Χρ. Κληρίδης: Το μεγαλύτερο στοίχημα για τον τομέα της δικαιοσύνης

Την υλοποίηση της δικαστικής μεταρρύθμισης στην ανώτατη βαθμίδα που έχει ψηφιστεί τον περασμένο Ιούλιο, χαρακτηρίζει ως το μεγαλύτερο στοίχημα για τον τομέα της δικαιοσύνης-του οποίου βασικός εταίρος είναι οι δικηγόροι ως συλλειτουργοί της-, ο πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου(ΠΔΣ), Δρ. Χρίστος Κληρίδης. 

Σε συνέντευξή του στο InBusinessNews, στο πλαίσιο του «IN Business Forecasting 2023», ο Δρ. Κληρίδης διαμηνύει πως δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια αναβολής δρομολογημένων μεταρρυθμίσεων στον τομέα της δικαιοσυνής, εάν θέλουμε πραγματικά να προλάβουμε την κατάρρευση του συστήματος. Αυτό, όπως τονίζει, δεν αποτελεί κινδυνολογία, αλλά ρεαλιστική εκτίμηση του επερχόμενου κινδύνου.  

Ο πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου υπογραμμίζει ταυτόχρονα πως η δικαιοσύνη και η λειτουργία της έχουν άμεση συσχέτιση με την οικονομική ανάπτυξη του τόπου, επισημαίνοντας ότι η αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος είναι μία από τις σημαντικότερες συνιστώσες για την κοινωνική σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη. «Στην Κύπρο, όμως», σημειώνει, «τα προβλήματα του δικαστικού συστήματος συνεχίζουν να αποτελούν τροχοπέδη για τις επενδύσεις, την επιχειρηματικότητα και την καθημερινότητα του πολίτη».

Πώς αναμένετε να κινηθούν η κυπριακή οικονομία και η αγορά κατά το 2023;

Αναμφίβολα, η πορεία της οικονομίας και της αγοράς του τόπου μας το 2023 είναι συνδεδεμένη με ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες, οι οποίοι αλληλοεπιδρούν.

Οι εκτιμήσεις συνηγορούν ότι η γεωπολιτική αβεβαιότητα στο πλαίσιο των συνεπειών της συνεχιζόμενης ρωσο-ουκρανικής κρίσης και των κυρώσεων κατά της Ρωσίας σε συνδυασμό με την πληθωριστική πίεση επιφέρουν επιβράδυνση στην πραγματική δραστηριότητα (υπηρεσίες, κατασκευαστικός τομέας, κ.α.).

Επιβάλλεται, ως εκ τούτου, εγρήγορση από όλους τους εταίρους της οικονομίας, συνεχής αξιολόγηση των δεδομένων που προκύπτουν και λήψη των ανάλογων αντισταθμιστικών μέτρων για εύστοχη διαχείριση των αποσταθεροποιητικών παραγόντων, ούτως ώστε να μπορούμε να συμβάλλουμε έμπρακτα στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της εγχώριας οικονομίας.

Τα δικηγορικά γραφεία

Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για τον τομέα σας για το 2023; Πιστεύετε ότι το 2023 θα κινηθεί με θετικό πρόσημο, αρνητικό πρόσημο ή το ίδιο με το 2022;

Στο πλαίσιο των πιο πάνω δεδομένων, εντάσσεται και η δραστηριοποίηση των δικηγόρων. Κατά συνέπεια, οι επιπτώσεις είναι εμφανείς και στον δικό μας τομέα. Τα κυρωτικά μέτρα κατά της Ρωσίας-βρισκόμαστε στο ένατο πακέτο-έχουν επηρεάσει δικηγορικά γραφεία, τα οποία έχουν πελατολόγιο από τη Ρωσία.

Η ναυτιλία, επίσης, και τα γραφεία που παρέχουν συναφείς υπηρεσίες θα αντιμετωπίσουν προβλήματα σε σχέση με τις μεταφορές από πλοία με κυπριακή σημαία πετρελαίου ή αερίου ακόμα και σε χώρες της ανατολής. Αυτό, βέβαια, εφόσον θα ισχύει συγκεκριμένη τιμή πώλησης και διάθεσης ρωσικού αερίου και/ή πετρελαίου.

Θα πρέπει, ωστόσο, να επισημανθεί ότι ο αριθμός των γραφείων που επηρεάζονται είναι σχετικά μικρός. Η πλειοψηφία των δικηγορικών γραφείων δεν θα επηρεαστούν άμεσα από τα μέτρα και τους περιορισμούς, αλλά σίγουρα θα πληγούν έμμεσα, εξαιτίας των γενικότερων επιπτώσεων του ρωσο-ουκρανικού πολέμου στην οικονομία.

Το στοίχημα για τη δικαιοσύνη και οι μεταρρυθμίσεις

Ποιες είναι οι σημαντικές τάσεις, γεγονότα και εξελίξεις που θα πρέπει να προσεχθούν στον τομέα δραστηριοποίησής σας για το 2023;

Το Δ.Σ. και οι Επιτροπές του ΠΔΣ κατά τη διάρκεια του 2022 κλήθηκαν να διαχειριστούν σειρά σημαντικών θεμάτων που αφορούν, τόσο τη βελτίωση των συνθηκών άσκησης του δικηγορικού λειτουργήματος όσο και του εκσυγχρονισμού συνολικά της δικαιοσύνης.

Η υλοποίηση της δικαστικής μεταρρύθμισης στην ανώτατη βαθμίδα που έχει ψηφιστεί τον περασμένο Ιούλιο, αποτελεί το μεγαλύτερο στοίχημα για τον τομέα της δικαιοσύνης, του οποίου βασικός εταίρος είναι οι δικηγόροι, ως συλλειτουργοί της. Όσον αφορά την ημερομηνία έναρξης της μεταρρύθμισης θα υπάρξει κάποια καθυστέρηση, κατόπιν σχετικού αιτήματος του Ανώτατου Δικαστηρίου. Έτσι, η έναρξη λειτουργίας του νέου Εφετείου, του νέου Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου και του νέου Ανωτάτου Δικαστηρίου αναμένεται από την 1/7/23.

Θα πρέπει, όμως, να τονιστεί ότι ο νόμος δημοσιεύθηκε αρχές Αυγούστου του 2022 στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας και υπήρχε, συνεπώς, επαρκής χρόνος για επίσπευση των διαδικασιών, δηλαδή τη σύγκληση του πρώτου Ανωτάτου Δικαστικού και Γνωμοδοτικού Συμβουλίου, κατάρτισή του σε σώμα, προκήρυξη των 21 θέσεων και συμπλήρωση των συνεντεύξεων εντός Σεπτεμβρίου, το αργότερο μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου 2022, με αποφάσεις για διορισμό το αργότερο μέχρι το τέλος Οκτωβρίου.

Επιπρόσθετα, οι κενωθείσες θέσεις Προέδρων, Ανώτερων, Επαρχιακών και Επαρχιακών, λόγω διορισμού κάποιων Προέδρων στις θέσεις του Εφετείου και του νέου Ανωτάτου Συνταγματικού και/ή Ανωτάτου Δικαστηρίου, θα μπορούσαν να συμπληρωθούν, το αργότερο, μέχρι τέλος Ιανουαρίου 2023, οπότε δεν θα χρειαζόταν οποιαδήποτε αναβολή.

Εγείρεται, συναφώς, και θέμα ευθύνης της κυβέρνησης, η οποία όφειλε να είχε λάβει τα μέτρα της έχοντας υπόψη ότι η νομοθεσία ψηφίστηκε περί τα μέσα Ιουλίου του 2022.  Ελπίζω, βέβαια, ότι δεν θα επιμηκυνθεί η χρόνος της καθυστέρησης πέραν της 1ης Ιουλίου 2023.

Δράττομαι της ευκαιρίας να τονίσω ότι δεν έχουμε άλλα περιθώρια για να αναβάλλουμε δρομολογημένες μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης, εάν θέλουμε πραγματικά να προλάβουμε την κατάρρευση του συστήματος. Αυτό δεν αποτελεί κινδυνολογία, αλλά ρεαλιστική εκτίμηση του επερχόμενου κινδύνου.  

Παράλληλα, θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη από τους ιθύνοντες ότι θέματα που αφορούν την εξ’ αποστάσεως ακρόαση υποθέσεων (ODR), τη μαγνητοφώνηση και απομαγνητοφώνηση των πρακτικών, τη δημιουργία δικαστηρίων για επίλυση μικρών απαιτήσεων, τον διορισμό πρόσθετων συνταξιούχων δικηγόρων και /ή δικηγόρων με πείρα για να επιληφθούν υποθέσεων οι οποίες είναι καθυστερημένες, την εξεύρεση κατάλληλων γραφείων των προσθέτων δικαστών, την παραπομπή υποθέσεων σε διαιτησία και διαμεσολάβηση παραμένουν στάσιμα και μετέωρα. Επιπρόσθετα, η ίδρυση της ανεξάρτητης υπηρεσίας δικαστηρίων έχει δρομολογηθεί, αλλά εκτιμώ ότι η λειτουργίας της δεν αναμένεται πριν από το τέλος του 2023 ή πιθανόν του 2024.

Μετά λύπης σημειώνω ότι για όλα αυτά τα θέματα, αντί οι αρμόδιοι να ενεργούν με την επιβαλλόμενη ταχύτητα, κινούνται με ρυθμούς αργούς και ατελέσφορους. Την ίδια ώρα, η έκθεση «The EU Justice Scoreboard», μας υπενθυμίζει κάθε χρόνο τη δεινή θέση της Κύπρου στην καθυστέρηση απονομής της δικαιοσύνης, ιδιαιτέρως όσον αφορά την επίλυση αστικών υποθέσεων και διοικητικού δικαίου.

Ο ΠΔΣ επιμένει στον συντονισμό ενεργειών και πιέζει προς πάσα κατεύθυνση για επίσπευση των διαδικασιών. Δυστυχώς όμως στον τομέα της δικαιοσύνης στην Κύπρο χρονίζουν προβλήματα και επείγοντα θέματα, ενώ οι αρμόδιοι συνεχίζουν να αγνοούν την αρετή της ταχύτητας.

Γι’ αυτό, επαναλαμβάνω, απαιτείται όλα τα συμβαλλόμενα μέρη να επιδείξουν την ανάλογη ευθύνη και νηφαλιότητα για να υλοποιηθούν τομές, οι οποίες θα συμβάλλουν στη διασφάλιση της δικαστικής ανεξαρτησίας, στην αποτελεσματικότητα και την ποιότητα κατά την απονομή της δικαιοσύνης.

Ανθεκτικές οι επαγγελματικές υπηρεσίες

Σε σχέση με τις γεωπολιτικές εξελίξεις και την κρίση στην Ευρώπη, ποιος ο αντίκτυπος για τις επαγγελματικές υπηρεσίες στην Κύπρο και πού θα πρέπει να στραφούν;

O ΠΔΣ ως το θεσμικό όργανο που εκπροσωπεί 4,500 συναδέλφους δικηγόρους παρακολουθεί τις γεωπολιτικές εξελίξεις, ούτως ώστε να αναλαμβάνει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, αποσκοπώντας στην πρόληψη και/ή απάμβλυνση των προβλημάτων που προκύπτουν.

Όπως έχω αναφέρει και πιο πάνω, οι συνέπειες της πανδημικής κρίσης και του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία, επηρεάζουν και τον τομέα επαγγελματικών υπηρεσιών στην Κύπρο. Παρά ταύτα, ο τομέας αυτός, ομολογουμένως έχει δείξει την ανθεκτικότητά του σε περιόδους κρίσεων, υπό την προϋπόθεση ότι η εκάστοτε διαχείριση ανταποκρίνεται στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει καθώς και στον ανταγωνισμό που δέχεται. Είναι σημαντικό, λοιπόν, η τρέχουσα κρίση να ιδωθεί ως μια ευκαιρία για να αξιοποιήσει ο τομέας τα δυνατά του σημεία.

Ως ΠΔΣ, βασικός κρίκος στην αλυσίδα του εν λόγω τομέα, παρακολουθούμε τις εξελίξεις και καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια σε σχέση με το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί και σε συνεργασία και με τους υπόλοιπους εταίρους, με στόχο τον μετριασμό των επιπτώσεων και την προώθηση του τομέα.

Επιπρόσθετα, λαμβάνοντας υπόψη τις δραστικές αλλαγές που δημιουργούν η πρόοδος της καινοτομίας και της τεχνολογίας, σε συνάρτηση με τις προκλήσεις που δημιουργεί το  μεταβαλλόμενο οικονομικό διεθνές περιβάλλον, θα πρέπει να εστιάσουμε στην υλοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων, όπως είναι ο εκσυγχρονισμός του φορολογικού πλαισίου, η αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας, η προβολή του μοντέλου της οικονομίας που θέλουμε από κοινού όλοι οι επαγγελματικοί φορείς κ.α.

Επάλληλα, θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στην προώθηση τομέων παροχής υπηρεσιών όπως π.χ. της διαιτησίας και διαμεσολάβησης-ο ΠΔΣ έχει ενεργοποιήσει το Κυπριακό Κέντρο Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης, της αεροπλοΐας, της πνευματικής ιδιοκτησίας κ.α. Επίσης, η σύσταση του νέου Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου με την επιλογή της χρήσης της αγγλικής γλώσσας, ενισχύουν περαιτέρω τις δυνατότητες της Κύπρου ως διεθνούς εμπορικού και επιχειρησιακού αλλά και επενδυτικού κέντρου.

