Al-Jazeera: Στοίχημα ο διαρθρωτικός μετασχηματισμός της ρωσικής οικονομίας

Παρόλο που οι κυρώσεις έπληξαν την οικονομία της Ρωσίας, αυτή φαίνεται να βρίσκει τρόπους να ανακάμπτει, ενώ το μεγάλο στοίχημα για το Κρεμλίνο είναι αν θα πετύχει τον διαρθρωτικό μετασχηματισμό της οικονομίας του μακροπρόθεσμα. Την επίπτωση των κυρώσεων στην οικονομία της Ρωσίας εξέτασε ο Al-Jazeera.

Μετά την απόφαση του Κρεμλίνου να στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους σε Ευρώπη και Ασία κινήθηκαν με γρήγορους ρυθμούς για να επιβάλουν κυρώσεις χωρίς προηγούμενο ενάντια στη ρωσική οικονομία, μεταδίδει το δίκτυο. Μερικά από τα μέτρα που υιοθέτησαν ήταν το πάγωμα των μισών σχεδόν χρηματοοικονομικών υπηρεσιών της Ρωσίας, αποβάλλοντας αρκετές από τις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας από το σύστημα πληρωμών SWIFT, απαγορεύοντας σε ρωσικά πλοία και αεροπλάνα να εισέρχονται στα λιμάνια τους και στους εναέριους χώρους τους, εισάγοντας περιορισμούς στις εξαγωγές για συγκεκριμένες προηγμένες τεχνολογίες και επιβάλλοντας εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο και άνθαρκα.

Ταυτόχρονα, πάνω από 1.200 ξένες εταιρείες είτε έχουν αναστείλει ή έχουν περιορίσει τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία, από την έναρξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία, σύμφωνα με μία βάση δεδομένων του Chief Executive Leadership Institute του Πανεπιστημίου Yale. Ανάμεσα σε αυτές βρίσκονται και μεγάλα ονόματα, όπως η Apple, τα McDonald's, η ΙΚΕΑ, η VISA και η MasterCard.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του Al-Jazeera, μέχρι τώρα, το νέο καθεστώς κυρώσεων έχει φέρει μικτά αποτελέσματα. Από τη μία, το ΑΕΠ της Ρωσίας έπεσε κατά 4% το δεύτερο τρίμηνο, σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρσι, μία πτώση που αναμένεται να επιταχυνθεί σε 7% το τρίτο τρίμηνο. Οι νέοι περιορισμοί στην προσφορά δεν έχουν προκαλέσει μόνο την άνοδο του πληθωρισμού σε διψήφιο αριθμό, αλλά υπονόμευσαν τους Ρώσους κατασκευαστές, στερώντας τους εισαγόμενα εξαρτήματα που είναι κρίσιμα για τη συναρμολόγηση των τελικών προϊόντων τους. Η παραγωγή αυτοκινήτων της Ρωσίας, για παράδειγμα, έπεσε κατακόρυφα κατά 61,8% κατά τους πρώτους έξι μήνες του τρέχοντος έτους.

Την ίδια ώρα όμως, η ρωσική οικονομία μέχρι τώρα έχει επιδείξει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα από ό,τι υπολόγιζαν αρκετοί στην αρχή. Παρά το ότι έχασε πάνω από το 30% της αξίας του στα τέλη Φεβρουαρίου και αρχές Μαρτίου, το ρωσικό ρούβλι από τότε ανέκαμψε, για να γίνει το νόμισμα με την καλύτερη απόδοση της χρονιάς. Ο πληθωρισμός έχει αρχίσει σταδιακά να επιβραδύνεται τους τελευταίους μήνες, πέφτοντας από το ανώτατο σημείο του των 17,8% τον Απρίλη και 14,9% τον Αύγουστο. Εντωμεταξύ, το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ρωσίας διογκώθηκε σε υψηλό ρεκόρ 167 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου, υπερτριπλασιασμένο από ένα χρόνο πριν.

Τον τελευταίο μήνα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο βελτίωσε την οικονομική του πρόβλεψη για τη Ρωσία για το 2022, προβλέποντας ότι το ΑΕΠ της χώρας θα μειωθεί κατά 6%, αντί της αρχικής πρόβλεψης του 8,5%. Παρόλο που εξακολουθεί να είναι μια μεγάλη μείωση, είναι αρκετά μικρότερη από τις αρχικές προβλέψεις.

Ο Anton Tabakh, επικεφαλής οικονομολόγος στην Expert RA με έδρα τη Μόσχα, είπε στο Al Jazeera ότι δύο παράγοντες ώθησαν τη ρωσική οικονομία κατά τους πρώτους έξι μήνες του νέου καθεστώτος κυρώσεων. Ο πρώτος ήταν ένα μεγάλο κύμα στις εξαγωγές, ιδίως ενέργειας. Σύμφωνα με ένα κυβερνητικό έγγραφο που είδε το πρακτορείο ειδήσεων Reuters, η Ρωσία αναμένεται να κερδίσει περισσότερα από 337 δισεκατομμύρια δολάρια από τις πωλήσεις ενέργειας φέτος, μια αύξηση 38% από το 2021. Ο δεύτερος παράγοντας είναι η αύξηση των κρατικών δαπανών.

Ο Tabakh είπε ότι η μεγάλη άνοδος των εξαγωγών της Ρωσίας πιθανότατα κορυφώθηκε λόγω της πτώσης της παγκόσμιας ζήτησης και των νέων περιορισμών εμπάργκο που τέθηκαν σε ισχύ. Ταυτόχρονα, σημείωσε ότι οι εισαγωγές της Ρωσίας έχουν αρχίσει σταδιακά να ανακάμπτουν μετά από μια απότομη πτώση στις αρχές του έτους. Οι κύριες κινητήριες δυνάμεις πίσω από αυτήν την ανάκαμψη ήταν η σταθεροποίηση του ρουβλίου και η βελτίωση των logistics.

«Το βασικό ερώτημα τώρα είναι πώς η οικονομία της Ρωσίας θα υποβληθεί σε αυτό που η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα αποκαλεί διαδικασία διαρθρωτικού μετασχηματισμού», δήλωσε ο Tabakh. «Μιλάμε για τη στροφή των καταναλωτών σε νέα προϊόντα, την εμφάνιση νέων αλυσίδων εφοδιασμού και ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών και τις εταιρείες που προσαρμόζονται στους νέους περιορισμούς. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μου και της Κεντρικής Τράπεζας, βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή στην πιο δύσκολη φάση της διαδικασίας, η οποία μπορεί να διαρκέσει από εννέα μήνες έως ένα χρόνο» είπε.

Οι μη δυτικές οικονομίες διαδραματίζουν επίσης ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στη στρατηγική αντιμετώπισης των κυρώσεων της Ρωσίας. Για παράδειγμα, η ανάπτυξη της μεταποίησης στην Ασία και τη Μέση Ανατολή τις τελευταίες δεκαετίες έχει καταστήσει ευκολότερο για τη Ρωσία να βρει αντικαταστάτες για τα περισσότερα είδη δυτικών προϊόντων, επεσήμανε ο Tabakh.

Ταυτόχρονα, η Μόσχα έχει αρχίσει να καλύπτει τα οικονομικά της κενά μέσω παράλληλων προγραμμάτων εισαγωγής, βάσει των οποίων οι ρωσικές εταιρείες εισάγουν προϊόντα δυτικής επωνυμίας, συμπεριλαμβανομένων smartphones, αυτοκινήτων και ενδυμάτων από τρίτες χώρες και στη συνέχεια τα μεταπωλούν στη ρωσική αγορά χωρίς άδεια από κατόχους των εμπορικών σημάτων.

«Αυτό το είδος των επιλογών είναι σχεδόν πάντα πιο ακριβό και λιγότερο φιλικό προς τον χρήστη, αλλά τελικά συμβάλλει στην ανακούφιση του πλήγματος από τις κυρώσεις», είπε ο Tabakh. «Το γεγονός ότι έχουμε ακόμη και τέτοιες επιλογές δείχνει πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος από τον τρόπο που ήταν πριν από 30 χρόνια, όταν η Δύση κυριαρχούσε πλήρως».

Ωστόσο, το μεγαλύτερο ερώτημα, σύμφωνα με το Al-Jazeera, είναι σε ποιο βαθμό η οικονομία της Ρωσίας θα μπορέσει να υποστεί τον «διαρθρωτικό μετασχηματισμό» της μακροπρόθεσμα. «Μπορεί η Ρωσία να ανοικοδομήσει με επιτυχία την οικονομία της σε νέα θεμέλια ή είναι καταδικασμένη σε χρόνια οικονομικής και τεχνολογικής παρακμής» διερωτάται το δίκτυο.

Υπάρχουν δύο σημαντικοί παράγοντες που θα μπορούσαν ενδεχομένως να λειτουργήσουν υπέρ της Ρωσίας, σύμφωνα με τον Chris Devonshire-Ellis, ιδρυτή της Dezan Shira & Associates, μιας πανασιατικής εταιρείας συμβούλων επενδύσεων.

Το πρώτο είναι ότι η Μόσχα διαθέτει πολλούς από τους φυσικούς πόρους που είναι κρίσιμοι για την ευρύτερη παγκόσμια οικονομία. «Όταν κοιτάζεις τη Ρωσία, έχει τα πρώτα, δεύτερα και τρίτα υψηλότερα αποθέματα παγκοσμίως από σχεδόν όλα», είπε. «Από την ενέργεια μέχρι τα διαμάντια, το γλυκό νερό, τις σπάνιες γαίες και άλλα ορυκτά, είναι μια εξαιρετικά πλούσια χώρα».

Και παρά την τρέχουσα αποξένωσή του από τη Δύση, το Κρεμλίνο απέχει πολύ από το να είναι γεωπολιτικά απομονωμένο, είπε ο Devonshire-Ellis. «Η Ρωσία έχει κάποιους ισχυρούς φίλους, όπως η Κίνα, η Ινδία και το Ιράν, και κάποιες ολοένα και πιο ισχυρές σχέσεις, όπως η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία, η Βραζιλία και μεγάλο μέρος της Αφρικής», είπε. «Συνολικά, λοιπόν, υποψιάζομαι ότι η Ρωσία θα επικρατήσει» κατέληξε.