Υπάλληλοι δύο ταχυτήτων στον ιδιωτικό τομέα

Οι τραπεζικοί υπάλληλοι στην Κύπρο απολαμβάνουν ωφελήματα και αποζημιώσεις που δεν ανταποκρίνονται στην εργασιακή πραγματικότητα του 21ου αιώνα, δημιουργώντας επί της ουσίας υπαλλήλους δύο ταχυτήτων στον ιδιωτικό τομέα. Οι τράπεζες είναι παραδοσιακά από τις πρώτες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που αντιλαμβάνονται την επιτακτική ανάγκη για αλλαγές όσον αφορά τα εργασιακά και τα μοντέλα τους και μπορούν να δώσουν έναυσμα για αλλαγές και σε άλλους εργασιακούς κλάδους.

Δεν είναι τυχαίο που τα τελευταία χρόνια παρατηρείται δυστοκία στις ανανεώσεις των συλλογικών συμβάσεων μεταξύ συνδικαλιστικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στο χώρο των τραπεζών και των τραπεζικών ιδρυμάτων. Το μοντέλο των ωφελημάτων και των αποζημιώσεων των υπαλλήλων του τραπεζικού τομέα είναι παρωχημένο, όπως παρωχημένο είναι και το σύστημα αμοιβών – προσαυξήσεων που εφαρμοζόταν για δεκαετίες και που οι ίδιες οι τράπεζες θέλουν να αλλάξουν, ή προσφάτως μερικές κατάφεραν να αλλάξουν.

Το σύστημα αυξήσεων στους μισθούς με βάση την απόδοση των υπαλλήλων είναι μια συνήθης πρακτική που εφαρμόζεται σε πολλούς οργανισμούς παγκοσμίως, αφού μια μικρή οριζόντια ετήσια αύξηση δίδεται για όλους τους υπαλλήλους και το υπόλοιπο και μεγαλύτερο μέρος της αύξησης προστίθεται αναλόγως της κάθε επίδοσης. Η παραχώρηση οριζόντιας αύξησης σε όλους τους υπαλλήλους ενός τραπεζικού ιδρύματος ανεξαιρέτως, δίχως να αξιολογούνται οι προσπάθειες και τα αποτελέσματα κάθε εργαζόμενου, μπορεί εύκολα να χαρακτηριστεί μη παραγωγικό και να θυμίζει κακές πρακτικές που εφαρμόζονται στο δημόσιο τομέα.

Βαρύ κόστος

Το κόστος για τα τραπεζικά ιδρύματα των προηγούμενων δεκαετιών δεν μπορεί να συγκριθεί με το κόστος της τελευταίας δεκαετίας που απορρέει από την εποπτεία που πλέον υπάρχει. Τα τραπεζικά ιδρύματα υπόκεινται σε έλεγχο από εποπτικές αρχές με ενιαίους κανόνες και η λειτουργία τους διέπεται από το κανονιστικό πλαίσιο που είναι σε ισχύ, ενώ η ασφάλεια της λειτουργίας του συστήματος ανεβάζει συνεχώς το κόστος τους. Πρόσθετα, η τεχνολογία ασκεί την δική της πίεση για αλλαγές στην πολιτική των τραπεζικών ιδρυμάτων και επιτάσσει τη μείωση και του προσωπικού των τραπεζών, αλλά και κατάργηση καταστημάτων που διατηρούν.

Για να καταργηθεί αριθμός καταστημάτων που διατηρούν οι τράπεζες είναι απόφαση που λαμβάνεται σχετικά εύκολα, αφού ιδίως μετά την έλευση του Covid-19 μπορεί να αμφισβητηθεί η σημασία ενός παραδοσιακού καταστήματος ως κέντρου εκτέλεσης συναλλαγών. Ακόμα, πολλά από τα ενδιάμεσα στάδια για την πραγματοποίηση μίας συναλλαγής που ήταν αναγκαίος ένας υπάλληλος, έχουν αυτοματοποιηθεί, άρα, καθίστανται θέσεις τραπεζικών υπαλλήλων ως πλεονάζουσες.

Τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (EBA) που αφορούν το Σεπτέμβριο του 2021 αναφέρουν πως οι κυπριακές τράπεζες έχουν το δεύτερο μεγαλύτερο κόστος προς έσοδα (cost to income) ανάμεσα σε 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 75% του κόστους προς έσοδα των κυπριακών τραπεζών υπερκεράζεται μόνο από το κόστος των τραπεζών στη Μάλτα και είναι κατά 12% μεγαλύτερο από τον μέσο όρο των 27 ευρωπαϊκών χωρών. Όσο το κόστος των τραπεζών δεν μειώνεται και όσο δεν υπάρχουν βιώσιμοι τρόποι για να εκτοξευθούν τα έσοδα, το κόστος προς τα έσοδα των τραπεζών θα παραμένει πρόβλημα. Παραδοσιακά, τα έξοδα προσωπικού της κάθε τράπεζας κυμαίνονται στο 50% των συνολικών εξόδων τους.

Βαριά και η λύση

Ολοένα και περισσότερα σχέδια εθελούσιας αποχώρησης θα εφαρμόζουν από εδώ και πέρα οι τράπεζες, αφού ο αριθμός των απαιτούμενων υπαλλήλων σε κάθε τραπεζικό κατάστημα δεν θα συγκεντρώνει τον όγκο των δραστηριοτήτων του παρελθόντος. Ήδη οι τράπεζες είναι σε θέση να παρέχουν ένα μεγάλο μέρος από προϊόντα τους με πολύ χαμηλότερο κόστος από το παραδοσιακό τραπεζικό κατάστημα, όμως ο αριθμός του προσωπικού τους δεν τους το επιτρέπει και τα κόστη παραμένουν υψηλά. Αρκετές τραπεζικές διαδικασίες ολοκληρώνονται διαδικτυακά και πέραν από τους παραδοσιακούς ανταγωνιστές μίας τράπεζας υπάρχουν και οι εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας (Fintech).

Θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως, μερίδα τραπεζικών υπαλλήλων θα έχει ενώπιον της αργά ή γρήγορα ένα σχέδιο εθελούσιας αποχώρησης. Τα σχέδια εθελούσιας αποχώρησης στον τραπεζικό κλάδο στην Κύπρο είναι πλουσιοπάροχα με αποζημιώσεις που φτάνουν το μέγιστο τα 180 - 200 χιλιάδες ευρώ, τα οποία είναι και σε συμφωνία με το Τμήμα Φορολογίας να μην υποβάλλονται σε φορολόγηση. Τα ποσά αυτά δεν μπορούν να συγκριθούν με κανένα άλλο εργασιακό κλάδο στην Κύπρο, και δικαιολογημένα μπορούν να δημιουργούν εντυπώσεις για εργαζομένους δύο ταχυτήτων στον ιδιωτικό τομέα.