Γιατί χρειάζονται οι διακομματικές συμφωνίες ενεργειακής στρατηγικής;

Κοινό χαρακτηριστικό των περισσότερων δραστηριοτήτων που άπτονται επιστημονικής ανάλυσης και μακροχρόνιου σχεδιασμού είναι η απουσία της Πολιτείας και γενικά των κομμάτων. Η Κυπριακή κοινωνία, σε πιο μεγάλο βαθμό από άλλες χώρες του δυτικού κόσμου, είναι προσκολλημένη στα κόμματα και υπάρχει μεγάλη προκατάληψη. Ως αρμόδιοι για να μιλούν για οποιοδήποτε θέμα, ακόμη και για επιστημονικά θέματα, θεωρούνται οι εκπρόσωποι των κομμάτων, ανεξάρτητα αν αυτοί είναι γνώστες ή όχι του αντικειμένου. Οι σοβαρά καταρτισμένοι τεχνοκράτες και οι επιστήμονες της Κύπρου θεωρούνται συχνά ότι έχουν λόγο μόνο όταν πολιτικοποιηθούν ή κατέλθουν ως υποψήφιοι βουλευτές. 
 
Για αυτό στην Κύπρο τα θέματα ενέργειας, διαχείρισης υδρογονανθράκων, περιβάλλοντος και υδάτινων πόρων που είναι διάσπαρτα τουλάχιστον σε τέσσερα διαφορετικά υπουργεία έχουν δημιουργήσει ένα αρκετά πολύπλοκο και άκαμπτο σύστημα με συνεχή έλλειψη επικοινωνίας και κοινού οράματος μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών των υπουργείων. Αποτέλεσμα τα διάφορα θέματα και πολιτικές να μελετιούνται στατικά και βραχυπρόθεσμα και όχι δυναμικά και μακροπρόθεσμα, καθώς επίσης ο χειρισμός των διαφόρων αποφάσεων να γίνεται ξεχωριστά και όχι ενοποιημένα. Τελικός αποδέκτης αυτής της κατάστασης είναι ο Κύπριος πολίτης.
 
Η πιο πάνω κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο. Χρειαζόμαστε σήμερα την ανατροπή της υφιστάμενης ενεργειακής κατάστασης, την ανατροπή του σημερινού σπάταλου και αδιέξοδου αναπτυξιακού μοντέλου και την γενναία στροφή προς τις πράσινες τεχνολογίες και τις πολιτικές ενεργειακής αποδοτικότητας. Θα πρέπει να φανούμε έξυπνοι, νηφάλιοι, σκεπτικοί. Πρέπει να φέρουμε μαζί την Πολιτεία, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες, να βρεθούμε όλοι στην ίδια πλευρά έτσι ώστε να κινηθούμε προς μια ενεργειακά αειφόρο ανάπτυξη για το καλό των επόμενων γενεών. Αποφάσεις που θα παρθούν σήμερα σε ενεργειακά θέματα θα πρέπει να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες αφού θα έχουν να κάνουν με μακροπρόθεσμες επενδύσεις.
 
Για να επιτευχθούν όμως τα πιο πάνω χρειάζεται όραμα από την Πολιτεία και από τους πολιτικούς. Τις λίγες φορές που τα πολιτικά κόμματα έχουν ασχοληθεί με ενεργειακά θέματα, έχουν αποτύχει. Οι κοντόφθαλμές μικροπολιτικές και η εκλαΐκευση του θέματος δεν μπορούν πλέον να προσφέρουν στην χάραξη ενός μακροπρόθεσμου ολοκληρωμένου αειφόρου ενεργειακού σχεδιασμού. Χρειάζεται να γίνουν επιστημονικές αναλύσεις και τεκμηρίωση τόσο τεχνική όσο οικονομική και περιβαλλοντική από τους ικανούς και σοβαρούς τεχνοκράτες καθώς επίσης και στοχοθέτηση με κίνητρα για ενεργειακές επενδύσεις. Μόνο, έτσι θα μπορέσουμε να διασφαλίσουμε στο μέγιστο την ομαλή ενεργειακή μετάβαση της Κύπρου στην αειφόρο ανάπτυξη και παράλληλα την διασφάλιση του μικρότερου οικονομικού κόστους το οποίο θα χρειαστεί να επωμιστεί ο Κύπριος καταναλωτής.
 
Θα μπορούσαμε, αφού θέσουμε ρεαλιστικούς και επιστημονικά τεκμηριωμένους στόχους με γενική αποδοχή να τους εφαρμόσουμε με συνέπεια. Αυτοί οι στόχοι θα είναι από τη φύση τους υψηλού ρίσκου και μακροχρόνιας εφαρμογής. Όταν θα εμπλέκονται στις κομματικές διαμάχες θα αποδυναμώνονται και θα ανατρέπονται με την εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία ή ακόμα και με την αλλαγή των αρμόδιων υπουργών. Έφτασε η ώρα όπου όλα τα πολιτικά κόμματα, με σοβαρότητα, θα πρέπει να συμφωνήσουν σε ένα μακροπρόθεσμο ολοκληρωμένο αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό. Έφτασε η ώρα των επιστημονικά τεκμηριωμένων διακομματικών ενεργειακών συμφωνιών.
 
Πως θα γίνει αυτό; Όπως γίνεται σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, π.χ. Δανία, Ολλανδία, θέματα που χρήζουν σοβαρής μελέτης και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό θα πρέπει να ανατεθούν σε επιστήμονες και σε τεχνοκράτες για μελέτη και για χάραξη κατάλληλου σχεδιασμού. Ας αφήσουμε πίσω την εκλαΐκευση που μόνο μικροπολιτικές σκοπιμότητες μπορούν να εξυπηρετηθούν με καταστροφικές όμως μακροπρόθεσμες συνέπειες ενάντια στο όφελος των μελλοντικών πολιτών. Οι πολιτικές που θα αναπτύσσονται θα τυγχάνουν διαβούλευσης και αποδοχής από την Πολιτεία έτσι ώστε να μπορούν να συμφωνούνται από όλες τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου διασφαλίζοντας τη συνέχεια των ενεργειακών πολιτικών ανεξάρτητα με την εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία. Η Κυβέρνηση θα πρέπει να έχει την ετοιμότητα να ενσωματώσει τις προτάσεις των άλλων κομμάτων. Η ενδεχόμενη θέση κάποιων κομμάτων να αρνηθούν τη συμμέτοχη τους στην κοινή προσπάθεια με το επιχείρημα ότι χρειάζεται μια άλλη πολιτική, που δεν θα προσδιορίζεται, δεν πρόκειται να τα ωφελήσει εκλογικά. Με τις επιστημονικά τεκμηριωμένες διακομματικές ενεργειακές συμφωνίες θα επιταχύνεται η συνέχεια στο μακροπρόθεσμο, πέραν του 2050, ολοκληρωμένο αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό που θα χαραχθεί προς όφελος των μελλοντικών γενεών.
 
Ένα κάλο εργαλείο για μια θεαματική θετική αλλαγή στον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας μας μπορεί να αποτελέσει μια όσο το δυνατόν ευρεία διακομματική συμφωνία για τον ολοκληρωμένο αειφόρο ενεργειακό σχεδιασμό της Κύπρου. Για να γίνει εφικτή τέτοια διακομματική συμφωνία θα πρέπει να ετοιμαστεί από την Κυβέρνηση και να δοθεί στα κόμματα για διαβούλευση ένα σοβαρό μακροπρόθεσμο σχέδιο, πέραν του 2050, ολοκληρωμένου αειφόρου ενεργειακού σχεδιασμού. Ένα τέτοιο σχέδιο θα πρέπει να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο και να διασφαλίζει μια ισορροπία ανάμεσα στην ασφάλεια της ενεργειακής τροφοδοσίας, στην προστασία του περιβάλλοντος και την οικονομική ανάπτυξη. Πρέπει όμως να παραδεχθούμε ότι, με δεδομένη την πολιτική μας κουλτούρα, μια τέτοια συμφωνία θα απαιτήσει ένα σημαντικό χρόνο προετοιμασίας και διαβούλευσης.
 
Όμως, το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έγινε καμιά προσπάθεια για τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης μακροπρόθεσμης ενεργειακής στρατηγικής και πολιτικής η οποία θα στηρίζεται σε μια ευρύτατη κομματική συναίνεση, άλλα και το ενεργειακό αδιέξοδο που ζούμε σήμερα, είναι πλέον περισσότερο από προφανής η αναγκαιότητα της. Έφτασε ο καιρός να σοβαρευτούμε και να αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας έτσι ώστε να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές την ενεργειακά πετυχημένη Κύπρο.

 

*Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου