Γιατί δεν είναι ευτυχισμένοι οι Κύπριοι κύριε Πρόεδρε;

Βρισκόμαστε σήμερα στην κορύφωση μίας μακράς και κουραστικής προεκλογικής εκστρατείας, το διακύβευμα της οποίας μάλλον δεν είναι τόσο μεγάλο όσο διατείνονται οι άμεσα ενδιαφερόμενοι εδώ και μήνες.

Δεν είναι και τόσο μεγάλο γιατί όπως απέδειξε διαχρονικά η ιστορία, για μία χώρα όπως η Κύπρος άλλοι λαμβάνουν τις μεγάλες αποφάσεις. Αυτό που εν μέρει απομένει για την εγχώρια κυβέρνηση είναι η υλοποίηση των όποιων αποφάσεων μας αφορούν.

Διαβάστε ακόμη:

• Χ. Διογένους: Σταδιακή εξομάλυνση των παραδόσεων μετά το 2ο εξάμηνο
• Venus Gardens: Νέα μεγάλη ανάπτυξη με κτήρια διαμερισμάτων στην Πάφο
• Στο IN Business Φεβρουαρίου: 11 ηγέτες του real estate για τον τομέα

Όπως έγινε το 2013, όπως μπορεί να γίνει στο μέλλον αν οι μεγάλες δυνάμεις αποφασίσουν ότι είναι προς το συμφέρον τους (και το δικό μας;) να επιλυθεί το κυπριακό. Άλλωστε, οι μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις στην Κύπρο προήλθαν από το Μνημόνιο του 2013 και σήμερα από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Με άλλα λόγια, μας δίνουν δισεκατομμύρια μπας και βελτιωθούμε. 

Σε τι λοιπόν θα πρέπει να επικεντρωθεί η επόμενη κυβέρνηση και σε τι θα έπρεπε να είναι ήδη επικεντρωμένα τα προεκλογικά προγράμματα των υποψηφίων; Σε τίποτα λιγότερο από την ουσία της ζωής. Δηλαδή, στο να είναι οι κάτοικοι της χώρας τους ευτυχισμένοι. Διαχρονικά και στη βάση διεθνώς αναγνωρισμένων μετρήσεων, μία από τις πιο ευτυχισμένες χώρες στον κόσμο είναι η Φινλανδία.

Σε πρόσφατο άρθρο του στο δίκτυο CNBC, ο Φινλανδός ψυχολόγος Frank Martela ανέφερε τα τρία πράγματα που δεν κάνουν ποτέ οι Φινλανδοί και νιώθουν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι με τις ζωές τους.

Πρόκειται για απλά πράγματα:

• Δεν συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους γείτονες (καμιά σχέση με τους Κύπριους).
• Δεν αγνοούν τα πλεονεκτήματα που τους προσφέρει η φύση (οι Φινλανδοί δικαιούνται τέσσερις βδομάδες διακοπές το καλοκαίρι και τις αξιοποιούν στο έπακρο).
• Διατηρούν τον κύκλο εμπιστοσύνης στην κοινότητα (11 από τα 12 χαμένα πορτοφόλια επιστρέφονται στον ιδιοκτήτη τους).   

Διερωτηθήκαμε γιατί οι Κύπριοι δεν μπορούν να μοιάσουν στους Φινλανδούς. Είμαστε ζηλιάρηδες και εγωιστές, παρεμβαίνουμε στη φύση με τους χειρότερους δυνατούς τρόπους, δεν εμπιστευόμαστε κανένα-αν ποτέ κάποιος επιστρέψει πορτοφόλι γίνεται θέμα στα δελτία ειδήσεων.

Εν μέρει κάποιος θα μπορούσε να πει ότι οφείλεται στη μεσογειακή μας ιδιοσυγκρασία, η οποία διαφέρει από αυτήν των Σκανδιναβών. Από την άλλη όμως, είμαστε φιλόξενοι άνθρωποι και ανοιχτόκαρδοι (αν και κλείνουμε σιγά-σιγά). Η ιδιοσυγκρασία δεν πρέπει να αποτελέσει δικαιολογία για τον επόμενο Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Δεν φταίει η Μεσόγειος για τη δυστυχία, τον εγωισμό και τη μισαλλοδοξία που διακατέχει τους Κύπριους τις τελευταίες δεκαετίες. Φταίει ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η κυπριακή πολιτεία (This is Cyprus). Φταίει η πολιτική του γνωστού, του κουμπάρου, του ψηφοφόρου, των όσων έχουν ράχες.

