Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας (GEM)

Θερμά συγχαρητήρια στο Κέντρο Επιχειρηματικότητας του Πανεπιστημίου Κύπρου που μέσω της πετυχημένης του συμμετοχής στο Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας (Global Entrepreneurship Monitor – GEM) τα τελευταία 6 χρόνια, έχει συμβάλει τα μέγιστα στην ακτινογράφηση και ενίσχυση του Οικοσυστήματος Επιχειρηματικότητας στην Κύπρο αλλά και στην προώθηση της χώρας μας ως διεθνούς προορισμού επιχειρηματικής δραστηριοποίησης. Τα συμπεράσματα του GEM αποτελούν πολύτιμο οδηγό για τη βελτίωση υφιστάμενων και τον σχεδιασμό νέων πολιτικών ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.

Το ερευνητικό πρόγραμμα GEM (στο οποίο είχα την τιμή να συμμετάσχω): α)Αποτελεί ένα σημαντικό, έγκυρο και διεθνώς αναγνωρισμένο στατιστικό εργαλείο για την αξιολόγηση της επιχειρηματικότητας σε πάνω από 100 οικονομίες που συμμετέχουν ανά το παγκόσμιο και β)προσφέρει τη δυνατότητα συγκριτικής αξιολόγησης της επιχειρηματικότητας στην Κύπρο ανά έτος καθώς και με άλλες χώρες ανά το παγκόσμιο. Η συμμετοχή της Κύπρου στο GEM είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς εντάσσει τη χώρα μας στον παγκόσμιο χάρτη της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας.

Το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας έχει συμβάλει, μεταξύ άλλων στον εντοπισμό και αφαίρεση των ευθραυστοτήτων στο Οικοσύστημα Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας και στην ανάδειξη της ανάγκης ανάπτυξης σύγχρονων πολυπαραμετρικών προσεγγίσεων και νέων επιχειρηματικών μοντέλων, πλαισίων, προτύπων, μεθόδων, τεχνικών, εργαλείων και στρατηγικών για τη μετάβαση από το εύθραυστο ‘fragile’ στο αντι-εύθραυστο ‘antifragile’ και τη δημιουργία πιο ανθεκτικών κοινωνιών.

O Καθηγητής Jeffrey Sachs, Πρόεδρος του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, υπογραμμίζει την αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις πολλαπλές κρίσεις –υγειονομική, οικονομική, κοινωνική και κλιματική κρίση– λόγω της πολυπλοκότητας, των μη γραμμικών αλληλεπιδράσεων και της ασύμμετρης αλληλεξάρτησης των παγκόσμιων κρίσεων.

Ο νομπελίστας Daniel Kahneman αναφέρει ότι: ‘Είμαστε πολύ έμπειροι σε ένα κόσμο λίγο ή πολύ γραμμικό. Η εκθετική αύξηση είναι πράγματι κάτι διαφορετικό. Δεν είμαστε εξοπλισμένοι για αυτό – είναι σχεδόν αδύνατο να συλλάβουμε εκθετικά φαινόμενα. Όταν ο γραμμικός κόσμος αντιμετωπίζει μια εκθετική αλλαγή δεν μπορεί να προσαρμοστεί εύκολα (όπως μας έδειξε και η πανδημία)’.

Μετά από πολύχρονη έρευνα έχω αναπτύξει ένα νέο δυναμικό Μοντέλο Καινοτομίας το οποίο μπορεί να:

1. Ενισχύσει την ανθεκτικότητα του Οικοσυστήματος Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας.
2. Βοηθήσει τους οργανισμούς –δημόσιες υπηρεσίες, οικισμούς, επιχειρήσεις (μεγάλες εταιρείες και Startups)– να διαχειριστούν την οξεία αβεβαιότητα και να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά τις πολύμορφες προκλήσεις, τις αλληλένδετες κρίσεις και τους ασύμμετρους κινδύνους που χαρακτηρίζουν τη νέα εκθετική εποχή.

Ειδικότερα, το εν λόγω εργαλείο μπορεί να βοηθήσει τους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου και ιδιωτικού τομέα να τροποποιήσουν την έκθεσή τους (modify the exposure) ανάλογα ώστε να είναι ανοικτοί σε ευνοϊκές ασυμμετρίες (εκθετικές ευκαιρίες) και κλειστοί σε δυσμενείς ασυμμετρίες (εκρηκτικά ρίσκα / κινδύνους). Απ’ τη μια η αύξηση της έκθεσης (increase the exposure) σε θετικές ασυμμετρίες μπορεί να αποφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη και πλεονεκτήματα. Απ’ την άλλη η μείωση της έκθεσης (decrease the exposure) σε αρνητικές ασυμμετρίες μπορεί να ελαχιστοποιήσει το ρίσκο και να εξαλείψει τον κίνδυνο της καταστροφής. Μέσα από την εφαρμογή της διττής αυτής στρατηγικής ένας οργανισμός μπορεί να καταστεί ‘antifragile’.

Η ιδιότητα ‘antifragility’ –εφευρέθηκε από τον Νασίμ Ταλέμπ– είναι πέρα από την ανθεκτικότητα ‘resilience’ ή την ευρωστία ‘robustness’. Αυτό σημαίνει ότι κάτι δεν απλώς αντέχει σε ένα σοκ αλλά βελτιώνεται πραγματικά εξαιτίας αυτού. Το ανθεκτικό αντιστέκεται στα σοκ και παραμένει το ίδιο. Το αντιθραυστικό γίνεται καλύτερο. Η αντι-εύθραυστη οργάνωση αναπτύσσεται από μεταβλητότητα και διαταραχή.

Έννοιες όπως μεταρρύθμιση και ανάπτυξη είναι άδειες και χωρίς νόημα εάν δεν λαμβάνεται υπόψη η ευθραυστότητα ‘fragility’. Η εφαρμογή παραδοσιακών στατικών εργαλείων και γραμμικών μοντέλων στη νέα εποχή της περιπλοκότητας, των εκθετικών αλλαγών και των ασύμμετρων αβεβαιοτήτων, εμπεριέχει δυνητικά καταστροφικούς κινδύνους που μπορούν να τινάξουν το σύστημα στον αέρα. Εάν οι οργανισμοί –δημόσια διοίκηση και επιχειρήσεις– δεν καταφέρουν να τιθασεύσουν την αντι-ευθραυστότητα (harness antifragility), ο καταστροφικός φαύλος κύκλος ‘από κρίση σε κρίση’ θα συνεχιστεί και το επόμενο χτύπημα του Μαύρου Κύκνου θα ‘θερίσει’ τα πάντα για άλλη μια φορά.

Το νέο Υπόδειγμα Καινοτομίας το οποίο παρουσιάζεται πολύ επιγραμματικά στο παρόν άρθρο:

1. Αποτελεί το πρώτο εργαλείο σε παγκόσμιο επίπεδο το οποίο ενσωματώνει την ιδιότητα ‘antifragility’ στη διαδικασία της καινοτομίας.
2. Μπορεί να δημιουργήσει ‘antifragile’ brands. To branding περιλαμβάνει τα πάντα: branding Οικοσυστήματος Επιχειρηματικότητας, branding προϊόντων και εταιρειών, Nation Branding, Place Branding, branding Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ 2026, branding πολιτικών αρχηγών, στρατηγική branding κυβερνήσεων κ.λπ.
3. Μπορεί να εφαρμοστεί με τη βοήθεια ενός πρακτικού Εγχειριδίου που έχω ετοιμάσει. Το εν λόγω Εγχειρίδιο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων ένα Πρότυπο Εργαστήριο για την: α)Ανάπτυξη της μη γραμμικής σκέψης και την ενίσχυση της διεπιστημονικής δημιουργικότητας και της ικανότητας καινοτομίας και β)εκπαίδευση των στελεχών στην εφαρμογή του νέου επιχειρηματικού μοντέλου.

* Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας