Αντώνης Μισιρλής: Ας δούμε τα κτίρια αλλιώς

Γράφει ο Αντώνης Μισιρλής, 

διευθυντής της Imperio 

Eίναι γνωστό πως τα κτίρια ευθύνονται για το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως εκ τούτου, μία από τις δράσεις στο πλαίσιο της Πράσινης Ευρωπαϊκής Συμφωνίας του 2019, που στοχεύει σε μια Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050, είναι η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων.

Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, ήδη έχουν προωθηθεί σχέδια χορηγιών για ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων κατοικιών, με μακροπρόθεσμο στόχο το ενεργοβόρο κτιριακό απόθεμα της χώρας να μετατραπεί σε υψηλής ενεργειακής απόδοσης και απαλλαγμένο από ανθρακούχες εκπομπές μέχρι το 2050. Οι εκπομπές άνθρακα είναι παρούσες σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής ενός ακινήτου, με την αρχή να γίνεται από τις κατασκευαστικές εργασίες.

Αυτό οφείλεται κυρίως στα οικοδομικά υλικά, τα οποία εκπέμπουν άνθρακα. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, το τσιμέντο είναι υπεύθυνο για το 8% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, εξού και καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια σε παγκόσμιο επίπεδο για τη δημιουργία «πράσινου» τσιμέντου. Επιπρόσθετα, άνθρακας εκπέμπεται και από τα οχήματα που μεταφέρουν τα κατασκευαστικά υλικά στον χώρο του εργοταξίου, γνωστός ως ενσωματωμένος άνθρακας, που σε αντίθεση με τις λειτουργικές εκπομπές, δεν μπορεί να βελτιωθεί ή να αντιστραφεί σε άλλα σημεία της ζωής ενός κτιρίου. Έπειτα, αφότου ολοκληρωθούν οι κατασκευαστικές εργασίες, το κτίριο συνεχίζει να εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα προκειμένου να λειτουργήσει. Ειδικότερα, οι εκπομπές προέρχονται από δραστηριότητες όπως η θέρμανση, η ψύξη, ο εξαερισμός και ο φωτισμός του κτιρίου, καθώς και από τη χρήση συσκευών εντός αυτού. Εκτός από την καθημερινή χρήση, εκπέμπεται άνθρακας τόσο κατά την επισκευή όσο και τη συντήρηση των κτιρίων. Τέλος, όταν ένα κτίριο φτάσει στο τέλος της ωφέλιμης ζωής του, υπάρχει πιθανότητα για περαιτέρω εκπομπές.

Η διαδικασία κατεδάφισης, μεταφοράς και απόρριψης των υλικών κατασκευής μπορούν να απελευθερώσουν άνθρακα. Η απόρριψη αντί η ανακύκλωση των υλικών κατασκευής έχει ως αποτέλεσμα την εκπομπή ενσωματωμένου άνθρακα κατά τη δημιουργία αυτών των υλικών. Είναι ξεκάθαρο ότι, προκειμένου να πλησιάσουμε τον στόχο των καθαρών μηδενικών εκπομπών άνθρακα, πρέπει να εξαλειφθούν οι εκπομπές, από την κατασκευή και τη λειτουργία ενός κτιρίου, μέχρι και το τέλος του κύκλου ζωής του. Σε αυτό μπορεί να συμβάλει σημαντικά η σωστή διαχείριση των κτιρίων, καθώς επίσης, η αποτελεσματική επαναχρησιμοποίηση/ανακύκλωση των οικοδομικών υλικών, όταν ολοκληρωθεί ο κύκλος ζωής τους. Ειδικότερα, στην περίπτωση της κατεδάφισης, τα υλικά της απόρριψης μπορούν να ανακυκλωθούν, με αποτέλεσμα να περιοριστούν οι εκπομπές από την εξαγωγή νέων πρώτων υλών, καθώς και να μειωθούν οι εκπομπές ενσωματωμένου άνθρακα από την ανάγκη κατασκευής νέου υλικού. Επιπλέον, εάν ένα κτίριο μπορεί να ανακαινιστεί ή να επαναχρησιμοποιηθεί με βιώσιμο τρόπο, άρα να επεκταθεί η διάρκεια ζωής του, τότε επιτυγχάνεται η μείωση εκπομπής διοξείδιού του άνθρακα από ό,τι εάν γκρεμιστεί και ξαναχτιστεί καινούργιο.

Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο έχουν τεθεί τρεις βασικές προτεραιότητες, προκειμένου να σημειωθεί μείωση εκπομπών άνθρακα: (1) Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων μέσω της σωστής θερμομόνωσης, της βέλτιστης επιλογής συστημάτων ψύξης/θέρμανσης και χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. (2) Η κατάργηση χρήσης ορυκτών καυσίμων ως πηγής ενέργειας. (3) Η εξάλειψη των ανθρακούχων εκπομπών στην αλυσίδα προμήθειας (supply chain) του κατασκευαστικού κλάδου. Πέρα από τη συμβολή στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, η ανάπτυξη πράσινων κτιρίων προσφέρει πολλά άλλα πλεονεκτήματα, τόσο για τον κατασκευαστή όσο και για τον επενδυτή και τον χρήστη.

Μεταξύ άλλων, τα πράσινα κτίρια εξοικονομούν χρήματα σε λογαριασμούς ενέργειας και νερού, μειώνουν το κόστος συντήρησης και δημιουργούν ένα πιο υγιές περιβάλλον, πλεονεκτήματα τα οποία τα καθιστούν πιο ελκυστικά, ενώ αυξάνουν την αγοραστική τους αξία.