Οι Φινλανδοί είναι ευτυχισμένοι γιατί σύμφωνα με διεθνείς μετρήσεις η χώρα τους είναι:

• Από τις πιο σταθερές στον κόσμο.  
• Με τη μεγαλύτερη ελευθερία.
• Με την καλύτερη διακυβέρνηση.
• Με πολύ καλά σώματα ασφαλείας.  
• Με το λιγότερο οργανωμένο έγκλημα.
• Με το καλύτερο δικαστικό σύστημα.
• Με την τρίτη χαμηλότερη διαφθορά παγκοσμίως.

This is Finland και δικαιούμαστε να τη ζηλεύουμε, όπως και πολλές άλλες χώρες στον κόσμο.

Υποσχέσεις με τα λεφτά του φορολογούμενου 

Στις πολιτικές συνάξεις των υποψήφιων Προέδρων δεν συμμετείχαν άτομα που ήθελαν να ακούσουν τις θέσεις τους, αλλά άτομα που ήθελαν να τους ξεκλέψουν για πέντε δευτερόλεπτα και ο καθένας να πει τον «πόνο» του και το πρόβλημά του. Και είναι γεγονός πως οι υποψήφιοι τους άκουσαν. Τις τελευταίες βδομάδες μοίρασαν υποσχέσεις και ελπίδες στη βάση των όσων άκουσαν από τα άτομα που τους προσέγγισαν όλους αυτούς τους μήνες που είχαν βγει στο σεργιάνι.

Όπως κάνουν διαχρονικά βέβαια, ξέχασαν τη μεγαλύτερη ομάδα ψηφοφόρων. Αυτή που δεν ζητά, αλλά που πάντα δίνει. Ο λόγος για τους φορολογούμενους. Είτε είναι πρόσφυγες, είτε κουρεμένοι, είτε αξιόγραφοι, είτε έχουν δάνεια είτε όχι. Αυτούς που κάθε μήνα πληρώνουν φορολογίες στο κράτος, όχι για να υλοποιήσει προεκλογικές υποσχέσεις ο επόμενος Πρόεδρος, αλλά για να έχουν μία καλύτερη ποιότητα ζωής. Καλύτερη παιδεία για τα παιδιά τους, καλύτερες (και βιώσιμες) υπηρεσίες υγείας, καλύτερες συγκοινωνίες, καλύτερη ζωή στη συνταξιοδότηση.

Όπως το έθεσε ο Ελύτης: «Πολλά δεν θέλει ο άνθρωπος να ν’ ήμερος να ‘ναι άκακος». Με άλλα λόγια να νιώθει πως αξίζει να ζει σ’ αυτήν την χώρα και πως θα έχει ίσες ευκαιρίες να επιτύχει τους στόχους του. Μόνο έτσι θα πάψει να ενδιαφέρεται και να ζηλεύει τον γείτονά του. Μόνο έτσι θα είναι συνεπής στις υποχρεώσεις τους. Μόνο έτσι θα ενδιαφερθεί για τα σημαντικά της ζωής και θα πάψει να ζει στη μιζέρια.

Έμφαση στην οικονομία

Με τη μεγάλη πλειοψηφία των Κυπρίων να μην ασχολείται πλέον με το Κυπριακό και ενδεχομένως τους περισσότερους να προτιμούν η κατάσταση να μείνει ως έχει (έστω κι αν δεν το παραδέχονται κι έστω κι αν δεν μπορεί να παραμείνει ως έχει), ο επόμενος Πρόεδρος θα πρέπει να δώσει έμφαση στην οικονομία. Στην οικονομία που βρίσκεται πίσω από τους αριθμούς.

Στα στοιχεία που λένε ότι το κατά κεφαλή ΑΕΠ της χώρας την τελευταία δεκαετία έχει μειωθεί σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και παρουσιάζει στασιμότητα. Πλέον, η αύξηση του ΑΕΠ από μόνη της δεν είναι ικανοποιητική και δεν μπορεί να οδηγήσει αυτόματα και σε καλύτερο επίπεδο διαβίωσης των ανθρώπων.

Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από τη μελέτη «Vision 2035» την οποία αν αφιέρωναν λίγο χρόνο να μελετήσουν οι υποψήφιοι και οι επιτελείς τους θα κατέθεταν πολύ πιο καλές και πρακτικά εφαρμόσιμες εισηγήσεις: «Από το 2013, χώρες όπως η Μάλτα και η Τσεχία έχουν ξεπεράσει την Κύπρο (σ.σ. στο κατά κεφαλή ΑΕΠ). Η ανάλυσή μας και οι συνεντεύξεις που λάβαμε κατά τη διάρκεια της πορείας του έργου αυτού προτείνουν ότι:

• Τα εισοδήματα στην Κύπρο δυσκολεύονται να καλύψουν τη διαφορά: Το τρέχον οικονομικό μοντέλο της Κύπρου δεν είναι ευνοϊκό για οικονομική ευημερία που θα ωθήσει την Κύπρο προς τον μέσο όρο της ΕΕ (πόσο μάλλον προς το ανώτερο επίπεδο) για την επίτευξη πραγματικών αποτελεσμάτων και υψηλότερου βιοτικού επιπέδου και ευημερίας για τους πολίτες.

• Το να μένεις στάσιμος σημαίνει ότι άλλοι μπορούν να σε προσπεράσουν: Η στασιμότητα και ο τερματισμός των μεταρρυθμίσεων σε μία διεθνοποιημένη οικονομία σημαίνει μεγαλύτερο κόστος. Η εφαρμογή των απαραίτητων θεσμικών, φιλικών προς τις επιχειρήσεις και κοινωνικών πολιτικών έχει επιβραδυνθεί και, σε πολλές περιπτώσεις, έχει σταματήσει».

Ο επόμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να αναρωτηθεί και να εντοπίσει τα πραγματικά προβλήματα της κυπριακής οικονομίας. Θα πρέπει να ζητήσει μία εις βάθος μελέτη, η οποία να εξηγεί τις παραδοξότητες της οικονομίας. Και εξηγούμε: Από τη μία έχουμε μία οικονομία με πολύ υψηλά ποσοστά ιδιόκτητης κατοικίας, πολύ υψηλά ποσοστά οχημάτων ανά κάτοικο, πολύ υψηλό ποσό καταθέσεων ανά νοικοκυριό και μια κατανάλωση η οποία δεν μειώνεται ούτε κι αν γίνει τρίτος παγκόσμιος πόλεμος.

Από την άλλη έχουμε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ιδιωτικού χρέους στον κόσμο, ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά δανείων και ακινήτων τα οποία πέρασαν στα χέρια οργανισμών εξαγοράς και διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, ισχυρή πιστωτική ανάπτυξη, ισχυρή ζήτηση για ακίνητα από ντόπιους. Με απλά λόγια, τα νούμερα δεν βγαίνουν ούτε έχουν οικονομικό νόημα.

Η πιο λογική εξήγηση είναι πως η κυπριακή κοινωνία έχει χωριστεί σε δύο ομάδες. Αυτούς που έχουν ένα ιδιαίτερα ικανοποιητικό επίπεδο ζωής και αυτούς που μόλις που τα βγάζουν πέρα. Αυτό όμως είναι απλώς ένα σενάριο, μία σκέψη. Χρειάζεται σοβαρή και εμπεριστατωμένη μελέτη για να διαφανούν τα πραγματικά αίτια και να εφαρμοστούν οι κατάλληλες λύσεις για μία βιώσιμη και ανταποδοτική οικονομία.

Να ακούσουν αλήθειες

Διατηρούμε χαμηλά τον πήχη για τον επόμενο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όποιος και αν είναι αυτός, γιατί κανείς από τους υποψήφιους δεν τόλμησε να πει αλήθειες κατά την προεκλογική περίοδο. Κανείς δεν τόλμησε να πει πως οι εκποιήσεις είναι αναγκαίες (κάποιοι το ψέλλισαν όσο πιο διακριτικά και «ανώδυνα» γινόταν).

Κανείς δεν τόλμησε να πει πως το όριο συνταξιοδότησης είναι στο 65ο έτος και μάλλον θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια και όποιος θέλει να αφυπηρετήσει από το 63ο θα πρέπει να αναλάβει το οικονομικό βάρος αυτής του της απόφασης, κανείς δεν τόλμησε να πει ότι είναι παράλογο οι τραπεζικοί υπάλληλοι να λαμβάνουν εφάπαξ εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ αφορολόγητο, κανείς δεν τόλμησε να πει στους κατόχους αξιογράφων, κουρεμένους καταθέτες, στους πρόσφυγες ότι δεν αποτελούν κοινωνική ομάδα προτεραιότητας για στήριξη επειδή έχουν μία ταμπέλα. Κανείς δεν τόλμησε να πει ότι στήριξη από το κράτος πρέπει να λαμβάνουν μόνο όσοι το έχουν πραγματικά ανάγκη, ανεξαρτήτως του αν ανήκουν ή όχι σε κάποια κοινωνική ομάδα.  

Φινλανδοί δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ οι Κύπριοι και ούτε θέλουμε να γίνουν. Δικαιούνται όμως να νιώθουν ότι ζουν σε μία ευνομούμενη πολιτεία, δίχως διακρίσεις και με τις ίδιες ευκαιρίες με τον γείτονά τους. Μόνο τότε θα αυξηθεί η παραγωγικότητα, ο απαραίτητος ανταγωνισμός για μία μικρή οικονομία, αλλά και η φήμη της χώρας στο εξωτερικό. Όσο οι ίδιοι οι Κύπριοι αναγκάζονται να απαξιώνουν τη χώρα τους, τότε δεν πρέπει να έχουν καμία απαίτηση να την σέβονται οι ξένοι.