Σταφίδα, ππαλουζές, κκιοφτέρι, σουτζιούκκος και έψημα στον δρόμο της κατοχύρωσης

Η EUROCERT, o 100% Ελληνικός Οργανισμός Πιστοποίησης, με πολυεθνικό χαρακτήρα εκπόνησε πρόσφατα την πολυσέλιδη μελέτη «Διατροφικός Χάρτης Αμπελοοινικών Προϊόντων και Παραγώγων Σταφυλιού». Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν στις 16 Ιουνίου 2021, σε εκδήλωση υπό την αιγίδα του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος που πραγματοποιήθηκε στο Κυπριακό Οινομουσείο στην Ερήμη, της επαρχίας Λεμεσου.  

Η εκπόνηση της συγκεκριμένης μελέτης ανατέθηκε στη EUROCERT από την «Αναπτυξιακή Εταιρεία Λεμεσού ΛΤΔ» και αποτελεί μία ακόμη δράση του Διακρατικού Έργου «Αγροτικές Γεύσεις». Η υλοποίησή της συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και την Κυπριακή Δημοκρατία.

Σκοπός της μελέτης
Η μελέτη αποσκοπεί στην αύξηση της αναγνωρισιμότητας και της κατανάλωσης των τοπικών παραδοσιακών προϊόντων της επαρχίας Λεμεσού μέσω της ανάδειξης της θρεπτικής τους αξίας, της ιστορίας και της σημασίας τους για την τοπική κοινωνία και οικονομία. Η ανάδειξη των συγκεκριμένων προϊόντων θα αποτελέσει την μαγιά ώστε να τεθούν οι βάσεις για να αρχίσει σταδιακά να χτίζεται η αναγνώριση και κατοχύρωση των αμπελοοινικών προϊόντων και των παραγώγων σταφυλιού της επαρχίας Λεμεσού ως ΠΟΠ ή ΠΓΕ με τη δημιουργία και κατάθεση σχετικών φακέλων.

Η τεκμηρίωση
Αρχικά, η μελέτη καθόρισε και τεκμηρίωσε τη γεωγραφική περιοχή προέλευσης των συγκεκριμένων προϊόντων η οποία περιλαμβάνει 64 κοινοτικά συμβούλια της Λεμεσού με πληθυσμό 32.754 κατοίκους, αναλύοντας το φυσικό και πολιτιστικό της περιβάλλον, προχωρώντας σε ενδελεχή παρουσίαση των χαρακτηριστικών του πληθυσμού, των οικονομικών του επιδόσεων και της απασχόλησης των κατοίκων. 

Η τεκμηρίωση και οριοθέτηση της περιοχής αμπελοοινικών προϊόντων και παραγώγων του σταφυλιού, πραγματοποιήθηκε τόσο μέσω των δευτερογενών δεδομένων όσο και μέσω της πρωτογενούς έρευνας, όπου διαπιστώθηκε ότι η παραγωγή διαφοροποιημένων προϊόντων σε μεγάλο βαθμό σχετίζεται με τα χαρακτηριστικά της περιοχής και των ποικιλιών που καλλιεργούνται σε αυτές. Στο πλαίσιο αυτό προσδιορίστηκε και η σημασία της αμπελουργίας και της παραγωγής αμπελοοινικών προϊόντων και παραγώγων του σταφυλιού για την Λεμεσό. Έτσι, σύμφωνα και με στατιστικές για πολλές περιοχές της επαρχίας, κυρίως ορεινές, αποδεικνύεται πως το αμπέλι αποτελεί την κύρια και σχεδόν αποκλειστική καλλιέργεια, ενώ στην επαρχία αυτή, παράγεται σημαντικό ποσοστό από τα συγκεκριμένα προϊόντα, σε σχέση με τις άλλες επαρχίες της Κύπρου.

Η έρευνα μας αποδεικνεύει πως η Λεμεσός κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό των υποστατικών, που σχετίζονται με το σταφύλι και τα παράγωγά του, ενώ μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων δραστηριοποιείται με τον συγκεκριμένο τομέα.

Σημαντικά αποτελέσματα
Παράλληλα, με την ολοκλήρωση της πρωτογενούς έρευνας πραγματοποιήθηκε λήψη δειγμάτων δίνοντας μας σημαντικά αποτελέσματα:

• Την οριοθέτηση της περιοχής παρασκευής των αμπελοοινικών προϊόντων και παραγώγων του σταφυλιού.
• Τις πωλήσεις και τις εξαγωγές των προϊόντων ενδιαφέροντος, εντοπίζοντας τα σημεία πώλησης, τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες των προϊόντων, που αφορούν την εμπορία τους, καθώς και τις προοπτικές εξέλιξής τους.
• Τον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης των προϊόντων επισημαίνοντας τα σημεία διαφοροποίησης των πρώτων υλών και της παραγωγικής διαδικασίας, καθώς και την τοποθέτησή τους σε συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντος αναφορικά με την κατανάλωση, ώστε να συμβάλει στην προώθηση τους.
• Την προβολή και προώθηση των προϊόντων, οι οποίες εστιάζουν σε ντόπιους και ξένους καταναλωτές, είτε μέσω των τοπικών γιορτών και φεστιβάλ είτε μέσω δραστηριοτήτων που αφορούν τον τουρισμό. Επισημαίνεται δε, ότι η συμμετοχή σε σχέδια επιχορήγησης που αποσκοπούν την προώθηση της οινογαστρονομίας γενικότερα, αποτελεί σημαντικό κίνητρο για την αναβάθμιση των επιχειρήσεων και την προώθηση των συγκεκριμένων προϊόντων.

Προϊόντα υψηλής ποιότητας και εξαιρετικής φήμης
Από την άλλη, στην περιγραφή των προϊόντων που καταγράφηκε κατά τη διάρκεια της έρευνας, αποτυπώνεται η ιστορία και η συμμετοχή τους στα ήθη και τα έθιμα του νησιού, ενώ γίνεται αναφορά σε αποδεικτικά στοιχεία τα οποία δείχνουν ότι, στο παρελθόν τα προϊόντα αυτά θεωρούνταν υψηλής ποιότητας και εξαιρετικής φήμης, δεδομένα που είναι ικανά να τεκμηριώσουν την καταχώρηση των προϊόντων ως ΠΟΠ/ΠΓΕ, όπως αναλύεται διεξοδικά στην συγκεκριμένη μελέτη. Η ανάλυση των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών καθώς και της διατροφική αξίας των προϊόντων υποδεικνύουν διαφοροποιημένα προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας με σημαντικό αντιοξειδωτικό φορτίο, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα να μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό στοιχείο τεκμηρίωσης στον τεχνικό φάκελο καταχώρησης των προϊόντων ως ΠΓΕ κατά κύριο λόγο. Αναφορικά με τους οίνους και τα αποστάγματα, τα αποτελέσματα των αναλύσεων υποδεικνύουν προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας.

Τα κυριότερα συμπεράσματα
Παράλληλα, με στόχο την εξαγωγή των σημαντικότερων συμπερασμάτων οι μελετητές προχώρησαν σε μία SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) ανάλυση που αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για προώθηση των προϊόντων και επιπλέον την προετοιμασία δράσεων και στρατηγικών. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδωσαν μία σειρά συμπερασμάτων που τα κυριότερα είναι τα εξής:

• Σημαντική διαφοροποίηση των προϊόντων λόγω υψηλής ποιότητας των σταφυλιών και υψηλής τεχνογνωσίας στην παραγωγή τους.
• Απαιτούνται ενέργειες για τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων αλλά κυρίως για την προώθηση των προϊόντων.
• Η δημιουργία νομικού πλαισίου για την οικοτεχνίες είναι απαραίτητη.
• Βελτίωση της πληροφόρησης των παραγωγών σχετικά με τα ΠΟΠ και ΠΓΕ προϊόντα.
• Ανάπτυξη δράσεων που στοχεύουν στην πρακτική εκπαίδευση, αναφορικά με την παραγωγή αμπελοοινικών προϊόντων.
• Ορισμός ποιοτικών προδιαγραφών για τα παράγωγα του σταφυλιού.
• Ενδείξεις «λειτουργικών τροφίμων» στα παράγωγα του σταφυλιού.
• Έναρξη δράσεων προκειμένου να συνταχθούν φάκελοι για την αναγνώριση των παραγώγων του σταφυλιού ως ΠΓΕ.
• Δεν προκύπτει ανάγκη επιπλέον προϊόντων ΠΟΠ ή ΠΓΕ στην κατηγορία των οίνων και των αποσταγμάτων.

Οι προτάσεις βελτίωσης της έρευνας έρχονται για να διευκολύνουν την διαδικασία αναγνώρισης των προϊόντων ενδιαφέροντος ως ΠΓΕ. Αντίστοιχα για τη διευκόλυνση της υποβολής αίτησης καταχώρησης των παραγώγων του σταφυλιού, περιλαμβάνεται στην μελέτη 6 αναλυτική περιγραφή της σχετικής διαδικασίας και των ενεργειών που απαιτούνται για το σκοπό αυτό.