H νέα Οδηγία για τις Εταιρικές Εκθέσεις Αειφορίας

Του Κυριάκου Παρπούνα*

Μέχρι το τέλος του 2023, βρίσκεται σε ισχύ στην Ε.Ε. το Non-Financial Reporting Directive (NFRD), το οποίο υποχρεώνει μεγάλες εταιρείες δημοσίας ωφελείας και εισηγμένες εταιρείες, να ετοιμάζουν και να δημοσιεύουν πληροφορίες σχετικές με τις επιδόσεις τους σε θέματα βιωσιμότητας (κοινωνία, περιβάλλον, διακυβέρνηση (ESG), σε ετήσια βάση.

Από το 2024 και μετά και για τις περιόδους αναφοράς που ξεκινούν από το 2025 και μετά,  τίθεται σε εφαρμογή η νέα Οδηγία για τις Εταιρικές Εκθέσεις Αειφορίας (Corporate Social Responsibility Directive (CSRD), που θα απαιτεί την υποβολή εκθέσεων από ένα μεγαλύτερο φάσμα εταιρειών σχετικά με την πολιτική και τις επιδόσεις τους για τη βιωσιμότητα. Στην παρούσα φάση, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η Ε.Ε. κατέληξαν σε προσωρινή πολιτική συμφωνία (provisional political agreement) για την Οδηγία CSRD, η οποία αναμένεται να εγκριθεί πλήρως σε μεταγενέστερο στάδιο.

Πιο συγκεκριμένα, από την 1η Ιανουαρίου 2024, η νέα Οδηγία θα τεθεί σε ισχύ για τις εταιρείες που ήδη κάνουν αναφορές κάτω από το NFRD. Από την 1η Ιανουαρίου 2025, θα τεθεί σε ισχύ για τις μεγάλες εταιρείες που στο παρόν στάδιο δεν βρίσκονται στο πεδίο εφαρμογής του NFRD και τέλος, από την 1η Ιανουαρίου 2026 θα τεθεί σε ισχύ για όλες τις εισηγμένες μικρομεσαίες εταιρείες, οι οποίες θα έχουν το δικαίωμα να εξαιρεθούν από την εφαρμογή της Οδηγίας για ένα μεταβατικό στάδιο 2 χρόνων, άρα θα υπάρχει η δυνατότητα εξαίρεσης αυτής της ομάδας εταιρειών για αναφορά της επίδοσης τους μέχρι το 2028.

Οι βασικές διαφορές μεταξύ των δύο Οδηγιών σχετικά με το πεδίο εφαρμογής τους φαίνονται και στον πιο κάτω πίνακα:

Ως αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών, υπολογίζεται ότι οι εταιρείες που θα είναι υπόχρεες για τέτοιες αναφορές θα είναι περίπου τετραπλάσιες απ’ ότι στην προηγούμενη Οδηγία και θα φτάνουν περίπου τις 50,000 στο σύνολο.

Όσον αφορά της μικρομεσαίες εταιρείες (SMEs) τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται από την Οδηγία στο παρόν στάδιο να εξετάσουν το ενδεχόμενο εισαγωγής μέτρων για την υποστήριξη των μικρομεσαίων εταιρειών στην εφαρμογή των προαιρετικών προτύπων αναφοράς που ετοιμάζονται προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν επηρεάζονται δυσανάλογα από τις εξελίξεις και να παραμένουν ανταγωνιστικές. Οι εισηγμένες μικρομεσαίες εταιρείες συμπεριλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του CSRD, έτσι ώστε να προστατευτούν αλλά και να ενισχύσουν την πιθανότητα πρόσβασης τους σε χρηματοοικονομικά κεφάλαια και αποφυγή διακρίσεων έναντι τους εκ μέρους συμμετεχόντων στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Στο κείμενο της νέας Οδηγίας που είναι υπό συζήτηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτεί εκτός από υποχρεωτική αναφορά σχετικά με τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων των εταιρειών που καλύπτουν τα όρια στον πιο πάνω πίνακα, και ανεξάρτητη διασφάλιση για τις μη οικονομικές πληροφορίες που περιλαμβάνει η αναφορά. Θα πρέπει δηλαδή, οι απολογισμοί βιωσιμότητας να συνοδεύονται από ανεξάρτητη επιβεβαίωση των όσων περιλαμβάνει ο απολογισμός, ώστε να περιοριστούν οι πιθανότητες μη τεκμηριωμένων αναφορών και να υπάρξει βελτίωση της ποιότητας και της αξιοπιστίας των απολογισμών. Η Οδηγία αποσκοπεί στην αύξηση της ποιότητας της πληροφόρησης και της διαφάνειας σχετικά με θέματα βιωσιμότητας των εταιρειών και, ως εκ τούτου, στη στήριξη της μετάβασης σε μια βιώσιμη οικονομία, μετά τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα και την Πράσινη Συμφωνία της Ε.Ε. Για πολλές εταιρείες, το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα της νέας οδηγίας CSRD σημαίνει ότι πρέπει να αρχίσουν να προετοιμάζονται προκειμένου να είναι έτοιμες έως το 2025 και να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους από πολύ νωρίτερα.

Αυτό που μπορεί να μην είναι εμφανές στην πρώτη ανάγνωση της νέας Οδηγίας είναι η επίπτωση που μπορεί να έχει και για εταιρίες που δεν εδρεύουν αλλά δραστηριοποιούνται στην ΕΕ. Ενδέχεται λοιπόν, να ζητηθεί από τις θυγατρικές εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Ε.Ε. να παρέχουν υποχρεωτικά ουσιαστική πληροφόρηση για τις πολιτικές και τις στρατηγικές που ακολουθούν για θέματα ESG καθώς και για τους στόχους, την πρόοδό τους, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, τις επιχειρηματικές τους σχέσεις και την αλυσίδα εφοδιασμού τους, γεγονός που θα αφορά και θα επηρεάσει και τις μητρικές εταιρείες. Αυτό θα δημιουργήσει πολλαπλές υποχρεώσεις που μπορεί σήμερα να μην είναι προβλέψιμες.

Προκειμένου λοιπόν, να προετοιμαστούν για την υποβολή των εκθέσεων που προνοεί η οδηγία CSRD από το 2024 και μετά, οι εταιρείες θα πρέπει τώρα να εξοικειωθούν με την Οδηγία και ν’ αναπτύξουν τη στρατηγική βιωσιμότητάς τους, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θα ανταποκριθούν στις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων που ορίζονται σε αυτή. Η διεξαγωγή μιας ανάλυσης κενών (Gap Analysis) σε σχέση με τις απαιτήσεις της Οδηγίας μπορεί έγκαιρα να αξιολογήσει το μέγεθος της αλλαγής που θ΄ απαιτηθεί από κάθε επιχείρηση. Οι εταιρείες θα πρέπει να αναπτύξουν και να δημιουργήσουν σχετικές πολιτικές και συστήματα και ν’ αναπτύξουν το πλαίσιο δεικτών τους (KPIs), ώστε να είναι σε θέση να διαχειρίζονται τους βασικούς δείκτες απόδοσης, τα σημεία αναφοράς και τους στόχους τους.

Η διαδικασία αυτή απαιτεί τις περισσότερες φορές και για τις περισσότερες επιχειρήσεις υποστήριξη από έμπειρους συμβούλους που να κατέχουν συνδυασμό τεχνικών και διαχειριστικών εμπειριών και είναι σε θέση να καθοδηγήσουν την εκάστοτε επιχείρηση προς στη σωστή κατεύθυνση. Πολλές επιχειρήσεις παράλληλα, θα πρέπει να ετοιμάσουν και μετρήσεις του αποτυπώματος άνθρακα που έχουν (scope 1 to scope 3) και άλλες και σχεδιασμούς για την κυκλικότητα των προϊόντων τους. Κάθε επιχείρηση λοιπόν, πρέπει να κρίνει ποιοι δυνητικοί σύμβουλοι έχουν την επάρκεια να τους στηρίξουν, με σωστή και στοχευμένη καθοδήγηση σε αποδοτικές λύσεις και επιλογές. Το αρμόδιο τμήμα Βιωσιμότητας της Grant Thornton Κύπρου είναι στη διάθεση των επιχειρήσεων και στην Κύπρο για να συνεισφέρει σε αυτή τη μετάβαση, αξιοποιώντας τόσο την έμπειρη ομάδα στελεχών της με πολύχρονη τεχνική και διαχειριστική κατάρτιση, αλλά και το διεθνές δίκτυο της Grant Thornton σε 140 χώρες.

*Sustainability leader Grant Thornton Cyprus