Θεμιτή και προς όφελος των μελών η αυξημένη εποπτεία των ταμείων προνοίας

Στον απόηχο της διαμάχης μεταξύ ασφαλιστικών εταιρειών και συντεχνιών, με αφορμή την έκδοση της οδηγίας που ρυθμίζει τις μεταφορές μεταξύ ταμείων προνοίας και την πιθανή  μεταφορά ταμείων προνοίας σε ασφαλιστικά συμβόλαια κλάδου 7, οφείλουμε  να τονίσουμε και τα θετικά στοιχεία, τα οποία φέρει η εναρμόνιση της Κύπρου με την ΕΕ, μέσω της νέας νομοθεσίας (περί της Ίδρυσης, των Δραστηριοτήτων και της Εποπτείας των Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ) Νόμος 10(I)/2020).

Βελτιώσεις στο κανονιστικό πλαίσιο

Η νέα Νομοθεσία επικεντρώνεται στην αύξηση της προστασίας των μελών μέσω της βελτίωσης της διακυβέρνησης των ταμείων προνοίας. Σε εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή οδηγία IORP II (EU Directive on the activities and supervision of institutions for occupational retirement provision), η νέα Νομοθεσία θέτει κοινά πρότυπα που διασφαλίζουν την εύρωστη επαγγελματική σύνταξη και προστατεύει καλύτερα τα μέλη και τους δικαιούχους συνταξιοδοτικών συστημάτων. Μεταξύ άλλων υιοθετεί νέες απαιτήσεις, για τη χρήση θεματοφύλακα για τα περιουσιακά στοιχεία των ταμείων,  για την διενέργεια εκτίμησης κινδύνου σε τακτική βάση, για την διενέργεια εσωτερικού ελέγχου και για την καταλληλόλητα των μελών της κάθε διαχειριστικής επιτροπής (προσόντα, γνώσεις και εμπειρία). Επομένως, γίνεται αντιληπτό πως οι νέες αυτές απαιτήσεις, σε συνδυασμό με τις ενισχυμένες εξουσίες για τους εποπτικούς φορείς, έχουν σκοπό να εξασφαλίσουν την επαγγελματική και αξιοκρατική διαχείριση των ταμείων προνοίας προς όφελος των μελών τους, αλλά και της κοινωνίας γενικότερα.

Ορθολογιστική πληροφόρηση και επενδυτικές επιλογές γίνονται τώρα διαθέσιμες στα μέλη

Η νέα Νομοθεσία επιβάλλει στα ΙΕΣΠ να παρέχουν σαφείς πληροφορίες στα μέλη, αναφορικά με το συνταξιοδοτικό τους απόθεμα, με σκοπό να βοηθήσει τα μέλη να λάβουν πιο ενημερωμένες αποφάσεις σχετικά με τις αποταμιεύσεις συνταξιοδότησής τους.

Επιτέλους, θεσμοθετείται η ανάγκη να παρέχεται μια εξελιγμένη πλατφόρμα, όπου το κάθε μέλος μπορεί με απόλυτη ακρίβεια να γνωρίζει το υπόλοιπο του λογαριασμού του, καθώς και όλες τις χρεώσεις του. Επιπρόσθετα, πρέπει να παρέχεται στο κάθε μέλος πρόβλεψη του τελικού ωφελήματος που θα λάβει στην αφυπηρέτηση, βάσει των πραγματικών συνεισφορών μέλους και εργοδότη και το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο που έχει επιλέξει.

Όπως συμβαίνει με τα σύγχρονα ταμεία της ΕΕ, έτσι και στην Κύπρο, τα ΙΕΣΠ πρέπει να επενδύσουν στην τεχνολογία και στο ανθρώπινο δυναμικό τους, για να είναι σε θέση να προσφέρουν σε ημερήσια βάση, αναλυτική κατάσταση για την απόδοση της επένδυσης του κάθε μέλους με πλήρη και διάφανη ανάλυση των περιουσιακών στοιχείων. Το κάθε μέλος πρέπει να έχει τη δυνατότητα να επιλέξει το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο που του ταιριάζει, το οποίο να είναι ανάλογο με το προσωπικό προφίλ ρίσκου. Εξίσου σημαντική είναι η ύπαρξη διαρκής υποστήριξης προς τα μέλη, μέσω εκπαιδευτικών συναντήσεων, σε μικρές ομάδες ή και σε ατομικό επίπεδο, για καθοδήγηση και για επεξήγηση των επενδυτικών επιλογών.

Υψίστης σημασίας η ενδυνάμωση του θεσμού στην Κύπρο

H Ευρωπαϊκή οδηγία IORP II αποσκοπεί στην ενδυνάμωση του θεσμού των επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών, μέσω της επαγγελματικής λειτουργίας και της ορθολογιστικής εποπτείας των ΙΕΣΠ.

Η ενδυνάμωση του θεσμού στην Κύπρο καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική, για τρεις κυρίως λόγους:

1. Η τραπεζική κρίση του 2013 επέφερε τεράστιες ζημιές σε πολλά μονοδιάστατα ταμεία προνοίας, που είχαν τα περιουσιακά τους στοιχεία τοποθετημένα σχεδόν αποκλειστικά σε Κυπριακές τράπεζες.
2. Η διάλυση πολλών ταμείων προνοίας στην μετά τo 2013 εποχή, σε συνδυασμό με το  παράθυρο στην νομοθεσία που επέτρεπε την πρόωρη ρευστοποίηση συνταξιοδοτικών ωφελημάτων, είτε λόγω διάλυσης ενός ταμείου, είτε λόγω αλλαγής εργοδότη, παρέσυρε αρκετούς δικαιούχους στη άμεση κατανάλωση συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων. Αυτό θα έχει αναπόφευκτα, μεγάλο αρνητικό αντίκτυπο στα μελλοντικά εισοδήματα κατά την συνταξιοδότηση.
3. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι το συνταξιοδοτικό εισόδημα, από τον πρώτο πυλώνα συνταξιοδότησης στην Κύπρο, το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, δεν είναι αρκετό για να παρέχει στους συνταξιούχους τη δυνατότητα να διατηρήσουν το βιοτικό επίπεδο που απολάμβαναν, πριν από τη συνταξιοδότηση. Το πρόβλημα αυτό αναμένεται να μεγιστοποιηθεί λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.

*Ο Παναγιώτης Μαυρομιχάλης είναι Εκτελεστικός Σύμβουλος της Emergo Wealth Ltd και μέλος της Διαχειριστής Επιτροπής του πολυεπιχειρησιακού ταμείου προνοίας LifeGoals.