Ανατρεπτική καινοτομία, startups και οι 3 τομείς που πρέπει να βελτιωθεί η Κύπρος

Από το 2015 μέχρι τα μέσα του 2020 διατηρούσα το μπλογκ για Κυπριακά Startup και καινοτομία, το DisruptCyprus, όπου ασχολήθηκαμε με ειδήσεις και θέματα καινοτομίας, νεοφυών επιχειρήσεων (startups), τεχνολογίας και εφευρέσεις που δημιουργούνται στην Κύπρο μας και από Κύπριους παγκόσμια. Ίσως να έχετε ακούσει το Uber, το AIRBNB, την Revolut, το BitCoin, το Blockchain, το Ethereum και άλλες πολλές ανατρεπτικές καινοτομίες. Το DisruptCyprus.com ήταν το πρώτο ενημερωτικό μπλογκ που ασχολήθηκε αποκλειστικά με θεματολογία ανατρεπτικών τεχνολογιών και κάλυψη εκδηλώσεων που αφορούσαν ανατρεπτικές καινοτομικές τεχνολογίες και νεοφυή επιχειρήσεων. Καταφέραμε να μας ακολουθήσουν στα κοινωνικά δίκτυα  15,000+ άτομα οργανικά, καλύψα 300+ εκδηλώσεις σε Κύπρο και εξωτερικό, διοργανώσαμε hackathons και άλλες καινοτόμες εκδηλώσεις. 

Μέσα από την αλληλεπίδραση μας με πάρα πολύ κόσμο ήταν φανερό ότι ο Κυπριακός λαός ήθελε να μάθει περισσότερα για ρομποτική, τεχνολογία, νεοφυείς  επιχειρήσεις και γενικότερα δημιουργικούς τρόπους που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει στην καθημερινή ζωή του. Είναι σημαντικό να εξηγήσουμε τι σημαίνει νεοφυή επιχείρηση (startup), διότι δεν είναι μια απλή επιχείρηση. Startup είναι ένας επιχειρηματικός οργανισμός ο οποίος βασίζεται σε μια καινούργια, έξυπνη, πρωτότυπή και καινοτομική ιδέα. Μια νεοφυή επιχείρηση έχει πολύ γρήγορη ανάπτυξη, με τις  περισσότερες φορές, να χρησιμοποιείται πολλή τεχνολογία στην υλοποίηση της αλλά και επιχειρηματικά κεφάλαια από επενδυτές. Στόχος μιας νεοφυής επιχείρησης είναι να ικανοποιήσει μια συγκεκριμένη μερίδα πελατών (niche market), να αναπτύξει ένα εφικτό και βιώσιμο επιχειρησιακό μοντέλο. 

Σύμφωνα με τον Paul Graham, ιδρυτή του επιταχυντή ιδεών (accelerator) Υ Combinator, ορίζει ως νεοφυή επιχείρηση «την εταιρεία που έχει σχεδιαστεί ώστε να αυξηθεί ταχύτατα. Το να είναι μια επιχείρηση νεοσύστατη δεν σημαίνει ότι εντάσσεται στα πλαίσια της νεοφυούς. Το μόνο σημαντικό πράγμα για μια νεοφυή επιχείρηση είναι ο ρυθμός ανάπτυξης.»

Εάν η επιχείρηση στηρίζεται σε εφαρμογές τεχνολογίας, είναι απαραίτητο πολλές φορές οι ιδιοκτήτες της να προβούν στην απαιτούμενη κατοχύρωση της πνευματικής ιδιοκτησίας των παραγόμενων από την επιχείρηση προϊόντων (πατέντα). Το περιοδικό Economist εκτιμά ότι έως και το 75% της αξίας των αμερικανικών δημόσιων επιχειρήσεων βασίζεται πλέον στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας τους (ενώ το 1980 το ποσοστό ήταν 40%). Πολύ συχνά, το 100% μιας νεοφυούς επιχείρησης στηρίζεται στη διασφάλιση της πνευματικής της ιδιοκτησίας καθιστώντας με τον τρόπο αυτό απαραίτητη την χάραξη μιας ορθής στρατηγικής πάνω στη διασφάλιση της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Παρόλο ότι στόχος των ιδρυτών μιας νεοφυούς επιχείρησης είναι η βιωσιμότητα χρησιμοποιώντας έξυπνους τρόπους ανάπτυξης και ανατρεπτικές τεχνολογίες, πολλές φορές αποτυγχάνουν ή εξαγοράζονται από κολοσσούς με στόχο να απορροφήσουν την τεχνολογική λύση τους ή να τους κλείσουν διότι ίσως επηρεάσουν την ανάπτυξη τους. Είναι πάρα πολλές φορές που εταιρείες κολοσσοί έχουν εξαγοράσει νεοφυείς επιχειρήσεις με πατέντες απλώς για να σταματήσουν τις εργασίες τους. 

Βέβαια οι ιδρυτές των νεοφυών επιχειρήσεων είναι δραστήρια και ριψοκίνδυνα άτομα, που δεν φοβούνται την αποτυχία. Οι περισσότεροι βλέπουν την αποτυχία σαν ένα από τους τρόπους να μάθουν και να προχωρήσουν μπροστά προς την επιτυχία. Άλλωστε ο εφευρέτης Τόμας Έντισον ανάφερε χαρακτηριστικά «Πολλοί από τους αποτυχημένους είναι άνθρωποι που δεν κατάλαβαν πόσο κοντά ήταν στην επιτυχία, λίγο προτού τα παρατήσουν.» 

Η ανατρεπτική καινοτομία (disruptive Innovation) αναφέρεται σε ένα είδος καινοτομίας  η οποία δημιουργεί μια νέα αγορά και νέο δίκτυο αξίας, η οποία σταδιακά ανατρέπει μια προυπάρχουσα αγορά και δίκτυο αξίας, μετατοπίζοντας εταιρίες, προϊόντα και συμμαχίες που κατέχουν ηγετικό ρόλο σε αυτή την αγορά. Η ανατρεπτική καινοτομία έχει αποκαλεστεί ως η επιχειρηματική ιδέα που ασκεί την περισσότερη επιρροή του 21ου αιώνα. Δεν μπορούν όλες οι καινοτομίες να χαρακτηριστούν ως ανατρεπτικές. Για παράδειγμα, τα πρώτα αυτοκίνητα στα τέλη του 19ου αιώνα δεν αποτέλεσαν  μια ανατρεπτική καινοτομία, επειδή τα πρώτα αυτοκίνητα ήταν ακριβά και είδη πολυτελείας τα οποία δεν ανέτρεψαν την αγορά των αμαξών. Η αγορά μεταφορικών μέσων παρέμεινε σταθερή μέχρι την εισαγωγή του φθηνότερου μοντέλου της Ford το 1908. Η μαζική παραγωγή του αυτοκινήτου αυτού υπήρξε ανατρεπτική καινοτομία για τον λόγο ότι άλλαξε την αγορά μεταφορικών μέσων ενώ τα πρώτα 30 χρόνια παραγωγής αυτοκινήτων δεν υπήρξαν.

Πολλοί ερευνητές, συγγραφείς και σύμβουλοι χρησιμοποιούν τον όρο ανατρεπτική καινοτομία για να περιγράψουν κάθε κατάσταση στην οποία ένας κλάδος αλλάζει. Αλλά αυτή είναι μια πολύ ευρεία χρήση.

Πολλοί με ρωτάνε αν η Κύπρος μπορεί να γίνει το επόμενο Startup Nation όπως ονομάζετε το Ισραήλ ή το επόμενο Startup Island. Αυτό είναι πολύ δύσκολο να το προβλέψει κάποιος αφού το οικοσύστημα των Startups κλείνει περίπου 10 χρόνια ζωής. Κάνει τα πρώτα του βήματα. Κάθε χρόνο γίνονται βελτιώσεις αλλα ακόμα λείπουν κάποια σημαντικά κομμάτια του παζλ. 

Τρία από αυτά κατ' εμένα είναι:

1. Οι επενδυτές (Venture Capitalists) που θα επενδύουν σε αρχικό στάδιο σε μια Κυπριακή Startup.

2. Μια κρίσιμη μάζα από early-stage startups. Κάθε χρόνο πρέπει να  δημιουργούνται καμία 300 startups με διεθνή προσανατολισμό, αφού μόνο 10% θα επιζήσει. 

3. Επαρκή ποσότητα προγραμματιστών και τεχνικού ταλέντου που θα θέλει να μείνει και να δουλέψει στην Κύπρο. 

Όπως λέει ο ποιητής θα το δείξει ο καιρός. Τα σχόλια δικά σας...