Η Mνήμη του Ολοκαυτώματος είναι θεμελιώδης για την ανθρωπότητα

Σάμι Ρεβέλ, Πρέσβης του Ισραήλ στην Κύπρο

Στην αρχή του βιβλίου του «Εάν Αυτό είναι ο Άνθρωπος», ο Πρίμο Λέβι παραθέτει ένα ποίημα:

«Εσείς που ήσυχοι ζείτε στο ζεστό σας σπίτι και το βράδυ γυρνώντας θα βρείτε φαγητό και πρόσωπα φίλων. Σκεφτείτε εάν αυτό είναι ο άντρας. Αυτός. Που δουλεύει στη λάσπη. Που δεν ησυχάζει ποτέ. Που παλεύει για λίγο ψωμί. Που πεθαίνει για ένα ναι ή ένα όχι.».

Ο Πρίμο Λέβι γεννήθηκε στο Τορίνο της Ιταλίας. Σε ηλικία 21 ετών εκτοπίστηκε από τους Ναζί στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς. Κατάφερε να επιβιώσει της ασιτίας, του ψύχους και των ασθενειών μέχρι την απελευθέρωση του στρατοπέδου το 1945 και κατέγραψε στα βιβλία του την φρίκη του Ολοκαυτώματος.

Το Ολοκαύτωμα  (Σοά στα εβραϊκά) είναι το πιο σκοτεινό κεφάλαιο της ανθρώπινης ιστορίας. Οι Ναζί και οι συνεργοί τους εξόντωσαν έξι εκατομμύρια Εβραίους - άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Ένα εκατομμύριο Εβραίοι δολοφονήθηκαν στο Άουσβιτς, οι περισσότεροι από αυτούς σε θαλάμους αερίων. Η ιδεολογία και η δολοφονική πολιτική της ναζιστικής Γερμανίας αποσκοπούσε στην εξάλειψη κάθε ίχνους εβραϊκής παρουσίας σε όλη την Ευρώπη.

Τα λόγια του Πρίμο Λέβι απευθύνονται σ’ εμάς που ζούμε σήμερα και τονίζουν πως είναι ακόμα αδύνατο να κατανοήσουμε έστω αυτή την φρίκη- τον αντισημιτισμό και τον ρατσισμό, το μίσος, την σχεδόν παντελή έλλειψη ανθρωπιάς κατά την περίοδο του Ολοκαυτώματος. «Σοά. Πώς ήταν ανθρώπινως δυνατό;» ήταν ο τίτλος της έκθεσης που διοργανώθηκε πέρυσι, σε συνεργασία της Πρεσβείας του Ισραήλ και του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου.

Η μνήμη του Ολοκαυτώματος είναι θεμελιώδης για να κυριαρχήσει ο Άνθρωπος. Φέτος η 27η Ιανουαρίου 2021, η Διεθνής Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος, σηματοδοτεί 76 χρόνια από την απελευθέρωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης Άουσβιτς Μπίρκεναου. Ωστόσο, πρέπει να συνεχίσουμε να ακούμε προσεκτικά τις μαρτυρίες των (λίγων εναπομεινάντων) επιζώντων. Να θέτουμε τις σκληρές ερωτήσεις και να λαμβάνουμε τα τόσο ουσιώδη μαθήματα.

Τα τελευταία χρόνια, η Πρεσβεία του Ισραήλ φιλοξένησε στην Κύπρο Ελληνοεβραίους επιζώντες του Ολοκαυτώματος, οι οποίοι μοιράστηκαν, σε διάφορες πόλεις της Κύπρου και με διάφορα κοινά, τις μαρτυρίες τους για τα τραυματικά γεγονότα και την φρίκη που έζησαν.

Κατά την περίοδο της πανδημίας COVID19, όπου όλοι αντιμετωπίζουμε πολλές προκλήσεις, οι σκέψεις μας είναι με τους επιζώντες του Ολοκαυτώματος, που αναγκάζονται να ζήσουν αποκομμένοι από τις οικογένειες τους. Κάλεσα πρόσφατα για να ευχηθώ Καλή Χρονιά την κυρία Λόλα Άντζελ, επιζήσα του στρατοπέδου Μπέργκεν-Μπέλσεν, την οποία είχαμε την ευχαρίστηση να φιλοξενήσουμε στην Κύπρο πέρσι- ήταν γεμάτη αισιοδοξία. Μιλώντας μαζί της μου θύμισε την έντονη συναισθηματική εμειρία της εδώ στην Κύπρο. Όπως η επίσκεψη της άφησε μια έντονη εντύπωση σε όλους τους καθηγητές και τους μαθητές στα γυμνάσια του νησιού που την άκουσαν.

Θεωρώ πως είναι προνόμιο το να έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε τους -τελευταίους- επιζώντες του Ολοκαυτώματος. Κυρίως για τους νέους μαθητές είναι ένα ιδιαίτερο βιώμα. Και είναι απαραίτητο για να θυμόμαστε πάντα αυτό το σκοτεινό κεφάλαιο της ιστορίας. Για να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι θα γνωρίζουν τους κινδύνους που υπάρχουν, όταν η ανθρωπιά εκλείπει.

Κοιτάζοντας το μέλλον, τα διδάγματα του παρελθόντος αποτελούν θεμελιώδη πυλώνα για την οικοδόμηση ενός μέλλοντος χωρίς αντισημιτισμό, ρατσισμό και μισαλλοδοξία. Στις μέρες μας, αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς επικίνδυνα ακραία φαινόμενα γνωρίζουν δυστυχώς αύξηση ξανά σε διάφορες χώρες σε όλο τον κόσμο.

Στην Κύπρο, σημειώνεται σημαντική πρόοδος για την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και τη δημιουργία πολιτικών και εκπαιδευτικών πλατφόρμων. Η Κυπριακή Κυβέρνηση, μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών, έχει υποβάλει αίτηση για καθεστώς παρατηρητή στη Διεθνή Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA), και έχει υιοθετήσει τον λειτουργικό ορισμό του Αντισημιτισμού, όπως καθορίζεται από τον Οργανισμό. Αυτό αποτελεί ένα αποφασιστικό βήμα για την διαμόρφωση μιας ηθικής πυξίδας που θα μας καθοδηγεί.

Συνιστά επιπλέον θεμέλιο για την ενίσχυση των σχέσεων Ισραήλ - Κύπρου. Εν προκειμένω, η συμμετοχή του Προέδρου της Κύπρου κ. Νίκου Αναστασιάδη στο Παγκόσμιο Φόρουμ για το Ολοκαύτωμα στην Ιερουσαλήμ πριν από ένα χρόνο, ήταν πολύ σπουδαία. Οι παγκόσμιοι ηγέτες διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο, διασφαλίζοντας ότι η ιστορική μνήμη θα διατηρηθεί και οι φρικαλεότητες δεν θα επαναληφθούν ποτέ ξανά.

Πρέπει να ενισχύσουμε περαιτέρω τον κοινό μας αγώνα ενάντια σε όλες τις μορφές αντισημιτισμού και μίσους, και με άλλες ομονοούσες χώρες. Η μνήμη του Ολοκαυτώματος είναι θεμελιώδης σε αυτήν την προσπάθεια. Το Ισραήλ και η Κύπρος είναι στενοί εταίροι σε αυτό το τμήμα της Ανατολικής Μεσογείου και η μεταξύ μας συνεργασία είναι απαραίτητη για να διασφαλιστούν οι κοινές ανθρώπινες αξίες.