Είναι κοινή παραδοχή ότι ο τομέας των επαγγελματικών υπηρεσιών, παρά τα προβλήματα, έχει αποδείξει ότι είναι ευέλικτος και πιστεύω ότι θα ανταπεξέλθει και σε αυτό το πλαίσιο αρνητικών παραγόντων. Στο μεσοδιάστημα όμως, προς αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων, ο τομέας θα πρέπει να εστιάσει και στην παροχή υπηρεσιών στην τοπική αγορά.

Η επέκταση του κύκλου εργασιών σε νέους τομείς και υποτομείς, επιβάλλουν και πάλι ολοκληρωμένο σχεδιασμό ενεργειών προς τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, της δυναμικής και της ανθεκτικότητας του τομέα για να δώσουμε εντέλει νέα πνοή στην οικονομία και να πετύχουμε τους μακροπρόθεσμους στόχους μας.

Σημαντική συνιστώσα η δικαιοσύνη για την οικονομία

Ποιοι οι στόχοι του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου (ΠΔΣ) για το 2023;

Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης, η διαχείριση των καθυστερημένων υποθέσεων (backlog) με την εφαρμογή συνολικών και όχι αποσπασματικών μέτρων, η στελέχωση και λειτουργία του Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου, του νέου Εφετείου, του νέου Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου, του νέου Ανωτάτου Δικαστηρίου, η εκπαίδευση των δικηγόρων στους θεσμούς Πολιτικής Δικονομίας που θα τεθούν σε ισχύ από τον Σεπτέμβριο του 2023, η εφαρμογή του ejustice είναι κομβικές εξελίξεις για τον τομέα της δικαιοσύνης και βασικές προτεραιότητες για τον ΠΔΣ.

Επιπρόσθετα, προβάλλει αναγκαία η διαχείριση ζητημάτων που αφορούν το Ταμείο Συντάξεως Δικηγόρων, καθώς και νομοθετήματα τα οποία αφορούν τους ίδιους τους δικηγόρους, μεταξύ αυτών, η μεταφορά του Μητρώου Εγγραφής δικηγόρων από το Ανώτατο Δικαστήριο στο Συμβούλιο του ΠΔΣ, η διά βίου υποχρεωτική εκπαίδευση όλων των εγγεγραμμένων δικηγόρων ως προϋπόθεση εγγραφής στο μητρώο των ασκούντων την δικηγορία.

Επίσης, στο Νομικό Συμβούλιο επεξεργαζόμαστε προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό των όρων εισδοχής των νέων δικηγόρων στο επάγγελμα, την αναβάθμιση και αλλαγή του πλαισίου των εξετάσεων καθώς και την αναβάθμιση των διαλέξεων που παρακολουθούν οι ασκούμενοι δικηγόροι για να ενταχθούν στο δικηγορικό σώμα.

Υπό αυτό το πρίσμα, ο ΠΔΣ πραγματοποιεί σε συνεργασία με το Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου και τον Ομότιμο Καθηγητή στο Τμήμα Νομικής, μεγάλη και πρωτοποριακή έρευνα για τον τομέα της Δικαιοσύνης στην Κύπρο.

Η έρευνα επικεντρώνεται σε σημαντικά ζητήματα, ενόψει και των μεταρρυθμίσεων που συντελούνται με στόχο τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας του δικαστικού συστήματος, την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας κατά την απονομή της δικαιοσύνης, την αναβάθμιση των συνθηκών άσκησης του δικηγορικού λειτουργήματος, την αξιοποίηση των ψηφιακών εφαρμογών, τη διά βίου εκπαίδευση.

Συνοψίζοντας, η δικαιοσύνη και η λειτουργία της έχουν άμεση συσχέτιση με την οικονομική ανάπτυξη του τόπου. Η αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος είναι μία από τις σημαντικότερες συνιστώσες για την κοινωνική σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη. Στην Κύπρο, όμως, τα προβλήματα του δικαστικού συστήματος συνεχίζουν να αποτελούν τροχοπέδη για τις επενδύσεις, την επιχειρηματικότητα και την καθημερινότητα του πολίτη.

Για εκπλήρωση των πιο πάνω στόχων, θέλω να είμαι αισιόδοξος ότι θα υπάρξει η βούληση από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, προκειμένου με σταθερά και όχι αργόσυρτα βήματα, ν’ αλλάξουμε νοοτροπία, η οποία θα βοηθά τη μετεξέλιξη του δικαστικού συστήματος και θα συντελεί στη θεραπεία παθογενειών, οι οποίες καταγράφονται από την κοινωνία των πολιτών, ευρωπαϊκούς και διεθνείς μηχανισμούς και φορείς.