Τα χνάρια της καινοτομίας στα αλαργινά μονοπάτια της Ακανθούς

Η απεραντοσύνη του ακανθιώτικου χωρόχρονου εκτείνεται από τα απολιθωμένα χνάρια στους φυσικούς λιμενοβραχίονες στην ακτή της αρχαίας πόλης Μακαρίας δυτικά της Ακανθούς μέχρι τις πλάντζες με θαλασσινές σπηλιές στον Λάκκο στα ανατολικά. Το γεωγραφικό ανάγλυφο από την παραλία των Νεράδων στα βόρεια μέχρι την κορυφή του Ολύμπου στη νότια πλευρά με τις διάφορες αναβαθμίδες, τις στενές κοιλάδες, τις ρεματιές, τους λόφους, τα βαθιά φαράγγια, τα διάσελα και τις απόκρημνες βουνοκορφές αποτελεί την πιο πιστή απεικόνιση της εκθετικής εξέλιξης και της μη γραμμικής σκέψης.

Η οροσειρά του Πενταδάκτυλου και η πεδιάδα της Μεσαορίας αναδύθηκαν από τα βάθη του προϊστορικού ωκεανού της Τηθύος. Ενός εξαφανισμένου ωκεανού που ανασχημάτισε τον κόσμο και δημιούργησε θεαματικά φυσικά μνημεία: την πηγή του Κεφαλόβρυσου στην Κυθρέα, το Φράγμα Κουκλιών στην καρδιά της Μεσαορίας, την τοποθεσία Στυλλάρκα και Θκιατρυπητό και τον καταρράκτη της Μάνας στην Ακανθού.

Η πολύμορφη τοπογραφία και οι περιβαλλοντικές πιέσεις άφησαν το αποτύπωμά τους στην ποικιλία της ζωής σε όλα τα επίπεδα οργάνωσής της – γονίδια, οργανισμοί, οικοσυστήματα. Η ποικιλία τοπιών και οικοτόπων και η απομόνωση από τις γύρω ηπείρους, έκαναν τη Κύπρο να είναι ένα ‘θερμό σημείο βιοποικιλότητας’ κυρίως χάρη στα πολλά ενδημικά φυτά και ζώα της.

Η σπάνια ομορφιά της φύσης, η αρμονία, η ποικιλία τοπίων και οικοτόπων, οι αντιθέσεις, η πλούσια πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά, οι κοινωνικές και εθιμοτυπικές εκδηλώσεις, οι θρύλοι, τα παραδοσιακά παιγνίδια, η εξερεύνηση, ο πειραματισμός, η εναλλαγή, οι διαφορετικές προοπτικές και προσεγγίσεις, η διασταύρωση πολλαπλών επιστημονικών πεδίων, η σύνθεση, η ευρυγνωσία, η επιμονή, το σθένος και η αντοχή των κατοίκων, σε συδυασμό με τη γεωγραφική απομόνωση της Ακανθούς ενίσχυσαν τις ικανότητες δημιουργικότητας και καινοτομίας.

Η κατεχόμενη κωμόπολη της Ακανθούς επέδειξε αξιοθαύμαστα επιτεύγματα σε όλους τους τομείς με αποκορύφωμα την περίοδο 1900-1974: Αγροτική καινοτομία, καινοτόμες μεθόδους παραγωγής, εμπόριο, επιχειρηματικότητα, τεχνολογικές καινοτομίες, τέχνες και γράμματα, εκπαίδευση, αθλητισμός, χειροτεχνία, ξυλογλυπτική, αγγειοπλαστική, υφαντική και κεντητική τέχνη, μουσική, θέατρο, ποίηση, εθελοντισμός, Συνεργατισμός, Αγροτικοί Σύνδεσμοι, Σωματεία και Μορφωτικοί Σύλλογοι, πρωτοποριακά κοινοτικά-κοινωφελή έργα, καινοτομίες στο χώρο της υγείας, πρακτική ιατρική κ.ά.

Ο οικισμός της Ακανθούς στα αρχαία χρόνια μετακινήθηκε πίσω από το λόφο της Βίκλας ώστε να είναι αθέατος από τη θάλασσα και να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος από τις συχνές επιθέσεις των πειρατών. Οι κάτοικοι της Ακανθούς, για να προστατέψουν τα σιτηρά από μικρά έντομα, έσκαφταν λάκκους βάθους 2 – 2½ μέτρων. Οι λάκκοι αυτοί, οι γνωστές μας βούχες, χρησίμευαν ως αποθήκες του σιταριού και σκεπάζονταν με πέτρινες πλάκες. Η Ακανθού ήταν το πρώτο χωριό στην Κύπρο, που απέκτησε υδραυλικό ελαιοπιεστήριο το 1907. Ο πρώτος που χρησιμοποίησε ατμομηχανή και κατασκεύασε εργοστάσιο–αλευρόμυλο και ελαιοτριβείο ήταν ο ‘πρακτικός μηχανολόγος’ Χ’’Κυριάκος Φυτούρας.  Η πρώτη αναγνώριση εγκεκριμένου χώρου εξαγωγής χαρουπιών έγινε για τον ορμίσκο των Νεράδων στην Ακανθού το 1908. Καινοτομίες αποτελούσαν επίσης ο τρόπος παραγωγής των περίφημων τυριών της Ακανθούς από αιγινό γάλα, η έγχρωμη λαϊκή ξυλογλυπτική, η μεγαλοπρεπής εκκλησία του Χρυσοσώτηρα –ένα αριστούργημα αρχιτεκτονικής– η οποία συνταιριάζει αρμονικά με την απέριττη ομορφιά του τοπίου και η ίδρυση του Σωματείου ‘Αγγλοακανθού’ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η Ακανθού –ο πρώτος αγροτικός Δήμος στην Κύπρο– λάμπρυνε το στερέωμα της κυπριακής υπαίθρου ως εμπορικό, οικονομικό, πνευματικό, πολιτιστικό και αθλητικό κέντρο. Γέννησε ανθρώπους του μέτρου, ηθικούς και φιλομαθείς, πνευματικούς και πεπαιδευμένους, με ανεπτυγμένο το αίσθημα της κοινωνικής προσφοράς και της αγάπης προς τον πλησίον. Γέννησε επιστήμονες και ανθρώπους των τεχνών που διέπρεψαν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Οικουμένης.

Άξια τέκνα της Ακανθούς ο αγωνιστής της Εθνεγερσίας Παναγιώτης Αλεξανδρής, ο διά βίου στρατιώτης του Έθνους Δημήτρης Μανούρης, ο Πιερής Ζαρμάς (ένας από τους κορυφαίους τραγουδιστές όπερας του κόσμου), ο λογοτέχνης Κυριάκος Πλησής, ο ποιητής Κυριάκος Ακανθιώτης, ο Αναστάσιος Χριστοδούλου (ο ιδρυτικός πατέρας του Ανοικτού Πανεπιστημίου στο Ηνωμένο Βασίλειο), ο Υπουργός Οικονομικών Σίμος Βασιλείου και ο νυν Αντιπρύτανης του ΤΕΠΑΚ Δρ. Παντελής Κελίρης.

Όπως σημειώνει ο αείμνηστος πρωταθλητής στο άλμα τριπλούν και στο άλμα σε μήκος Σάββα Χατζήκυριακου Σμολένσκη, τα παιδιά της Ακανθούς αθλούνταν με χίλιους-δυο τρόπους: διαφορετικά αθλήματα, παραδοσιακά παιγνίδια, γεωργικές εργασίες. Η αθλητική απόδοση επηρεάζεται από τη γενετική προδιάθεση (ταλέντο) και την επίδραση των γονιδίων στις προσαρμογές από την προπόνηση. Κάτω από την καθοδήγηση του Κυριάκου Χ’’ Σάββα, του δάσκαλου που δημιούργησε και ανέβασε τον αθλητισμό της Ακανθούς, οι αθλητές ανεδείχθησαν παγκυπριονίκες, πανελληνιονίκες και βαλκανιονίκες.

Η διαμόρφωση της μη γραμμικής σκέψης στα αλαργινά μονοπάτια της Ακανθούς με οδήγησε στην ανάπτυξη ενός νέου Μοντέλου Καινοτομίας το οποίο μπορεί να βοηθήσει τους διεθνείς οργανισμούς, τις εθνικές οικονομίες, τη δημόσια διοίκηση, τις επιχειρήσεις, τα ακαδημαϊκά ιδρύματα και τις ένοπλες δυνάμεις  να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά τις πολύμορφες προκλήσεις, τις πολλαπλές κρίσεις και τους ασύμμετρους κινδύνους που χαρακτηρίζουν τη νέα εποχή των εκθετικών αλλαγών.

Συγχαίρω θερμά τη Δήμαρχο Ακανθούς κ.Ελένη Χατζημιχαήλ και τα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, τον Κοινοτάρχη κ.Ανδρέα Σκουτάρη, τον Πρόεδρο και τα Μέλη της Εκκλησιαστικής Επιτροπής και όλα τα οργανωμένα σύνολα της Ακανθούς, με επικεφαλής τον Πρόεδρο του Προσφυγικού Σωματείου κ.Ευθύμιο Ιωσήφ, τον Πρόεδρο της Σχολικής Εφορίας κ.Χριστόδουλο Ττοουλάκο και τον Πρόεδρο του Συλλόγου Αγγλο-Ακανθού κ.Γιώργο Παπαφώτη, για την πολύπλευρη προσφορά τους και τον τιτάνιο αγώνα για να κρατηθεί άσβεστη η φλόγα της δημιουργίας και της επιστροφής. Συγχαίρω επίσης τη ΣΠΕ Ακανθούς η οποία προτού διαλυθεί στήριξε οικονομικά σημαντικά έργα και πρωτοβουλίες της κοινότητάς μας. Θερμές ευχαριστίες και συγχαρητήρια στη Λειτουργό του Δήμου Ακανθούς κ.Ελένη Ζαννέτου για τις πολύτιμες υπηρεσίες που έχει προσφέρει όλα αυτά τα χρόνια.  

Μεγάλη τιμή για την Ακανθού, που τόσο η Δήμαρχος κ.Ελένη Χατζημιχαήλ όσο και ο τέως Δήμαρχος κ.Σάββας Σαββίδης, τιμήθηκαν για την όλη προσφορά, συνεργασία και προαγωγή των στόχων της Επισκοπής Καρπασίας, από τον Επίσκοπο της κ.Χριστόφορο.

Αξίζουν επίσης συγχαρητήρια στον κ.Σωτήρη Χατζημιχαήλ και την κ.Ιλιάδα Πασάτου-Σκουτάρη που με την επιστημονική τους έρευνα και τις σπάνιες και μοναδικές φωτογραφίες, έχουν συμβάλει τα μέγιστα στην ανάδειξη της ιστορικής και φυσικής κληρονομιάς της Ακανθούς.