Το ελάχιστο εισόδημα και η μείωση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε σύσταση προς τα Κράτη – Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον εκσυγχρονισμό των εθνικών συστημάτων για το ελάχιστο εισόδημα σε σχέση με την δέσμευσή τους για τη μείωση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στην Ευρώπη. Η σύσταση αφορά στον εκσυγχρονισμό των συστημάτων πρόνοιας επί του θέματος ούτως ώστε αυτά να καταστούν αποτελεσματικότερα και να συνδέονται άμεσα με την ένταξη στην αγορά εργασίας για όσους λήπτες μπορούν να εργαστούν.

Βασική παράμετρος της σύστασης είναι η αξιοπρεπής διαβίωση – ανθρώπινο δικαίωμα το οποίο θεωρείται αναφαίρετο στη βάση των οικονομικών και κοινωνικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι, σε όλες τις περιόδους άτομα που χρήζουν της κοινωνικής στήριξης του Κράτους πρέπει να τους παρέχεται αυτή η δυνατότητα και ότι σε περιόδους κρίσεων, ειδικότερα, τα κοινωνικά μέτρα στήριξης πρέπει να αντανακλούν το μέγεθος της κρίσης και τον αντίκτυπό της στα κοινωνικά εκείνα στρώματα που το έχουν περισσότερο ανάγκη.

Η κοινωνική πολιτική και πολιτική ευημερίας των πολιτών που ακολουθείται από την Κυπριακή Δημοκρατία αποτιμάται ως ιδιαίτερα θετική, με στοχευμένα μέτρα που ακριβώς αποτυπώνουν τους βασικούς στόχους των δεσμεύσεων των Κρατών – Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι, όμως, γεγονός ότι η παρούσα τάξη πραγμάτων σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, λόγω της εξόδου από την κρίση της πανδημίας του νέου κορονοϊού, του πολέμου στην Ουκρανία, της ενεργειακής και επισιτιστικής κρίσης και του ευρύτερου γεωπολιτικού περιβάλλοντος, επιβάλλει την αναγκαιότητα της σύστασης που επιπρόσθετα με τους γενικούς στόχους, στοχεύει στην συμπερίληψη, την πρόσβαση σε υπηρεσίες και την στόχευση κριτηρίων που αφορούν στις προοπτικές ένταξης και απασχόλησης.

Τα εν λόγω κριτήρια πρέπει να οριοθετούνται από τους στόχους της πράσινης μετάβασης και της ανάγκης ψηφιοποίησής τους ούτως ώστε να έχουν πραγματικό αποτέλεσμα σε πλήρη σύνταξη με τους ευρύτερους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν στο σύγχρονο κοινωνικό περιβάλλον και την ανταπόκριση στις προκλήσεις αλλά και στις προοπτικές του. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η πρόταση – σύσταση της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφορά στην μείωση κατά τουλάχιστον 15 εκατομμύρια του αριθμού των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή αποκλεισμού και τον στόχο για επίτευξη του ποσοστού 78% απασχόλησης του εργατικού δυναμικού.

Η στοχευμένη δημιουργία διχτύων ασφαλείας κοινωνικής πολιτικής αποτελεί αρχή εκ των ων ουκ άνευ για τα Κράτη και αυτή η πολιτική οφείλει να είναι επαρκής, αποτελεσματική και επωφελής για την επίτευξη των ευρύτερων στόχων που αφορούν στον κοινωνικό πυλώνα δράσης των Κρατών – Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βασικοί πυλώνες της πιο πάνω στρατηγικής αποτελούν οι: βελτίωση της επάρκειας της εισοδηματικής στήριξης με διαφανείς και αξιόπιστες μεθοδολογίες, η τακτική αναθεώρηση και αναπροσαρμογή των κριτηρίων, η βελτίωση της κάλυψης και της εφαρμογής του ελάχιστου εισοδήματος με προσβάσιμες και απλουστευμένες διαδικασίες που περιλαμβάνουν κριτήρια που ανταποκρίνονται στις κοινωνικοοικονομικές κρίσεις, η βελτίωση της πρόσβασης σε συμπεριληπτικές αγορές εργασίας, η βελτίωση της πρόσβασης σε υποστηρικτικές και βασικές υπηρεσίες, η προώθηση της εξατομικευμένης υποστήριξης και η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της διακυβέρνησης των κοινωνικών διχτύων ασφαλείας σε ενωσιακό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας