Η Επιστημονική Σταδιοδρομία των Γυναικών

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει σημαντική πρόοδος στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μιας και όλο και περισσότερες Γυναίκες ολοκληρώνουν τις σπουδές τους σε προγράμματα όπως των Φυσικών Επιστημών, της Μηχανικής και Τεχνολογίας. Άρα θα μπορούσε να πει κάποιος ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει και το μέλλον προμηνύεται ευοίωνο!

Στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, περίπου οι μισοί κάτοχοι διδακτορικών πτυχίων στις Φυσικές Επιστήμες και τη Μηχανική είναι Γυναίκες – αλλά μόλις το ένα πέμπτο καταφέρνουν να ανέβουν τα υψηλά ακαδημαϊκά σκαλιά. Πολύ λιγότερες Γυναίκες συμμετέχουν σε επιστημονικά συμβούλια νεοφυών εταιρειών. Ένα επιστημονικό συνέδριο στο οποίο οι μισοί από τους κύριους ομιλητές είναι Γυναίκες, ξεχωρίζει απλώς και μόνο λόγω αυτού. Είναι λοιπόν ευοίωνο το μέλλον των Γυναικών στην Επιστήμη;

Η τύχη των Γυναικών στην Επιστήμη μπορεί να επηρεαστεί θετικά ή αρνητικά από τα πολιτικά συστήματα. Παλιότερα στην Κίνα, οι Γυναίκες και οι άντρες είχαν ισότιμη παρουσία στην επιστήμη μέχρι τη στιγμή που στην προσπάθειά της χώρας να κάνει άνοιγμα στον δυτικό κόσμο, οδήγησε σε μια δυσανάλογη στρατολόγηση νέων ανδρών επιστημόνων που είχαν εκπαιδευτεί στο εξωτερικό. Αυτό το γεγονός έθεσε τις βάσεις για μια μελλοντική κατάσταση ανισορροπίας μεταξύ ανδρών και Γυναικών επιστημόνων. Στο άλλο άκρο, η Πορτογαλία όπου δίνοντας «κίνητρα» όπως της χαμηλόμισθης και χωρίς κύρος εργασίας, ή της υποχρεωτικής στρατολόγησης ανδρών πτυχιούχων ώστε να πολεμήσουν σε αποικιακούς πολέμους, άφησε το ακαδημαϊκό πεδίο ανοιχτό για τις Γυναίκες μιας και οι περισσότεροι άνδρες επέλεγαν τελικά να μείνουν στο εξωτερικό. Η Πορτογαλία άρχισε να επενδύει στην Έρευνα τη δεκαετία του 1990 και συνεχίζει μια κατάσταση υγιούς ισορροπίας Γυναικών και ανδρών στην Επιστήμη.

Πρόσφατα δημοσιεύτηκαν δύο άρθρα σε ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά περιοδικά (Nature). Στο πρώτο άρθρο, αναφέρεται η ανάλυση 141 κορυφαίων Βραβείων Επιστήμης συμπεριλαμβανομένων των Βραβείων Νόμπελ, του Μετάλλου Fields (μαθηματικά) και του Βραβείου Robert Koch (βιοϊατρικές επιστήμες) που απονεμήθηκαν μεταξύ 2001 και 2020. Η ανάλυση έδειξε ότι το μερίδιο των Γυναικών που λαμβάνουν Βραβεία αυξάνεται, αλλά εξακολουθεί να υστερεί κατά πολύ από αυτό των ανδρών (2.011 άνδρες και 262 Γυναίκες). Αν και στη μελέτη αυτή δεν εξετάστηκαν αιτίες προκατάληψης φύλου, εντούτοις είναι ξεκάθαρο ότι οι Γυναίκες δεν λαμβάνουν λιγότερα βραβεία λόγω της μη ικανοποιητικής ποιότητας ή ποσότητας της έρευνάς τους! Αντ' αυτού, οι λόγοι κρύβονται στη σιωπηρή προκατάληψη σε συνδυασμό με την έλλειψη προσπαθειών για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στην Επιστήμη. Στο δεύτερο άρθρο, μελετήθηκε η σταδιοδρομία περίπου έξι εκατομμυρίων ερευνητών παγκοσμίως που είχαν γράψει τουλάχιστον τρία επιστημονικά άρθρα μεταξύ του 1996 και 2018. Η μελέτη έδειξε ότι οι Γυναίκες είναι πιο πιθανό να ξεκινήσουν μια ερευνητική καριέρα τώρα από ό,τι πριν 20 χρόνια, αλλά είναι λιγότερο πιθανό να συνεχίσουν την ακαδημαϊκή τους σταδιοδρομία, δημοσιεύοντας λιγότερες εργασίες με μικρότερο βαθμό απήχησης.

Όλοι στο χώρο της Επιστήμης μπορούμε να συμβάλουμε στη μεταμόρφωση της σημερινής κοινωνίας σε μια κοινωνία που σέβεται και δέχεται το κάθε άτομο ισάξια - από τις βραβευθείσες Γυναίκες με Νόμπελ όπως η Rita Levi-Montalcini (Νόμπελ Ιατρικής, 1986) μέσω του Ιδρύματος Rita Levi-Montalcini και η Christiane Nüsslein Volhard (Νόμπελ Ιατρικής, 1995) μέσω του Ιδρύματος Christiane Nüsslein Volhard, έως τους απλούς πολίτες.

(*) Μελίτα Μενελάου

Γυναίκα, Μητέρα, Χημικός Μηχανικός

Τμήμα Χημικών Μηχανικών

Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου

melita.menelaou@cut.ac.cy