Ευοίωνο το μέλλον των φωτοβολταϊκών στην Κύπρο

Με τις φουσκωμένες τιμές ρεύματος να πλήττουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων είναι μια λύση που φαίνεται ελκυστική σε όλο και περισσότερους καταναλωτές. Αυτό άλλωστε φαίνεται και από τα τελευταία στοιχεία του αρμόδιου Υπουργείου που δείχνουν αυξημένη ζήτηση.

Η στήριξη των νοικοκυριών και ειδικά των ευάλωτων από τις επιπτώσεις της κρίσης φαίνεται να είναι ένας από τους κύριους στόχους του Υπουργείου Ενέργειας Εμπορίου και Βιομηχανίας, μέσα από τα προγράμματα που έχει προκηρύξει με αυξημένο προϋπολογισμό και «τεράστιο ενδιαφέρον» όπως επισημαίνεται. Παράλληλα τα προγράμματα έχουν ως στόχο την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), ώστε η Κύπρος να ανταποκριθεί στους φιλόδοξους ενεργειακούς στόχους που έχει θέσει η ΕΕ.

Ωστόσο ειδικοί αναφέρουν ότι η ένταξη των φωτοβολταϊκών στο ενεργειακό μείγμα της Κύπρου χωρίς αυτά να συνδυάζονται με άλλες τεχνολογίες που να σταθεροποιούν το σύστημα, οδηγούν σε αύξηση της τιμής της κιλοβατώρας, ενώ τελικά δεν επιτυγχάνουν τους στόχους της πράσινης ανάπτυξης.

Τι δείχνουν τα στοιχεία του Υπουργείου

Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Ενέργειας Εμπορίου και Βιομηχανίας, μέχρι 26/8/2022, το Υπουργείο έλαβε 3.433 αιτήσεις για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχούσε σε σχεδόν όσες αιτήσεις είχε το Υπουργείου για ολόκληρο το 2021. Από αυτές, οι 1231 αιτήσεις είναι από ευάλωτα νοικοκυριά.

Παράλληλα για θερμομόνωση οροφής το Υπουργείο έλαβε μέχρι 26/8/2022 90 αιτήσεις και για συνδυασμό θερμομόνωσης/φωτοβολταϊκών υπάρχει επίσης αυξημένο ενδιαφέρον με 32 αιτήσεις μέχρι σήμερα.

Για εγκατάσταση/αντικατάσταση φωτοβολταϊκών το 2022 το Υπουργείο διαθέτει το τριπλάσιο κονδύλι (950 χιλιάδες ευρώ ο προϋπολογισμός) και δέχτηκε 1615 αιτήσεις, ενώ το 2021 υπήρξαν 1000 αιτήσεις.

Επίσης ξεκίνησαν και οι αιτήσεις για εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος για φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων με προϋπολογισμό €1 εκατ., το οποίο προωθεί και την αποθήκευση ενέργειας. 

Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία υπάρχουν σχεδόν 27 χιλιάδες εγκατεστημένα φωτοβολταϊκά συστήματα Net-metering συνολικής ισχύος 118 MW.

«Καθόλου ευκαταφρόνητο το ποσοστό της διείσδυσης στο σύνολο των εγκατεστημένων ΑΠΕ, εάν αναλογιστεί κανείς ότι η συνολική εγκατεστημένη ισχύς τους ξεπερνά σήμερα το 20% και θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά διεσπαρμένης παραγωγής στην Ευρώπη κατ’ αναλογία πληθυσμού», ανέφερε στο ΚΥΠΕ ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Ενέργειας Μάριος Παναγίδης.

Πρόσθεσε ότι επιδίωξη του Υπουργείου είναι να αξιοποιήσει τις ευνοϊκές συγκυρίες που δημιουργούνται μέσα από την κρίση για προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας, των φωτοβολταϊκών και της αποθήκευσης ενέργειας.

«Σε σχέση με την αποθήκευση Ενέργειας είναι υπό δημιουργία δύο σχέδια συνολικής δαπάνης €80 εκατ. Κύριος στόχος των σχεδίων αυτών είναι να προωθηθούν οι τεχνολογίες αποθήκευσης, να μειωθεί και το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας με τη δημιουργία ενός νέου μειοδοτικού διαγωνισμού και παράλληλα να μειωθούν οι περικοπές ενέργειας από ΑΠΕ για όλους τους παραγωγούς», σημείωσε.

Επεσήμανε ακόμα ότι εδώ και δύο χρόνια, το Υπουργείο εργάζεται εντατικά για να εφαρμόσει νέα σχέδια χορηγιών, τα οποία θα επιτρέψουν την υλοποίηση των νέων στόχων για το 2030.

«Σε αυτή τη φάση είμαστε στο στάδιο αναθεώρησης αυτών των στόχων για το 2030, στο πλαίσιο των νέων φιλόδοξων στόχων που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Fit for 55), με τεχνική βοήθεια που έχουμε λάβει από τον μηχανισμό στήριξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», είπε ο κ. Παναγίδης.

Πρόσθεσε ότι εντός του 2022 θα επαναπροκηρυχθεί σχέδιο χορηγιών ύψους €35 εκατ. για ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων για οικίες. Το σχέδιο αυτό, που είχε προκηρυχθεί και το 2021, προνοεί και για εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας από νοικοκυριά.

Παράλληλα είναι σε εξέλιξη άλλα δύο σχέδια χορηγιών, το ένα για ενεργειακή αναβάθμιση επιχειρήσεων και ΜΚΟ ύψους €40 εκατ. και το δεύτερο για ενεργειακή αναβάθμιση τοπικών αρχών ύψους €9 εκατ.

Το Υπουργείο ανέφερε, δίνει έμφαση στην παροχή κινήτρων σε νοικοκυριά κι επιχειρήσεις για ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας για τις επενδύσεις που πρέπει να γίνουν προς μία πράσινη και κυκλική οικονομία, αλλά και για την προώθηση έργων ενεργειακής απόδοσης και ΑΠΕ στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Παράλληλα και λόγω της ενεργειακής κρίσης γίνεται προσπάθεια επιτάχυνσης της υλοποίησης της στρατηγικής ώστε να στηριχθούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις να μειώσουν το κόστος ηλεκτρισμού και ενέργειας με σημαντική αύξηση των χρηματοδοτήσεων από το Υπουργείο.

Ειδικότερα οι χορηγίες για το Σχέδιο εγκατάστασης φωτοβολταϊκών και θερμομόνωση οροφής σε κατοικίες, που τα τελευταία χρόνια παρείχε ετήσιες χορηγίες ύψους €8 εκατ. έχουν τετραπλασιαστεί. Στις 22/8/2022 το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την αύξηση του προϋπολογισμού του Ταμείου και ΕΞΕ στα €70 εκατ. για τα έτη 2022-2023.

Επίσης, αυξημένες κατά 50% είναι και οι χορηγίες που προσφέρει το Υπουργείο στα νοικοκυριά ώστε να αποτελούν ένα σοβαρό κίνητρο για να προχωρήσουν είτε σε θερμομόνωση και εξοικονόμηση είτε για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και αυτοπαραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα ευάλωτα νοικοκυριά, για τα οποία πέραν των αυξημένων χρηματοδοτήσεων μέσα από τα σχέδια χορηγιών, έχει διευρυνθεί ο κατάλογος των δικαιούχων αυξημένης χορηγίας που πλέον ανέρχεται στις 80 χιλιάδες. Όπως είπε ο κ. Παναγίδης αναμένεται ότι από το συγκεκριμένο Σχέδιο χορηγιών θα επωφεληθούν πέραν των 20 χιλιάδων νοικοκυριών, ένας πολύ σημαντικός αριθμός που θα βοηθήσει σημαντικά στην αύξηση της διείσδυσης των οικιακών φωτοβολταϊκών στο ενεργειακό μείγμα της χώρας τα επόμενα χρόνια.

Τα φωτοβολταϊκά να συμπληρωθούν με άλλες τεχνολογίες  

Τα σχέδια του Υπουργείου Ενέργειας για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών για οικιακούς καταναλωτές, θα ωφελήσουν σίγουρα τα μεμονωμένα νοικοκυριά αλλά στο σύνολο τους η συνεισφορά τους στο ενεργειακό μείγμα θα είναι μικρή, ανέφερε στο ΚΥΠΕ ο Διευθυντής Εταιρείας Τεχνολογίας Thalis Engineering Co Ltd που ασχολείται με θέματα τεχνολογίας ΑΠΕ Παύλος Λιασίδης.

Παράλληλα ο κ. Λιασίδης επικεντρώθηκε στην ανάγκη η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών να συνδυαστεί και με άλλες τεχνολογίες, ώστε το κόστος παραγωγής να είναι πραγματικά μειωμένο και να μπορέσει η Κύπρος να πετύχει τους στόχους της.

Όπως είπε, παρόλο που η παραγωγή ρεύματος με φωτοβολταϊκά είναι ο πιο φθηνός τρόπος παραγωγής ρεύματος, η ένταξή τους στο σύστημα χωρίς να συνοδεύονται από άλλες τεχνολογίες αυξάνει την τιμή του μέσου κόστους ανά κιλοβατώρας.

Εξήγησε ότι αυτή τη στιγμή η παραγωγή από τα φωτοβολταϊκά είναι ασταθής αφού εξαρτάται από την ακτινοβολία του ήλιου. Παράγεται λιγότερο το πρωί, κορυφώνεται το μεσημέρι και σβήνει το βράδυ, άρα το ρεύμα που παράγει πρέπει να καταναλώνεται την ώρα που παράγεται. Το αποτέλεσμα, πρόσθεσε, είναι ότι δεν υπάρχει η επιθυμητή ποσότητα του ρεύματος όλες τις ώρες, ενώ υπάρχει αστάθεια και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για την ώρα, πρόσθεσε, ο τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων αστάθειας του συστήματος είναι να δουλεύουν η μηχανές της ΑΗΚ στο Βασιλικό διαρκώς.

Μπορεί, όπως εξήγησε, η παραγωγή ρεύματος από φωτοβολταϊκά να κοστίζει 4,5 σεντ ανά κιλοβατώρα, αλλά το επιπλέον ρεύμα που παράγει η ΑΗΚ για να καλύψει τα τυχόν προβλήματα των φωτοβολταϊκών κοστίζει 20 σεντ και έτσι το ρεύμα από φωτοβολταϊκά κοστίζει συνολικά  24,5 σεντ ανά κιλοβατώρα.

Ο κ. Λιασίδης είπε ότι σίγουρα θα χρησιμοποιηθούν ευρέως τα φωτοβολταϊκά για να αγγίξει η Κύπρος τον στόχο της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα ως το 2050, ωστόσο αυτά θα πρέπει να είναι μέρος ενός ενεργειακού μείγματος που περιλαμβάνει και πολλές άλλες τεχνολογίες.

«Αν δεν προωθήσουμε και τις άλλες τεχνολογίες που θα συμπληρώσουν τα φωτοβολταϊκά, τότε το ρεύμα αντί να μειωθεί, που είναι ο στόχος μας και να γίνουμε πράσινοι, θα αυξηθεί και δεν θα καταφέρουμε να γίνουμε πράσινοι», συμπλήρωσε.

Έκανε λόγο για ανάγκη χρήσης άλλων τεχνολογιών όπως οι μπαταρίες αποθήκευσης, ηλιοθερμικά συστήματα, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις ή η αντλησιοταμίευση. Σημείωσε ότι βάζοντας προγράμματα προώθησης αυτών των συστημάτων αποθήκευσης η Κυπριακή Δημοκρατίας επιταχύνει την είσοδο τους στην αγορά. Σημείωσε ακόμα ότι στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί η Κύπρος να αντιγράψει πρακτικές άλλων χωρών με διαφορετικό κλίμα και γεωγραφία.

«Άρα πρέπει να μην φοβηθούμε, να καινοτομήσουμε και να προωθήσουμε τις τεχνολογίες τις οποίες χρειαζόμαστε», ανέφερε.

Πρόσθεσε ότι το Υπουργείο το γνωρίζει αυτό και ετοιμάζει κάποια πράγματα με πολύ μεγάλη καθυστέρηση και συντηρητισμό, ωστόσο. «Θα πρέπει να επισπευσθούν οι διαδικασίες και να δείξουν θάρρος», ανέφερε.