Ανδρέας Μιλιδώνης: Σε δύσκολη κατάσταση η τουρκική οικονομία

Σε δύσκολη κατάσταση βρίσκεται η τουρκική οικονομία, σε επίπεδα ρεκόρ η πώληση ξένου συναλλάγματος προς στήριξη της ΤΛ, που δεν αποτελεί πλέον καλή αντανάκλαση της οικονομίας σήμερα, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Ανδρέας Μιλιδώνης.

Κληθείς να σχολιάσει την εικόνα της οικονομίας της Τουρκίας, ο κ. Μιλιδώνης σημείωσε ότι οι εξουσίες που έχει αυτή την στιγμή ο Τούρκος Πρόεδρος του επιτρέπουν να κινηθεί προς οποιαδήποτε κατεύθυνση σε οικονομικά θέματα χωρίς να αντιμετωπίζει σημαντικό θεσμικό έλεγχο από την αντιπολίτευση.

Τουρκική λίρα και οικονομία

Ο κ. Μιλιδώνης υπενθύμισε ότι μέχρι περίπου τις αρχές του 2022, η πορεία της ΤΛ έδινε μια καλή εικόνα σχετικά με την οικονομία της Τουρκίας, ωστόσο έκτοτε η χώρα υιοθέτησε ένα πρόγραμμα εγγυημένων καταθέσεων (ανακοινώθηκε τον Δεκέμβριο 2021), μεταφέροντας ένα μεγάλο κομμάτι του συναλλαγματικού κινδύνου στα δημόσια οικονομικά. Επίσης, συνέχισε, η Τουρκία δέχθηκε αυξημένες εισροές ξένου συναλλάγματος από χώρες όπως η Ρωσία, χώρες του Κόλπου αλλά σύναψε και δάνεια με την Κίνα, ενισχύοντας τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας. Αυτό, σημείωσε, καλύπτει βραχυπρόθεσμα τις ανάγκες της Τουρκίας, αφού της επέτρεψαν να υποστηρίξει την ΤΛ μέχρι και την προηγούμενη Παρασκευή, αλλά αναμένεται να της επιτρέψει να το κάνει για ακόμα λίγο καιρό.

Η μεταφορά μεγάλου μέρους του συναλλαγματικού κινδύνου στα δημόσια οικονομικά μέσω του προγράμματος εγγύησης τραπεζικών καταθέσεων, είπε, φαίνεται από τα ασφάλιστρα κινδύνου του κρατικού χρέους της Τουρκίας, αμέσως μετά το τέλος του 2021. Τα ασφάλιστρα κινδύνου υποχώρησαν όταν οι δημοσκοπήσεις έδειχναν πιθανή επικράτηση της αντιπολίτευσης, αλλά εκτοξεύθηκαν μετά τον α’ γύρο των Προεδρικών, όπου φάνηκαν οι αυξημένες πιθανότητες επανεκλογής του Ταγίπ Ερντογάν. Ανέφερε επίσης ότι η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας έχει παρέμβει με πωλήσεις ξένου συναλλάγματος προς όφελος της λίρας, ιδιαιτέρα τους τελευταίους 2 μήνες αυτές όπου οι παρεμβάσεις έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ.

Ο Καθηγητής βλέπει δύο κινδύνους εξαιτίας αυτού: ο πρώτος είναι οι χώρες που αυτή τη στιγμή υποστηρίζουν τις βραχυπρόθεσμες χρηματοδοτικές ανάγκες της Τουρκίας να μην ανανεώσουν την εμπιστοσύνη τους στην τουρκική οικονομία, με τη μη-ανανέωση των συμβολαίων τους (swaps και καταθέσεις μεταξύ άλλων). «Όπως καταλαβαίνετε, αυτός ο κίνδυνος καθορίζεται περισσότερο από πολιτικές παρά οικονομικές εξελίξεις». Ο δεύτερος κίνδυνος, είπε, είναι οι καταθέτες ξένου συναλλάγματος στις τράπεζες της Τουρκίας να ζητήσουν πίσω τα χρήματά τους. Αυτό δεν φαίνεται αυτή τη στιγμή πιθανό, αφού δεν υπάρχουν ενδείξεις μέχρι σήμερα για εκροή καταθέσεων ξένου συναλλάγματος. Αυτός ο κίνδυνος θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί και με περιορισμούς διακίνησης κεφαλαίων (capital controls), αν πραγματοποιηθεί, είπε.

Παρατηρώντας τις διεθνείς αγορές αλλά και δηλώσεις από μεγάλα επενδυτικά ταμεία κυρίως από δυτικές χώρες, διαφαίνεται ένας δισταγμός από δυτικές χώρες να επενδύσουν ή να χρηματοδοτήσουν τις βραχυπρόθεσμες ανάγκες της Τουρκίας, επειδή ακολουθείται μια ανορθόδοξη νομισματική πολιτική που δεν την θεωρούν ελκυστική, πρόσθεσε.

Με δεδομένη την επίτευξη του στόχου της επανεκλογής του, ανέφερε ο κ. Μιλιδώνης, δεν αποκαλείται ο Ταγίπ Ερντογάν να προχωρεί σε διορθώσεις στην οικονομία. Εξηγώντας τί εννοεί με αυτό ο Καθηγητής είπε ότι δεν μπορεί π.χ. να συνεχιστούν οι μεγάλες πωλήσεις ξένου συναλλάγματος από τις τράπεζες της Τουρκίας για υποστήριξη της ισοτιμίας 20 ΤΛ προς 1 δολάριο που βλέπουμε σήμερα. «Οι αγορές αυτή τη στιγμή περιμένουν μια υποτίμηση της λίρας πάνω από το 20, με ορισμένες εκτιμήσεις να ξεπερνούν το 24 ΤΛ προς 1 δολάριο». Μια τέτοια υποτίμηση θα έχει σημαντικό δημοσιονομικό κόστος αφού το κράτος θα πρέπει να απορροφήσει αυτή τη ζημιά για όλες τις καταθέσεις που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο πρόγραμμα εγγυημένων καταθέσεων, και υπολογίζονται στο ένα τέταρτο περίπου των συνολικών καταθέσεων στο Τραπεζικό σύστημα της Τουρκίας.

Πληθωρισμός και ακρίβεια

Ερωτηθείς σχετικά με τον πληθωρισμό, ο Καθηγητής είπε ότι βρίσκεται κοντά στο 50%, σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία της Τουρκίας και τα επιτόκια όπως καθορίζονται από την Κεντρική Τράπεζα κάτω του 10%, σε μονοψήφιο αριθμό. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος ζωής για το μέσο πολίτη ανεβαίνει πάρα πολύ και η αγοραστική δύναμη του χρήματός του μειώνεται, σημείωσε, λέγοντας ότι αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάρα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. «Είτε θα έρθει κάποια διόρθωση της λίρας από το εξωτερικό, επειδή η Κεντρική Τράπεζα δεν θα μπορεί να συγκρατήσει την ισοτιμία εκεί που επιθυμεί, είτε θα αναγκαστεί εσωτερικά να κάνει επαναστροφή σε θέματα νομισματικής πολιτικής». Αυτό σημαίνει, εξήγησε, ν’ αυξήσει επιτόκια για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό. Μια τέτοια επαναστροφή έκανε και το Φθινόπωρο του 2020 με την απόλυση του τότε Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας και την επακόλουθη αύξηση των επιτοκίων.

Οι επόμενοι μήνες, ανέφερε, αναμένεται να φέρουν σημαντικά συναλλαγματικά έσοδα από τον τουρισμό που ίσως παρατείνει την υποστήριξη της λίρας αν χρειαστεί, όμως – σημείωσε και πάλι – δεν είναι βιώσιμη αυτή η πρακτική.