισχυρή και μέσα στο 2023, παρά τις συνεχιζόμενες παγκόσμιες προκλήσεις, όπως ο παρατεταμένος πόλεμος στην Ουκρανία.

Συγκεκριμένα, ο ρυθμός μεγέθυνσης της κυπριακής οικονομίας σε ετήσια βάση κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023, παραμένει αισθητά ψηλότερος στο 3,4% σε σύγκριση με 1% κατά μέσο όρο στη ζώνη του ευρώ. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προβλέψεις της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (ΚΤΚ) του Ιουνίου 2023, οι οποίες θα ανακοινωθούν σύντομα, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ αναμένεται να ανέλθει στο 2,6% το 2023, 2,8% το 2024% και 3,1% το 2025.

Η συνέχιση της αναπτυξιακής πορείας της χώρας θα προέλθει κυρίως από την αυξανόμενη εγχώρια ζήτηση και, σε μικρότερο βαθμό, από τις καθαρές εξαγωγές. Σε αυτό συμβάλλουν κυρίως η επέκταση του κύκλου εργασιών ξένων εταιρειών που είναι ήδη εγκατεστημένες στην Κύπρο, καθώς και η συνεχιζόμενη άνοδος των τουριστικών εσόδων, τα οποία κατά τους πρώτους τρεις μήνες του 2023 έχουν ανακάμψει σε προ πανδημίας επίπεδα.

Συγκεκριμένα, τα έσοδα από τον τουρισμό κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους αυξήθηκαν κατά 46,1% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, φτάνοντας στο 106% των εσόδων του πρώτου τριμήνου του 2019. Επίσης, μεγάλες υπό εξέλιξη ιδιωτικές επενδύσεις και έργα στο πλαίσιο υλοποίησης του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αναμένεται να στηρίξουν σημαντικά την οικονομική δραστηριότητα.

Σε αυτά περιλαμβάνονται έργα για στήριξη της ψηφιακής και πράσινης ανάπτυξης, όπως για παράδειγμα τα σχέδια χορηγιών για προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και μέτρων ενεργειακής απόδοσης. Θα ήθελα να σημειώσω εδώ ότι, στο πλαίσιο απορρόφησης χορηγιών για υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, οι επενδύσεις για αναπτυξιακά και μεταρρυθμιστικά έργα εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε περίπου 700 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2023-25, με μέση ετήσια συνεισφορά 0,7% του ΑΕΠ.

Από αυτά, το ποσό των 140 εκατ. ευρώ αφορούν υλοποίηση έργων κατά το 2023. Τέλος, η ανθεκτικότητα και ευελιξία που συνεχίζει να επιδεικνύει η αγορά εργασίας, ενισχύει την ιδιωτική κατανάλωση και εδραιώνει την αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας. Σύμφωνα με τις προβλέψεις Ιουνίου της ΚΤΚ, η ανεργία αναμένεται να μειωθεί οριακά στο 6,7% του εργατικού δυναμικού το 2023, σε σχέση με 6,8% το 2022, και να μειωθεί ακόμη περισσότερο στο 6,1% το 2024 και στο 5,6% το 2025, πλησιάζοντας συνθήκες πλήρους απασχόλησης.

Όσον αφορά τον πληθωρισμό στην Κύπρο, ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή το 2022 ανήλθε στο 8,1% σε σύγκριση με μέσο όρο 8,4% στη ζώνη του ευρώ. Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, ο πληθωρισμός, συνεχίζοντας την καθοδική του πορεία, μειώθηκε στο 3,6% τον Μάιο του 2023, σε σχέση με 8,8% τον Μάιο του 2022.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις Ιουνίου της ΚΤΚ, το 2023 αναμένεται σημαντική μείωση του πληθωρισμού στο 3,3%, ενώ περαιτέρω αποκλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων προβλέπεται για τα έτη 2024 και 2025, στο 2,3% και 2%, αντίστοιχα. Η διόρθωση του πληθωρισμού αναμένεται λόγω της περαιτέρω ομαλοποίησης των τιμών της ενέργειας, της συνεπακόλουθης επιβράδυνσης στις τιμές των τροφίμων, καθώς και λόγω του αντικτύπου της ενιαίας νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ.

Ανθεκτικότητα του κυπριακού τραπεζικού τομέα

Η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα έχει ενισχυθεί σημαντικά κατά τα τελευταία χρόνια. Η ρευστότητα και η κεφαλαιακή επάρκεια του τραπεζικού συστήματος βρίσκονται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Συγκεκριμένα, ο δείκτης κάλυψης ρευστότητας ανέρχεται στο 310% κατά τον Δεκέμβριο του 2022, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο του αντίστοιχου μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ο δείκτης κεφαλαίου κοινών μετοχών ανέρχεται στο 17,7%.

Παρά την αξιοσημείωτη πρόοδο που έχει επιτευχθεί, οι προκλήσεις παραμένουν. Η οικονομική αβεβαιότητα, ως αποτέλεσμα του πληθωρισμού και της εισβολής στην Ουκρανία, αλλά και οι τραπεζικές αναταράξεις του περασμένου Μαρτίου στην Αμερική και στην Ελβετία, κατέδειξαν για άλλη μια φορά ότι δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού. Συνεπώς, είναι σημαντικό να δημιουργούνται κεφαλαιακά περιθώρια ασφαλείας, τα οποία να μπορούν να απορροφούν ανά πάσα στιγμή κραδασμούς από απρόβλεπτες εξελίξεις.

Είναι μέσα σε αυτά τα πλαίσια που στην ΚΤΚ αποφασίσαμε για πρώτη φορά ιστορικά, την επιβολή αντικυκλικού αποθέματος ασφαλείας ύψους 1%. Η Κύπρος αποτελεί πλέον μία από τις 5 χώρες που έχουν θεσπίσει πολιτική, η οποία επιτρέπει την εισαγωγή θετικού ποσοστού αποθέματος ασφαλείας. Επιπρόσθετα είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το εν λόγω απόθεμα μπορεί να απελευθερωθεί σε περιόδους οικονομικής κρίσης, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι οι τράπεζες θα μπορούν να συνεχίσουν να παρέχουν δανεισμό στην πραγματική οικονομία. Παράλληλα, η αποδέσμευση φάνηκε σε άλλες χώρες να ενισχύει την εμπιστοσύνη των τραπεζών και της οικονομίας, υπάρχουν δηλαδή και έμμεσα οφέλη.

Αποτελεί ιδιαίτερα θετική εξέλιξη το γεγονός ότι ο τραπεζικός μας τομέας αντιμετώπισε ανώδυνα τους κραδασμούς από τις διεθνείς εξελίξεις. Στο αποτέλεσμα αυτό έχουν διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο παράγοντες όπως η εποπτική απαίτηση της ΚΤΚ από το 2021 για την από μέρους των τραπεζών συνεχή διαχείριση του κινδύνου συγκέντρωσης σε στοιχεία ενεργητικού. Συνεπώς, το δικό μας τραπεζικό σύστημα διαφοροποιείται σημαντικά από τις τράπεζες που αντιμετώπισαν πρόβλημα στην Αμερική λόγω σημαντικού κινδύνου συγκέντρωσης σε συγκεκριμένα ομόλογα.

Μεσοπρόθεσμες προκλήσεις των τραπεζών

Παρά την καλή κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα ο εγχώριος τραπεζικός τομέας, υπάρχουν προκλήσεις που συνεχίζουν να χρήζουν έγκαιρης αντιμετώπισης. Αρχίζω με το θέμα των Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων (ΜΕΧ) που εξακολουθεί να βρίσκεται ψηλά στην εποπτική ατζέντα. Είναι γεγονός ότι έχει σημειωθεί αξιόλογη πρόοδος ως προς τη διαχείριση του θέματος, χωρίς ωστόσο να έχει αντιμετωπιστεί ομοιόμορφα το ζήτημα, με τις μικρομεσαίες τράπεζες να υστερούν έναντι των μεγαλύτερων τραπεζών.

Συγκεκριμένα, ο τραπεζικός τομέας στο σύνολό του παρουσιάζει σημαντική μείωση των ΜΕΧ, από 44% το 2017 σε 9,5% στο τέλος του 2022, ποσοστό το οποίο εξακολουθεί να είναι ψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που ανέρχεται στο 1,8%. Όσον αφορά δε τις μικρομεσαίες τράπεζες, το ποσοστό των ΜΕΧ στο τέλος του 2022 ήταν 25,4%. Συνεπώς η πρόοδος συγκεντρώθηκε στις μεγαλύτερες τράπεζες.

Το αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον ενδέχεται να ασκήσει περαιτέρω πίεση στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να ανταποκριθούν στις ειλημμένες υποχρεώσεις τους. Για αυτό κρίνεται ως υψίστης σημασίας, οι τράπεζες να εφαρμόζουν ταχείες διαδικασίες αναδιάρθρωσης, με μειωμένες χρεώσεις και χωρίς πρόσθετα κόστη, με ιδιαίτερη έμφαση στις ευάλωτες κατηγορίες πελατών.

Για την επίτευξη περαιτέρω μείωσης των ΜΕΧ στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα, ως ΚΤΚ έχουμε συνάψει συμφωνία με κοινοπραξία εταιρειών που αποτελείται από έμπειρους διεθνείς οίκους, με στόχο την εξεύρεση μιας συστημικής λύσης που, μαζί με τα υφιστάμενα εργαλεία, θα συμβάλει σε αξιοσημείωτη μείωση των ΜΕΧ και στις μικρομεσαίες τράπεζες.

Όσον αφορά τις εξελίξεις και τις συζητήσεις που γίνονται, για άλλη μια φορά σε σχέση με το πλαίσιο των εκποιήσεων, τονίζουμε τα ακόλουθα,

1. Η ύπαρξη ενός σταθερού νομικού πλαισίου, αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για τη διατήρηση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας. Η επιστροφή σε πρακτικές του παρελθόντος δεν αποτελεί επιλογή.
2. Το εργαλείο των εκποιήσεων δεν αποτελεί αυτοσκοπό αλλά μοχλό πίεσης, ώστε να καταλήγουν οι πιστωτές και οι δανειολήπτες σε βιώσιμες αναδιαρθρώσεις.
3. Είμαστε στη διάθεση όλων των φορέων και αρχών για τη συζήτηση προτάσεων οι οποίες να διορθώνουν αδυναμίες που ενδεχομένως να εντοπίζονται. Προς απόδειξη τούτου, παραθέτω τη στάση που έχουμε επιδείξει κατά τις πρόσφατες συνεδριάσεις της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής, όπου εκεί που οι προτάσεις νόμου ήταν, κατά την άποψή μας, προς τη σωστή κατεύθυνση, τις έχουμε στηρίξει. Ως τέτοιες καταγράφουμε-

α) τις προτάσεις για αυξημένη διαφάνεια κατά την αποστολή της επιστολής Θ και

β) τον καθορισμό της τρέχουσας αγοραίας αξίας του ακινήτου ως τιμή ανταλλαγής κατά την διαδικασία εθελούσιας ανταλλαγής ακινήτων.

Προχωρώντας τώρα σε μια εξίσου σημαντική πρόκληση, οφείλουμε να τονίσουμε ακόμη μια φορά τη σημασία και τον ρόλο της χρηστής διακυβέρνησης στην πρόληψη και την αντιμετώπιση κρίσεων. Το θέμα της ορθής διοίκησης βρίσκεται συνεχώς στο επίκεντρο των συζητήσεων, καθώς καλά διοικούμενες τράπεζες δεν αποτυγχάνουν. Είναι γνωστό πως σημαντικές και έγκαιρες αποφάσεις κρίσεως δεν λαμβάνονται από μόνες τους. Συνεπώς αποτελεί, και θα πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί, προτεραιότητα για τις τράπεζες και τις εποπτικές αρχές η συνεχής ενδυνάμωση και ορθή στελέχωση των τραπεζών.

Το γεγονός αυτό καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένων των ενδογενών δομικών προκλήσεων που οι τράπεζες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν, παρά την αυξημένη κερδοφορία. Παράλληλα, ο ανταγωνισμός από εταιρίες που ανήκουν στον χώρο της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας (FinTech) είναι αυξανόμενος. Συνεπώς η αναδιαμόρφωση του επιχειρηματικού μοντέλου των τραπεζών, μέσω της οποίας θα αναβαθμιστούν οι υπηρεσίες και τα προϊόντα που προσφέρουν, θα τις βοηθήσει να ανταποκριθούν στις καινούργιες προκλήσεις.

Για ενίσχυση και στήριξη της προσπάθειας του χρηματοοικονομικού τομέα κατά τη μετάβασή του στη ψηφιακή εποχή, τον περασμένο Δεκέμβριο ανακοινώσαμε στην ΚΤΚ τη λειτουργία Κόμβου Καινοτομίας (Innovation Hub). Στόχος του Κόμβου είναι να αποτελέσει επίσημη πλατφόρμα επικοινωνίας μεταξύ της ΚΤΚ και των επιχειρήσεων ή και startups σε κλάδους της Χρηματοοικονομικής Τεχνολογίας (Fintech).

Εξίσου σημαντική πρωτοβουλία αποτελεί το έργο για το «digital onboarding» για τον τραπεζικό τομέα, που ξεκίνησε η ΚΤΚ παρά το γεγονός ότι αυτό δεν αποτελεί αφ’ αυτής αρμοδιότητά της. Αυτό έγινε καθώς κρίναμε σημαντικά τα πολλαπλά οφέλη του, τόσο στις τράπεζες όσο και στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Σε συνάρτηση με αυτό και γενικότερα για την αντιμετώπιση των κινδύνων που σχετίζονται με τη ψηφιακή μετάβαση, η ΚΤΚ έχει ήδη ζητήσει από τα αδειοδοτημένα ιδρύματα να πραγματοποιούν σειρά ενεργειών σε ετήσια βάση, περιλαμβανομένων των ετήσιων δοκιμών για αποτροπή διείσδυσης στα κρίσιμα συστήματά τους για την αντιμετώπιση του κινδύνου του κυβερνοχώρου. Η σημασία του κινδύνου του κυβερνοχώρου έχει αυξηθεί κατά το τελευταίο έτος, καθώς έχουν σημειωθεί αρκετά περιστατικά επιθέσεων κυβερνοχώρου παγκοσμίως, καθιστώντας την εν λόγω πρόκληση σημαντική για τις τράπεζες.

Σε ό,τι αφορά το θέμα της κλιματικής αλλαγής, σημειώνουμε ότι εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για τις τράπεζες τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ευρώπη. Οι τράπεζες καλούνται να εναρμονιστούν με τις σχετικές απαιτήσεις και χρονοδιαγράμματα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τόσο στη εξεύρεση στοιχείων όσο και στην αναβάθμιση των δημοσιοποιήσεων τους.

Επίλογος

Συνοψίζοντας, σημειώνω ότι έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος από μέρους των τραπεζών για την αντιμετώπιση κρίσεων. Οι προκλήσεις ωστόσο παραμένουν. Συνεπώς, η συμβολή όλων των εμπλεκόμενων φορέων για την διατήρηση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας κρίνεται αναγκαία. Εξ αυτού, η ΚΤΚ θα εξακολουθεί να στηρίζει τον κυπριακό χρηματοπιστωτικό τομέα και την κυπριακή οικονομία.