Η θέση της τεχνητής νοημοσύνης στην εξέλιξη της διά βίου μάθησης

Η τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence - AI) κατά γενική ομολογία αναδεικνύεται ως μια από τις πιο καινοτόμες τεχνολογίες του αιώνα που διανύουμε και ήδη έχει ξεκινήσει να επηρεάζει την καθημερινότητά της κοινωνίας σε όλες της τις εκφάνσεις. Όπως κάθε τι καινούργιο και καινοτόμο, ωστόσο, έτσι και η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, προκαλεί ευρύτερα ανησυχίες, αλλά και προβληματισμό σε σχέση με το τι μέλλει γενέσθαι και πως τα νέα δεδομένα διαμορφώνουν την κοινωνία του αύριο. Στο άρθρο αυτό, εστιάζω στη δια βίου μάθηση, η οποία επικεντρώνεται στη συνεχή αναβάθμιση των δεξιοτήτων και γνώσεων των ενηλίκων κατά τη διάρκεια του επαγγελματικού τους βίου και αντιπροσωπεύει έναν κρίσιμο παράγοντα για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας στην αγορά εργασίας και την αναβάθμιση των υπηρεσιών/προϊόντων που προσφέρονται στην οικονομία.

Οι λειτουργίες της τεχνητής νοημοσύνης έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης ενηλίκων και να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αναπτύξουν τις δεξιότητες και τις γνώσεις που χρειάζονται για να έχουν εξέλιξη στην καριέρα τους ή ακόμη και για να επιτύχουν τους προσωπικούς τους στόχους.

Μεταξύ των πλεονεκτημάτων θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε τα πιο κάτω:

• Εξατομικευμένη μάθηση: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να προσαρμόσει τη μάθηση στις ατομικές ανάγκες και τα επίπεδα γνώσης του εκάστοτε ενήλικα. Μέσω της ανάλυσης των δεδομένων και της παρακολούθησης της προόδου του χρήστη, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να προτείνει εξατομικευμένες δραστηριότητες και εκπαιδευτικό υλικό, που θα βοηθήσουν τον χρήστη να επιτύχει τους στόχους του πιο αποτελεσματικά αναλόγως των δυνατοτήτων, του ρυθμού και του στυλ μάθησης του εκάστοτε εκπαιδευόμενου. Αυτό θα έχει ως συνέπεια την αύξηση της αποτελεσματικότητας της μάθησης και την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης.
• Εκπαίδευση σε πραγματικό χρόνο: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να παρέχει εκπαίδευση σε πραγματικό χρόνο, χρησιμοποιώντας διαδραστικά εργαλεία, όπως βίντεο μαθημάτων, chatbots και εικονικούς βοηθούς. Αυτό μπορεί να επιτρέψει στους ενήλικες να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες σε πραγματικό χρόνο και να επιλύουν προβλήματα τους εκείνη την ώρα, καθώς και να λαμβάνουν άμεση ανατροφοδότηση στην πρόοδό τους.
• Πρόσβαση σε προγράμματα κατάρτισης από απόσταση: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να δημιουργήσει εργαλεία μάθησης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από απόσταση, καθιστώντας την εκπαίδευση πιο προσβάσιμη σε ενήλικες που δεν έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν παραδοσιακά μαθήματα σε αίθουσες.

Στον αντίποδα ωστόσο, υπάρχουν και προκλήσεις που πρέπει να λάβουμε υπόψη στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, πάντα σε συνάρτηση με τη δια βίου μάθηση, που επηρεάζουν αρνητικά και παρεμβαίνουν σε καλές μεθόδους και πρακτικές που γνωρίζαμε μέχρι και σήμερα.

• Αποσύνδεση από τον ανθρώπινο παράγοντα: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποσυνδέσει τους καταρτιζόμενους από την επαφή τους με άλλους ανθρώπους και τις διαπροσωπικές σχέσεις, που είναι σημαντικές για την εκπαίδευση ενηλίκων και τη δια βίου μάθηση με κίνδυνο να δημιουργηθεί μια απομακρυσμένη και απρόσωπη μάθηση, καθιστώντας δυνητικά δυσκολότερη την ανάπτυξη κοινωνικότητας και την ανταλλαγή ιδεών και απόψεων.
• Στρέβλωση των δεδομένων: Η τεχνητή νοημοσύνη βασίζεται σε δεδομένα που επεξεργάζεται με τη χρήση αλγορίθμων. Αν αυτά τα δεδομένα είναι λανθασμένα ή ανακριβή, τότε η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να παραβιάσει την ακρίβεια και την αντικειμενικότητα των αποτελεσμάτων της μάθησης, παρέχοντας ανεπαρκή γνώση με πολλές στρεβλώσεις.
• Παραβίαση ιδιωτικότητας: Μια άλλη πρόκληση είναι η προστασία της ιδιωτικότητας των δεδομένων των χρηστών. Η τεχνητή νοημοσύνη αναλύει τα δεδομένα των χρηστών και απαιτεί τη συλλογή προσωπικών δεδομένων, όπως τα προφίλ και τις προτιμήσεις τους. Είναι σημαντικό να υπάρχουν κατάλληλες διαδικασίες για τη διαχείριση αυτών των δεδομένων και την προστασία της ιδιωτικότητας των χρηστών ειδικά σε θέματα κατάρτισης στη δια βίου μάθησης όπου ο αριθμός των ατόμων και ο όγκος των πληροφοριών είναι μεγάλος.

Η θεσμοθέτηση κατάλληλων πολιτικών και νομοθεσιών είναι απαραίτητη για τη διαμόρφωση μιας συνεκτικής προσέγγισης για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στη δια βίου μάθηση. Αυτό περιλαμβάνει την καθιέρωση αρχών και κανόνων για τη χρήση των αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης στη δια βίου μάθηση, καθώς και την ανάπτυξη σχετικών προτύπων και πρακτικών.

Παρόλο που η τεχνητή νοημοσύνη είναι ακόμα στο πρώιμο στάδιο της πλήρους ανάπτυξής της για αυτό και δεν μπορούν να αναλυθούν στοιχειοθετημένα και σε βάθος όλες οι πτυχές και ο τελικός αντίκτυπος στη δια βίου μάθηση, αυτό αναμένεται να επιτευχθεί σημαντικά στο άμεσο μέλλον. Η ανάπτυξη τεχνολογιών που θα διευκολύνουν την πρόσβαση σε εξατομικευμένη και προσαρμοστική εκπαίδευση αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για τη βελτίωση της εκπαίδευσης και την ενίσχυση της δια βίου μάθησης σε όλη τη διάρκεια της ζωής και σίγουρα είναι ένα σημαντικό βήμα προς την ανάπτυξη ενός εκπαιδευτικού συστήματος που θα είναι προσαρμοστικό, αποτελεσματικό και αξιόπιστο.

Καταληκτικά, αυτό που διαπιστώνουμε με βεβαιότητα είναι ότι η σχέση του ανθρώπου με την τεχνητή νοημοσύνη θα είναι αλληλένδετη, και θα επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται και χρησιμοποιείται. Την ίδια ώρα, οι ανθρώπινες αξίες, ηθικές αρχές και κοινωνικές προτεραιότητες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ανάπτυξη και τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η ευημερία των ανθρώπων.

*Ο Νικόλας Χριστοφή, είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού τίτλου στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, Εκπαιδευτικός.