Η Διακήρυξη των Βερσαλλιών για μείωση της ενεργειακής εξάρτησης

Με αφορμή την σημερινή κατάσταση στην Ουκρανία, κατά την πρόσφατη άτυπη σύνοδο των αρχηγών Κρατών Μελών της ΕΕ μεταξύ 10-11 Μαρτίου 2022, συζητήθηκε διεξοδικά το θέμα της μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ από τρίτες χώρες και ιδιαίτερα από τις εισαγωγές ενέργειας που προέρχονται από τη Ρωσία.

Οι ηγέτες των Κρατών Μελών της ΕΕ αφού έλαβαν υπόψη τους φιλόδοξους στόχους που έχουν τεθεί τα τελευταία χρόνια για την κλιματική ουδετερότητα της ΕΕ έως το 2050 έχουν επανεκτιμήσει ότι με τα πρόσφατα γεγονότα στην Ουκρανία απαιτείται ενδελεχής εξέταση του τρόπου με τον οποίο θα διασφαλίζεται η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού των Κρατών Μελών της ΕΕ. Για αυτό έχουν συμφωνήσει να καταργήσουν σταδιακά την εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα το συντομότερο δυνατόν.

Αναφέρεται στη Διακήρυξη ότι αυτό θα γίνει κατορθωτό με την (α) επιτάχυνση της μείωσης της συνολικής εξάρτησης της ΕΕ από τα ορυκτά καύσιμα, λαμβανομένων υπόψη των εθνικών συνθηκών και των επιλογών των Κρατών Μελών για το ενεργειακό τους μείγμα, (β) διαφοροποίηση των επιλογών εισαγωγών ενέργειας στην ΕΕ, μεταξύ των οποίων μέσω της χρήσης υγροποιημένου φυσικού αερίου και της ανάπτυξης μεθόδων χρήσης βιοαερίου, (γ) ανάπτυξη και προώθηση της αγοράς υδρογόνου εντός της ΕΕ, (δ) επιτάχυνση της προώθησης χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της παραγωγής τέτοιων συστημάτων εντός της ΕΕ καθώς επίσης τον εξορθολογισμό των διαδικασιών αδειοδότησης για την επιτάχυνση των ενεργειακών έργων, (ε)·ολοκλήρωση και βελτίωση της διασύνδεσης των ευρωπαϊκών δικτύων φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού και πλήρης συγχρονισμός των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ, (στ) ενίσχυση του σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για την ασφάλεια του εφοδιασμού, και (ζ) βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και της διαχείρισης της κατανάλωσης ενέργειας και προώθηση κυκλικής προσέγγισης όσον αφορά τα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης.

Συνάμα με τα πιο πάνω οι ηγέτες των Κρατών Μελών της ΕΕ έχουν καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει ολοκληρωμένες δράσεις έως τα τέλη Μαΐου 2022 στα πλαίσια της πρόσφατης ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στις 8 Μαρτίου 2022, για το σχέδιο RePowerEU «Κοινή ευρωπαϊκή δράση για πιο προσιτή οικονομικά, εξασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια».

Επιπλέον στη Διακήρυξη αναφέρεται η δέσμευση των ηγετών των Κρατών Μελών της ΕΕ για την (α) εξασφάλιση επαρκών επιπέδων αποθήκευσης φυσικού αερίου, (β) παρακολούθηση και βελτιστοποίηση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού, (γ) προώθηση συντονισμένων επενδύσεων σε ενεργειακά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών υγροποιημένου φυσικού αερίου, και (δ) ενίσχυση της συνδεσιμότητας.

Τέλος, οι ηγέτες των Κρατών Μελών έχουν καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει σχέδιο, έως τα τέλη Μαρτίου 2022, για τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού και των οικονομικά προσιτών τιμών της ενέργειας κατά την επόμενη χειμερινή περίοδο. Επίσης κατά την επόμενη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 24-25 Μαρτίου 2022, θα εξετάσουν επειγόντως και θα υιοθετήσουν συγκεκριμένες επιλογές για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της αύξησης των τιμών της ενέργειας στους πολίτες και τις επιχειρήσεις, ιδίως στους ευάλωτους πολίτες και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στη βάση της πιο πάνω ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 8ης Μαρτίου 2022 (RePowerEU). Όλα τα θέματα που περιέχονται στη Διακήρυξη θα προωθηθούν για ενέργειες από το κάθε Κράτος Μέλος ξεχωριστά και στη συνέχεια συλλογικά και έχουν καλέσει τα θεσμικά όργανα να επιταχύνουν τις εργασίες για όλα τα θέματα που έχουν συζητηθεί και θα επανέλθουν στις προσεχείς συνόδους των ηγετών των Κρατών Μελών της ΕΕ.

Λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές συνθήκες και τις επιλογές που έχει η Κύπρος για το ενεργειακό της μείγμα, η χώρα μας θα μπορούσε να αποτελέσει πεδίο δοκιμής και εφαρμογής ανανεώσιμων συστημάτων, μεγάλης και μικρής κλίμακας, και τεχνολογιών παραγωγής πράσινου υδρογόνου με χρηματοδότηση από σχετικά κονδύλια της ΕΕ. Θα μπορούσε να αποτελέσει κέντρο για την εκπαίδευση και επίδειξη ολοκληρωμένων λύσεων ανανεώσιμων συστημάτων με αποθήκευση και πόλο έλξης επιστημονικού ενδιαφέροντος αφού μακροπρόθεσμα η Κύπρος θα μπορούσε να μετατραπεί σε ένα 100% αυτόνομο ενεργειακά Κράτος Μέλος που θα τροφοδοτείται από ανανεώσιμη ενέργεια.

Η Κύπρος με σωστό προγραμματισμό μπορεί να αξιοποιήσει στο μέγιστο βαθμό το ενεργειακό δυναμικό της, μετατρέποντας την Κύπρο σε κράτος-παραγωγό και μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας με την δημιουργία κατάλληλων ηλεκτρικών διασυνδέσεων έτσι ώστε να αρθεί η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και συνάμα, η Κύπρος να καταστεί κόμβος διακίνησης ηλεκτρισμού από και προς την ΕΕ και από και προς το Ισραήλ και την Αίγυπτο, αυξάνοντας παράλληλα την ενεργειακή μας ασφάλεια. Εν’ συντομία μέχρι το έτος 2050, το ενεργειακό σύστημα της Κύπρου θα μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα έξυπνο, ψηφιοποιημένο, ευέλικτο, αποκεντρωμένο, ηλεκτρικά διασυνδεδεμένο και διασυνδεδεμένο με αγωγούς ή/και εικονικούς αγωγούς φυσικού αερίου ή/και υδρογόνου, ενεργειακό σύστημα, όπου θα γίνεται χρήση (α) υδρογόνου σε όλους τους ενεργειακούς τομείς, (β) ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, (γ) συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, και (δ) ηλεκτροκίνησης.

*Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου