Μ. Χατζηπαναγιώτου: Σε στάση αναμονής οι επενδύσεις σε νέα ακίνητα

Την εκτίμηση ότι η στάση αναμονής που φαίνεται να κυριαρχεί σε τμήματα της κοινωνίας ως προς την επένδυση σε νέα ακίνητα δύσκολα θα αλλάξει για όσο διάστημα ο πληθωρισμός και τα επιτόκια παραμένουν υψηλά και το κράτος, πλην μεμονωμένων περιπτώσεων δεν εφαρμόζει-όπως υποστηρίζει-μία συνεκτική στεγαστική πολιτική κινήτρων, εκφράζει ο CEO της Cybarco και πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών, Μιχάλης Χατζηπαναγιώτου.

Σε συνέντευξή του στο InBusinessNews, στο πλαίσιο του «IN Business Forecasting 2023», ο κ. Χατζηπαναγιώτου σημειώνει πως η έγκαιρη διεύρυνση του πελατολογίου των επιχειρήσεων του κλάδου σε άλλες αγορές, όπως οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ισραήλ και οι χώρες του αραβικού κόσμου, σε μεγάλο βαθμό μετρίασε τον όποιο αρνητικό αντίκτυπο του πολέμου στην Ουκρανία.

Διαβάστε ακόμα: 

• Με υπογραφή Αναστασιάδη στον πάγο έως τέλος Ιανουαρίου οι εκποιήσεις
• Εντυπωσιάζει το νέο οινοποιείο στον Καλοπαναγιώτη (photos)

Την ίδια ώρα, όπως επισημαίνει, αυξητική τάση παρουσιάζεται για αναπτύξεις που αφορούν το co-living, αλλά και τις gated κοινότητες. Ιδίως για τις τελευταίες, σύμφωνα με τον ίδιο, μεγάλο είναι το  ενδιαφέρον που καταγράφεται από εγχώριους και ξένους αγοραστές, οι οποίοι επιζητούν ένα σύγχρονο και ασφαλές περιβάλλον για τους ίδιους και τις οικογένειές τους.

Ο Μιχάλης Χατζηπαναγιώτου τονίζει την ανάγκη όπως ο σχεδιασμός του κράτους για το πώς κάθε κλάδος θα πετύχει τους στόχους και η παροχή αντίστοιχων κινήτρων προς αυτή την κατεύθυνση, ολοκληρωθεί εντός του 2023, προκειμένου να καταφέρουμε ως Κύπρος να ανταποκριθούμε στις σύγχρονες απαιτήσεις.

Πώς αναμένετε ότι θα κινηθούν η κυπριακή οικονομία και η αγορά κατά το 2023;

Θεωρώ πως είναι ευρέως αντιληπτές οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία, ως συνέπεια σειράς γεγονότων, από την πανδημία και την έναρξη του πολέμου, έως την αύξηση του πληθωρισμού και τις αυξημένες τιμές ενέργειας, μεταφορών και πρώτων υλών. Μεγάλες οικονομίες έχουν ήδη περάσει σε περίοδο ύφεσης, ενώ άλλες αναμένουν αυτή την εξέλιξη.

Σε αυτό το πεδίο που είναι γεμάτο προκλήσεις, η Κύπρος φαίνεται μεν να επηρεάζεται, σε μικρότερο όμως βαθμό από τις αρχικές απαισιόδοξες προβλέψεις. Η χώρα μας λόγω του μικρού της μεγέθους, αλλά και των χαρακτηριστικών της οικονομίας της, έχει αποδείξει ότι είναι ευέλικτη και μπορεί να προσαρμόζεται στις αντιξοότητες. Αισιοδοξώ επομένως ότι το ίδιο θα συμβεί και σε αυτή την περίπτωση.

Από την άλλη, δεν μπορούμε να παραβλέπουμε τα αντικειμενικά δεδομένα. Αντίθετα, το κράτος θα πρέπει να τα λαμβάνει υπόψη, για να προστατεύσει την οικονομία και την κοινωνία. Μεταξύ των ζητημάτων που αντιμετωπίζουμε, θα ξεχώριζα ως πιο επίφοβο το πρωτόγνωρο -για τα τελευταία χρόνια- επίπεδο του πληθωρισμού και την απότομη άνοδο των τραπεζικών επιτοκίων. Αυτά τα δεδομένα, εάν παραταθούν σε διάρκεια, θα στερήσουν σημαντική ρευστότητα από την αγορά, με όσα αρνητικά αυτό συνεπάγεται για την ανάπτυξη της οικονομίας και τη δυνατότητα της κοινωνίας να καλύπτει τις ανάγκες της.

Λύσεις για ενίσχυση του τομέα

Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για τον τομέα των κατασκευών για το 2023; Πιστεύετε ότι το 2023 θα κινηθεί με θετικό πρόσημο, αρνητικό πρόσημο ή το ίδιο με το 2022;

Τα μέχρι στιγμής στοιχεία για τον κλάδο των αναπτύξεων, δείχνουν μείωση του αριθμού των οικοδομικών αδειών για το 2022, γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη, αν αναλογιστούμε τα δεδομένα της περιόδου. Αυτή η στάση αναμονής που φαίνεται να κυριαρχεί σε τμήματα της κοινωνίας, ως προς την επένδυση σε νέα ακίνητα, δύσκολα θα αλλάξει για όσο διάστημα ο πληθωρισμός και τα επιτόκια παραμένουν υψηλά και το κράτος, πλην μεμονωμένων περιπτώσεων δεν εφαρμόζει μία συνεκτική στεγαστική πολιτική κινήτρων.

Η πιθανή συνέχιση της μείωσης των νέων κατασκευών, δεν πρέπει να θεωρείται πρόβλημα που δεν αγγίζει την κοινωνία και αφορά μόνο όσους ασχολούμαστε με τον κλάδο. Μία από τις βασικότερες επιπτώσεις της κάμψης αυτής, είναι η διατήρηση των ενοικίων σε υψηλά επίπεδα, υποχρεώνοντας τα νοικοκυριά να διαθέτουν σημαντικό μέρος του μηνιαίου εισοδήματός τους για σκοπούς στέγασης.

Η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, απευθυνόμενη στο Eurogroup έχει περιγράψει αυτό το πανευρωπαϊκό πρόβλημα, που δεν αναμένεται να λυθεί, παρά μόνο όταν αυξηθεί ο διαθέσιμος αριθμός ακινήτων. Για να το θέσω διαφορετικά, όσο η ζήτηση εξακολουθεί να είναι πολλαπλάσια της προσφοράς και η δεύτερη δεν αυξάνεται λόγω του αυξημένου κόστους των υλικών και της ενέργειας, τόσο τα ενοίκια θα κινούνται ανοδικά.

Ως Σύνδεσμος έχουμε επανειλημμένα αναφερθεί σε κρατικές παρεμβάσεις που θα λειτουργούσαν βοηθητικά στην αντιμετώπιση του θέματος και κατά συνέπεια στην τόνωση της κατασκευαστικής βιομηχανίας. Ο περιορισμός της φορολόγησης της κατοικίας, η χορήγηση χαμηλότοκων, ή επιδοτούμενων εν μέρει από το κράτος στεγαστικών δανείων, η πολλαπλή ενίσχυση αγοραστών που επιλέγουν «πράσινες κατοικίες», αποτελούν ορισμένες μόνο από τις δράσεις που θα άμβλυναν το πρόβλημα. 

Ήδη υπάρχει το θετικό παράδειγμα της επιδότησης μέρους του επιτοκίου για αγορά πρώτης κατοικίας. Ένα πρόγραμμα που χωρίς σοβαρό δημοσιονομικό κόστος, στήριξε τους ανθρώπους που επιθυμούσαν να αποκτήσουν το πρώτο τους σπίτι. Ελπίζω ότι αυτή η θετική εμπειρία θα αποτελέσει πρότυπο και για ανάλογες ενέργειες στο νέο έτος.

Η διεύρυνση του πελατολογίου

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις, πώς επηρέασαν τον τομέα των ακινήτων στην Κύπρο;

Δεν σας κρύβω ότι η έναρξη του πολέμου σηματοδότησε έντονο προβληματισμό -πέραν της προφανούς ανθρωπιστικής παραμέτρου- για τις πιθανές επιδράσεις στην οικονομία της Κύπρου γενικότερα και τον οικοδομικό κλάδο ειδικότερα. Αποδεικνύεται ότι η έγκαιρη διεύρυνση του πελατολογίου των επιχειρήσεων του κλάδου, σε άλλες αγορές, όπως οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ισραήλ και οι χώρες του αραβικού κόσμου, σε μεγάλο βαθμό μετρίασε τον όποιο αρνητικό αντίκτυπο.

Μία παράπλευρη συνέπεια, ήταν η επιλογή ατόμων αλλά και εταιρειών από την Ουκρανία και τη Ρωσία να εγκατασταθούν στην Κύπρο για κάποιο μεταβατικό διάστημα, μέχρι την εξομάλυνση της κατάστασης. Υπάρχει μάλιστα αξιοσημείωτος αριθμός ανθρώπων που προχώρησαν στην αγορά ιδιοκτησίας στην Κύπρο, εκτιμώντας -μεταξύ άλλων- τη σταθερότητα της χώρας και την ύπαρξη μεγάλου αριθμού κοινοτήτων προερχόμενων από τις χώρες καταγωγής τους, γεγονός που τους δημιουργεί ένα αίσθημα οικειότητας.

Πράσινη στροφή στα ακίνητα…

Ποιες είναι οι σημαντικές τάσεις, γεγονότα και εξελίξεις που θα πρέπει να προσεχθούν στον τομέα δραστηριοποίησής σας για το 2023;

Την τελευταία τριετία δεν έχει αλλάξει μόνο ο τρόπος που δουλεύουμε. Μαζί με αυτόν άλλαξε ο τρόπος που ζούμε και ως εκ τούτου έχει επηρεαστεί και ο κλάδος. Η εξ’ αποστάσεως εργασία, για παράδειγμα, που ήρθε για να μείνει, έχει απελευθερώσει μεγάλο αριθμό επαγγελματιών από τα όρια των γραφείων τους.

Η διαμονή για κάποιους μήνες στο εξωτερικό, γι’ αυτούς τους ανθρώπους, αποτελεί συχνά πρώτη επιλογή. Ήδη έχουμε σημαντικό αριθμό ανθρώπων που επιλέγουν την Κύπρο, χάρις στα θετικά χαρακτηριστικά που διαθέτει, των σύγχρονων υπηρεσιών και του ευχάριστου τρόπου ζωής. Το ενδιαφέρον των ανθρώπων αυτών, έχει στρέψει μέρος του κλάδου σε κατασκευές που θα καλύπτουν το σύνολο των αναγκών τους στο πλαίσιο ενός συγκροτήματος οικιών, ή ενός κτηρίου που θα περιλαμβάνει εγκαταστάσεις όπως για παράδειγμα γυμναστήριο.

Ανάλογα αυξητική τάση παρουσιάζεται για αναπτύξεις που αφορούν το co-living, αλλά και τις gated κοινότητες. Ιδίως για τις τελευταίες, θέλω να επισημάνω το μεγάλο ενδιαφέρον που καταγράφεται από εγχώριους και ξένους αγοραστές, οι οποίοι επιζητούν ένα σύγχρονο και ασφαλές περιβάλλον για τους ίδιους και τις οικογένειές τους.

Τέλος, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στην πράσινη στροφή που λαμβάνει χώρα τα τελευταία χρόνια και αναμφίβολα επηρεάζει και τον κλάδο. Ήδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι στόχοι Fit for 55 οδηγούν τα κράτη-μέλη στην υλοποίηση πράσινων πολιτικών. Ειδικότερα στον κλάδο μας, η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης αποτελεί ένα στοίχημα για τις επιχειρήσεις. Πολλές από τις εταιρείες έχουν δρομολογήσει έργα με «πράσινα» χαρακτηριστικά, ενώ άλλες έχουν ήδη διαθέσει στην αγορά τέτοιες μονάδες.

Παρόλ’ αυτά, ο σχεδιασμός του κράτους για το πώς κάθε κλάδος θα πετύχει τους στόχους και η παροχή αντίστοιχων κινήτρων προς αυτή την κατεύθυνση, εκτιμώ ότι θα πρέπει να ολοκληρωθεί εντός του 2023, προκειμένου να καταφέρουμε ως Κύπρος να ανταποκριθούμε στις σύγχρονες απαιτήσεις.

Τα έργα της Cybarco που βρίσκονται σε πορεία υλοποίησης

Τι να αναμένουμε από τη δική σας εταιρεία το 2023 και ποιοι οι στόχοι σας;

Η νέα χρονιά θα είναι πολύ σημαντική για εμάς, αφού το 2023 θα παραδοθεί η πρώτη φάση του Trilogy, η οποία περιλαμβάνει τους δύο μπροστινούς πύργους και τη Δημόσια Πλατεία μεγέθους 6,850τ.μ..

Κατά τη διάρκεια του 2023, θα συνεχίσει επίσης απρόσκοπτα η κατασκευή του τρίτου (βόρειου) κτηρίου, όπου έχουν απομείνει μόνο 25 διαμερίσματα προς πώληση. Με τη νέα χρονιά, θα ξεκινήσει επίσης τις εργασίες της η ομάδα έμπειρων επαγγελματιών μας, η οποία έχει στηθεί για να διαχειρίζεται ενοικιάσεις, ακίνητα και κοινόχρηστους χώρους και θα προσφέρει στους πελάτες υπηρεσίες πεντάστερου ξενοδοχείου και lifestyle management.

Στη Μαρίνα Λεμεσού, η οποία θεωρείται ένα από τα πιο επιτυχημένα αναπτυξιακά έργα της Κύπρου, αναμένουμε ότι θα πωληθούν οι τελευταίες δέκα κατοικίες εντός της χρονιάς.

Λιγοστά πολυτελή διαμερίσματα έχουν απομείνει και στο Aktea Residences 3 στη Λεμεσό, το οποίο θα ολοκληρωθεί το 2023. Λόγω της μεγάλης ζήτησης που παρατηρείται για οικιστικές μονάδες στη Λεμεσό, στις αρχές του χρόνου θα ανακοινωθούν και θα ξεκινήσουν οι εργασίες για άλλα δύο έργα σε επιλεγμένες περιοχές: το Thalassa Residences στο ιστορικό κέντρο της πόλης, μόλις 150 από το Μόλο, και το Seaview Heights σε πανοραμικό σημείο στη Γερμασόγεια με θέα την πόλη και τη θάλασσα.

To 2023 θα ξεκινήσει και η κατασκευή του Attikis Residences, με το οποίο επιστρέψαμε δυναμικά στην αγορά της πρωτεύουσας και στο οποίο έχουν ήδη πωληθεί το 70% των διαμερισμάτων. Το έργο βρίσκεται σε μια προνομιακή τοποθεσία στην Αγλαντζιά, πίσω από το Ινστιτούτο Μελκονιάν.

Τέλος, στην πιο ειδυλλιακή περιοχή της Κύπρου, κοντά στη χερσόνησο του Ακάμα, έχει ολοκληρωθεί πρόσφατα η κατασκευή της δεύτερης φάσης του πολυτελούς παραθαλάσσιου έργου μας Akamas Bay Villas, με ετοιμοπαράδοτες, πλήρως επιπλωμένες επαύλεις.