Η αναβάθμιση από DBRS, το σταθερό πολιτικό περιβάλλον και οι μελλοντικές προοπτικές

Στο BBB (high), από BBB, με σταθερή τάση (προοπτικές), αναβάθμισε τις μακροπρόθεσμες αξιολογήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας ο οίκος DBRS Ratings GmbH (DBRS Morningstar), ο οποίος πλέον διατηρεί μια βαθμίδα υψηλότερα (τρίτη βαθμίδα επενδυτικής κατηγορίας) την αξιολόγηση της κυπριακής οικονομίας από τους υπόλοιπους τρεις μεγάλους οίκους, Moody's, Fitch, Standard and Poor's. 

Ταυτόχρονα, η DBRS Morningstar αναβάθμισε τις βραχυπρόθεσμες αξιολογήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ξένο και τοπικό νόμισμα - Εκδότης από R-2 (υψηλό) σε R-1 (χαμηλό).

Η αναβάθμιση, σύμφωνα με τον καναδικό οίκο, οφείλεται στην πρόσφατη μείωση του δημόσιου χρέους και στην προσδοκία του ότι οι δείκτες του χρέους θα συνεχίσουν να βελτιώνονται τα επόμενα χρόνια.

Αναφέρει ότι το ακαθάριστο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης μειώθηκε στο 86,5% του ΑΕΠ το 2022 από 101,2% το 2021 και προβλέπεται να μειωθεί περαιτέρω στο 67,3% το 2025, «λόγω της ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης και των μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων».

«Αν και μέτρια η οικονομική ανάπτυξη είναι πιθανό να παραμείνει από τις ισχυρότερες στην Ευρωζώνη», σημειώνει.

Σύμφωνα με τον DBRS Morningstar, το πραγματικό ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 2,4% το 2023 και κατά 2,7% το 2024, «υποστηριζόμενο από την περαιτέρω αύξηση των τουριστικών αφίξεων, τη συνεχή επέκταση των κλάδων τεχνολογίας, πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) και την ισχυρή εγχώρια ζήτηση».

«Αυτές οι ευνοϊκές οικονομικές εξελίξεις, με τη σειρά τους, είναι πιθανό να ενισχύσουν την αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά τα επόμενα έτη», υπογραμμίζει.

Επιπλέον, ο DBRS εκτιμά ότι η «νέα Κυβέρνηση θα συνεχίσει να ακολουθεί συνετή δημοσιονομική πολιτική» και προσθέτει πως το πρόγραμμα σταθερότητας της Κυβέρνησης στοχεύει σε πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα 3,2% του ΑΕΠ το 2023 και 3,7% το 2024.

"Το πολιτικό περιβάλλον στην Κύπρο είναι σταθερό. Η εκλογή του Νίκου Χριστοδουλίδη ως Προέδρου (της Δημοκρατίας) τον Φεβρουάριο του 2023 δεν οδήγησε σε σημαντικές αλλαγές πολιτικής, ιδίως όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική και τις μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο σχέδιο ανάκαμψης της Κύπρου" και οι οποίες "αποσκοπούν στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος και της δημόσιας διοίκησης, στην καταπολέμηση της διαφθοράς και στην ενίσχυση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης της οικονομίας", υπογραμμίζει.

Ο καναδικός οίκος τονίζει ότι οι καθοδικοί κίνδυνοι που οφείλονταν στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική αστάθεια και οι οποίοι είχαν αυξηθεί κατά την τελευταία αναθεώρηση στην οποία προέβη τον Μάρτιο του 2023, έχουν υποχωρήσει τους τελευταίους μήνες.

«Ενώ η υλοποίηση ενδεχόμενων υποχρεώσεων από τον τραπεζικό τομέα παραμένει ένας σημαντικός καθοδικός κίνδυνος», ο DBRS δεν αναμένει επί του παρόντος μόνιμη αντιστροφή της πτωτικής πορείας του χρέους στα επόμενα έτη.

Οι βελτιώσεις στα δομικά στοιχεία του οίκου που αφορούν "Χρέος και ρευστότητα" και "Δημοσιονομική διαχείριση και πολιτική" αποτελούν τους βασικούς παράγοντες για τις αναβαθμίσεις, σημειώνει.

Σύμφωνα με τον DBRS, οι αξιολογήσεις της Κύπρου, BBB (high) με σταθερή τάση, υποστηρίζονται από το σταθερό πολιτικό περιβάλλον, τις υγιείς δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές της Κυβέρνησης κατά τα τελευταία χρόνια και το ευνοϊκό προφίλ του δημόσιου χρέους. Επιπλέον, αναφέρει πως «αν και οι δείκτες διακυβέρνησης έχουν αποδυναμωθεί τα τελευταία χρόνια, εξακολουθεί να θεωρεί την ένταξη της χώρας στην ΕΕ ως σημαντική άγκυρα για θεσμική ποιότητα».

Από την άλλη πλευρά, προσθέτει, η Κύπρος αντιμετωπίζει επίσης σημαντικές προκλήσεις λόγω του ακόμη υψηλού αποθέματος παλαιών μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό τομέα και του ακόμη συγκριτικά χαμηλού επιπέδου παραγωγικότητας της εργασίας στην οικονομία.

«Επίσης, οι αξιολογήσεις της Κύπρου εξακολουθούν να περιορίζονται από το μικρό μέγεθος της οικονομίας της που βασίζεται στις υπηρεσίες, γεγονός που την καθιστά ευάλωτη σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς», υπογραμμίζει.

Μελλοντικές προοπτικές

Όσον αφορά το μέλλον, ο DBRS Morningstar αναμένει ότι η οικονομική ανάπτυξη θα ενισχυθεί σταδιακά λόγω της αύξησης των πραγματικών μισθών, ενώ η επενδυτική δραστηριότητα θα ενισχυθεί από την εισροή των κονδυλίων της ΕΕ (NextGenerationEU) και από διάφορα μεγάλα επενδυτικά σχέδια, ιδίως στον τομέα του τουρισμού.

«Ένας σημαντικός καθοδικός κίνδυνος για τις προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας είναι η κλιμάκωση της στρατιωτικής σύγκρουσης στην Ουκρανία», σημειώνει.

«Σε γενικές γραμμές, οι αξιολογήσεις της Κύπρου εξακολουθούν να περιορίζονται από το μικρό μέγεθος της οικονομίας της που βασίζεται στις υπηρεσίες, γεγονός που την καθιστά ευάλωτη σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς», υπογραμμίζει.

Επιπλέον, αναφέρει πως παρά την ισχυρή δυναμική της οικονομικής ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια, τα επίπεδα παραγωγικότητας της εργασίας στην οικονομία παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Επικαλούμενος στοιχεία της Eurostat, ο οίκος αναφέρει πως το επίπεδο του ονομαστικού ΑΕΠ ανά απασχολούμενο στην Κύπρο ανήλθε μόλις στο 87,1% του μέσου όρου της ΕΕ27 το 2022.

Αναφέροντας ότι το δημοσιονομικό ισοζύγιο βελτιώθηκε  αισθητά κατά το προηγούμενο έτος, ο DBRS Morningstar εκτιμά ότι το πλεόνασμα του προϋπολογισμού της Γενικής Κυβέρνησης το 2023 θα είναι ελαφρώς χαμηλότερο από τον στόχο του 2,0% του ΑΕΠ, ο οποίος είχε τεθεί στο Πρόγραμμα Σταθερότητας του Απριλίου 2023.

Ο οίκος αναφέρει ότι «οι δημοσιονομικές προοπτικές είναι ευνοϊκές» και αναμένει ότι τα κρατικά έσοδα «θα ενισχυθούν από την ισχυρή δυναμική της ανάπτυξης της οικονομίας», διατυπώνοντας την άποψη ότι η νέα Κυβέρνηση θα συνεχίσει να ακολουθεί συνετή δημοσιονομική πολιτική.

Ωστόσο, αναφέρει ότι μέτριες δημοσιονομικές πιέσεις είναι πιθανό να προέλθουν από την πρόσφατη αναθεώρηση του επιδόματος κόστους ζωής (ΑΤΑ) που οδηγεί σε μεγαλύτερη αυτόματη προσαρμογή των μισθών και των συντάξεων του δημόσιου τομέα στον πληθωρισμό και από την προγραμματισμένη επέκταση της ΚΕΔΙΠΕΣ.

Προσθέτει ότι προκειμένου να αποτραπούν οι εκποιήσεις για ευάλωτα νοικοκυριά, προγραμματίζεται η ΚΕΔΙΠΕΣ να αποκτήσει επιλέξιμες κύριες κατοικίες (αγοραία αξία κάτω των 250.000 ευρώ), οι οποίες είναι εγγύηση σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια, και να εκμισθώσει τις κατοικίες αυτές σε ευάλωτα νοικοκυριά.

Ο DBRS Morningstar σημειώνει πως το δημοσιονομικό κόστος της επέκτασης της ΚΕΔΙΠΕΣ δεν έχει μέχρι στιγμής ενσωματωθεί στις δημοσιονομικές προβλέψεις της Κυβέρνησης.

Σε γενικές γραμμές, πιθανές μελλοντικές αλλαγές στη φορολογία διεθνών επιχειρήσεων «αποτελούν παράγοντα κινδύνου για τα δημόσια οικονομικά, δεδομένου ότι το σχετικά υψηλό ποσοστό των δημοσιονομικών εσόδων της Κύπρου προέρχεται από αυτή την πηγή», υπογραμμίζει.

Όσον αφορά το μέλλον, ο οίκος αναφέρει ότι τα συνεχιζόμενα δημοσιονομικά πλεονάσματα και η ευνοϊκή δυναμική του χρέους αναμένεται να οδηγήσουν σε περαιτέρω σημαντική μείωση του λόγου χρέους έναντι του ΑΕΠ.

Προσθέτει ότι το Πρόγραμμα Σταθερότητας προβλέπει ότι το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης θα μειωθεί στο μέτριο 67,3% του ΑΕΠ το 2025.

Επιπλέον, ο DBRS τονίζει πως οι δυνητικοί βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι χρηματοδότησης μετριάζονται από το ακόμη μεγάλο ταμειακό απόθεμα της Κυβέρνησης που ανερχόταν σε περίπου 12% του ΑΕΠ τον Αύγουστο του 2023, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι οι κυριότεροι κίνδυνοι για τα δημόσια οικονομικά προέρχονται από ένα πιθανό οικονομικό σοκ ή από την υλοποίηση ενδεχόμενων υποχρεώσεων στον μεγάλο εγχώριο τραπεζικό τομέα του οποίου το συνολικό ενεργητικό ανερχόταν στο 261% του ΑΕΠ τον Ιούνιο του 2023.

Ταυτόχρονα, αναφέρει πως το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο τραπεζικό σύστημα από την κρίση του 2012-2013 παραμένει μια "πιστωτική αδυναμία".