Covid-19, Oruc Reis και το Τυφλό Σημείο της Καινοτομίας

Ο νέος κορονοιός θέτει την επιτακτική ανάγκη προετοιμασίας και νέου σχεδιασμού για αντιμετώπιση τέτοιου είδους πανδημιών ώστε να μην μπορέσει να απορρυθμίσει τόσο εύκολα την παγκόσμια τάξη πραγμάτων, το διεθνές οικονομικό σύστημα αλλά και την καθημερινότητα δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Ο αόρατος εχθρός έχει προκαλέσει την πλήρη κατάρρευση των επιχειρηματικών μοντέλων και των σχεδίων διαχείρισης κινδύνων ακόμα και σε χώρες που θεωρούνται ηγέτες της καινοτομίας. Ανοχύρωτες πολιτείες οι έξυπνοι οικισμοί, ρητορικό σχήμα η ανθεκτικότητα. 

Ο επιχειρηματικός κόσμος αντιμετωπίζει τον ‘μαύρο κύκνο των μαύρων κύκνων’. Ποτέ από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι επιχειρήσεις δεν υπέστησαν τόσο απότομο σοκ στην κατανάλωση. Σε μια ιστορία τουλάχιστον 11 μεγάλων περιόδων ύφεσης από τότε, αυτή είναι η μοναδική περίοδος όπου το σοκ είναι εξωγενούς φύσης, δηλαδή δεν συνδέεται με κάποια κρίση εμπιστοσύνης που συνήθως συνοδεύει έναν επιχειρηματικό κύκλο.

Το επιπρόσθετο πρόβλημα είναι ότι αυτή η κρίση δεν έρχεται σε μια εποχή σταθερής γεωπολιτικής και οικονομίας. Αντίθετα, έρχεται στην έξαρση ενός πολύ ρευστού γεωπολιτικού περιβάλλοντος, το οποίο ήδη είχε φτάσει στα όρια του μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ενός οικονομικού συστήματος που δεν ήταν αποτελεσματικό στην κατανομή των περιουσιακών στοιχείων κατά την τελευταία δεκαετία. Αυτό σημαίνει ότι οι επιπτώσεις του, θα μπορούσαν να επεκταθούν ευρέως σε όλα τα μήκη και τα πλάτη. 

Ενόσω οι ασύμμετροι κίνδυνοι αντιμετωπίζονται με γραμμικά μοντέλα και στατικά εργαλεία, ο καταστροφικός φαύλος κύκλος ‘από κρίση σε κρίση’ θα συνεχιστεί, πλήττοντας περισσότερο τις ευάλωτες ομάδες και τη νεολαία και συμπιέζοντας περαιτέρω τη μεσαία τάξη. Οι Οργανισμοί δεν διαθέτουν τα κατάλληλα εργαλεία για να διαχειριστούν τις ασυμμετρίες – να ανακαλύψουν και αξιοποιήσουν τις θετικές ασυμμετρίες και να αποφύγουν τις αρνητικές ασυμμετρίες. 

Το μεγάλο τυφλό σημείο της καινοτομίας δεν μπορεί να διακρίνει ότι τα πιθανά οφέλη που επιφέρουν οι θετικές ασυμμετρίες (convexity bias) είναι περισσότερα από τη ζημιά. Ο παράγοντας χρόνος, η μεταβλητότητα, η αταξία, η τυχαιότητα και η αβεβαιότητα αυξάνουν το όφελος –παρά τη ζημιά– που προκύπτει μέσα από την αξιοποίηση των πολύτιμων ασυμμετριών. Αυτό το στοιχείο διαφεύγει του γραμμικού τρόπου σκέψης. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να μισούν την αβεβαιότητα. Όμως η αβεβαιότητα αποτελεί την πρώτη ύλη της καινοτομίας.     
Στόχος της καινοτομίας είναι να: α) Εντοπίσει τους θετικούς μαύρους κύκνους που επιφέρουν εκθετικά πολλαπλασιαστικά οφέλη και πλεονεκτήματα και β) μετατρέψει ένα αρνητικό μαύρο κύκνο σε γκρίζο κύκνο ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι απέναντι σε σπάνια συμβάντα με τεράστιο αντίκτυπο και καταστροφικές συνέπειες.
 
Για να μπορέσει ένας Οργανισμός να αξιοποιήσει τις ασυμμετρίες πρέπει να έχει τη δυνατότητα να: α) Ανακαλύψει τις ασυμμετρίες και να διακρίνει την προοπτική μεταξύ τους, β) μετατρέψει τις ασυμμετρίες σε ικανότητες και να τις ενσωματώσει στρατηγικά στη διαμόρφωση ενός οργανωσιακού σχεδιασμού ώστε να τις αξιοποιήσει με ένα βιώσιμο τρόπο και γ) συνταιριάσει τις δυνατότητες που πηγάζουν από τις ασυμμετρίες με τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται.  

Διανύουμε ήδη την έκτη μαζική εξαφάνιση: Το 45% των εντόμων έχει χαθεί λόγω της κλιματικής αλλαγής, ενώ το 60% των ζώων έχει εξαφανιστεί τα τελευταία 50 χρόνια. Μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ, αφού ο Homo sapiens βρίσκεται σήμερα στο μάτι της τέλειας καταιγίδας. Η διεθνής κοινότητα αδυνατεί να αντιμετωπίσει την γεωμετρική αύξηση των κρουσμάτων και να απομακρύνει τον κίνδυνο της έβδομης μαζικής εξαφάνισης. Πώς μπορούμε να εκμηδενίσουμε το ρίσκο της καταστροφής;

Μετά από πολύχρονη έρευνα έχω αναπτύξει ένα νέο, δυναμικό Μοντέλο Καινοτομίας το οποίο μπορεί να βοηθήσει τη Δημόσια Διοίκηση, τις Επιχειρήσεις και τις Ένοπλες Δυνάμεις να διαχειριστούν τις ασυμμετρίες και να καινοτομήσουν πολύ πιο αποτελεσματικά. Το ευέλικτο, διεπιστημονικό αυτό εργαλείο μπορεί να ενισχύσει όλους τους συντελεστές που συνθέτουν την Εθνική Ισχύ: Οικονομία, Διπλωματία, Έξυπνη Άμυνα. 

Το νέο Υπόδειγμα Καινοτομίας: α) Ακολουθεί μια ολιστική, πολυπαραμετρική προσέγγιση, β) εφαρμόζεται σε όλους τους τομείς και σε όλα τα επίπεδα, κλίμακες και μεγέθη και γ) παρουσιάζεται αναλυτικά –θεωρία και εφαρμογές– σε ένα πρακτικό Οδηγό 220 σελίδων. 
Στο άλλο μεγάλο μέτωπο, αυτό των τουρκικών προκλήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Σουλτάνος Ερντογάν έχει τυφλωθεί από τη μεγαλομανία του, διαισθανόμενος ότι η κλεψύδρα αδειάζει για τη ‘Γαλάζια Πατρίδα’. Η Ελληνική καινοτομία που προτείνεται στο παρόν άρθρο μπορεί να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής ισχύος σε όλα τα επίπεδα. Μια συνέργεια στις ασύμμετρες προσπάθειες μπορεί να αποβεί καθοριστικής σημασίας σε μεγάλες συγκρούσεις. 

Οι ασυμμετρικές μέθοδοι εφαρμόζονται σε όλα τα επίπεδα πολέμου –στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό– και σε όλο το φάσμα των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Υπάρχει πολιτικό-στρατηγική ασυμμετρία, τεχνολογική ασυμμετρία, οργανωσιακή ασυμμετρία και ασυμμετρία θέλησης, αποφασιστικότητας και ηθικού. Η υπεροχή στην εκπαίδευση ή/και την ηγεσία επίσης αποτελούν είδη ασυμμετρίας. 

Η άμεση επέκταση των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου στα 12 ναυτικά μίλια, όπως έχει μονομερές δικαίωμα η Ελλάδα, θα βελτιώσει σημαντικά την διαπραγματευτική μας θέση. Επίσης, η Τουρκία θα χάσει το έρεισμα του πως μπορούμε να έχουμε χωρικά ύδατα 6 μιλίων και εναέριο χώρο 10 μιλίων, που οδηγεί σε παραβιάσεις του εναέριου μας χώρου.

Συμπερασματικά: Η καινοτομία –και δη η αξιοποίηση των ασυμμετριών– αποτελεί μονόδρομο για τον περιορισμό της πανδημίας, την επανεκκίνηση της οικονομίας και την ανάσχεση του τουρκικού επεκτατισμού. Το πρωτοποριακό εργαλείο που παρουσιάζεται πολύ επιγραμματικά πιο πάνω μπορεί να βοηθήσει τις Δημόσιες Υπηρεσίες, τις Επιχειρήσεις και τις Ένοπλες Δυνάμεις να καινοτομήσουν κάτω από συνθήκες τεράστιας αβεβαιότητας.

Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας