Επιχειρηματική Ηθική

Τα τελευταία χρόνια, η οικονομική κρίση έχει φέρει στην επιφάνεια το θέμα της Επιχειρηματικής Ηθικής. Επιπλέον έχουν εδραιωθεί και άλλοι όροι όπως Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Εταιρική Διακυβέρνηση. Η σημαντικότητα αυτών των όρων γίνεται καθολικά αντιληπτή και η βαρύτητα που τους προσδίδουν οι οργανισμοί συνεχώς ισχυροποιείται. Τα πεδία εφαρμογής τους είναι αλληλοσυμπληρούμενα. Σκοπός τους είναι η  δημιουργία μιας βιώσιμης ανάπτυξης, υπό υγιείς ανταγωνιστικές συνθήκες, όπου οι οργανισμοί να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας και να δρουν μέσα στο γενικότερο πλαίσιο του κοινωνικού συμφέροντος. 

Η επιχειρηματική ηθική είναι η εφαρμογή των γενικών αρχών περί ηθικής, με σκοπό την ισορροπία των σχέσεων μεταξύ του οργανισμού, της διεύθυνσης, των εργαζομένων, του πολίτη, του καταναλωτή και του κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος στο οποίο δραστηριοποιείται ένας οργανισμός. Οι αρχές που διέπουν την επιχειρηματική ηθική είναι ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, οι ισορροπημένες εργασιακές σχέσεις, η προστασία του περιβάλλοντος, η ανθρωποκεντρική διοίκηση, η δικαιοσύνη, η αντικειμενικότητα, η ευθύνη και η κοινωνική ευημερία.
Η επιχειρηματική ηθική είναι η κουλτούρα η οποία θα πρέπει να διαχέεται μέσα από πρακτικές στο εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού και στη συνεχεία να εκδηλώνεται και στο εξωτερικό του περιβάλλον.

Αν και το κόστος για συμμόρφωση ως προς τους ηθικούς και νομικούς κανόνες, είναι ιδιαίτερα δαπανηρό, τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από την εφαρμογή των αρχών της επιχειρηματικής ηθικής είναι περισσότερα.

• Καλλιεργείται κλίμα εμπιστοσύνης και αξιοκρατίας μεταξύ των υπαλλήλων
• Οικοδομούνται σχέσεις εμπιστοσύνης και κατανόησης με το σύνολο των κοινωνικών εταίρων
• Ενισχύεται η πιστότητα των πελατών
• Ενισχύεται η εταιρική κουλτούρα
• Διατηρείται και αναπτύσσεται η εταιρική φήμη του οργανισμού
• Προωθείται ο εθελοντισμός
• Ισχυροποιείται ο οργανισμός ώστε να ανταποκρίνεται αποτελεσματικότερα σε συνθήκες κρίσης
• Συνεισφέρει στη βιώσιμη ανάπτυξη

Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια, τα νέα οικονομικά δεδομένα δημιουργούν μία σειρά από εμπόδια και δυσχεραίνουν το έργο της προσαρμογής των οργανισμών σε ηθικές συμπεριφορές. Υπάρχουν αρκετά εμπόδια που θα πρέπει να ξεπεραστούν προκειμένου να διασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή.

Οι ανταγωνιστικές συνθήκες που επικρατούν δημιουργούν καταστάσεις έντονης αντιπαράθεσης μεταξύ των διευθύνσεων των οργανισμών. Η ανάγκη για επιβίωση και διατήρηση των θέσεων εργασίας, οδηγούν το προσωπικό σε αλλοίωση των προσωπικών αξιών και αδυναμία προσαρμογής σε ηθικές εταιρικές κουλτούρες. Η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού και ο ανταγωνισμός στην αγορά εργασίας, έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια ορισμένων εργασιακών δικαιωμάτων και αποτελούν τροχοπέδη στην συμμόρφωση των εργοδοτουμένων στις οδηγίες του οργανισμού.

Επιπλέον οι μηχανισμοί της αγοράς καθιστούν τα ηθικά πρότυπα ασύμφορα, εφόσον ο ανταγωνισμός προϋποθέτει περιορισμό του κόστους για τη μεγιστοποίηση του κέρδους.

Υπάρχουν κάποια βασικά βήματα για την εφαρμογή της επιχειρηματικής ηθικής στο εργασιακό και επιχειρηματικό περιβάλλον ενός οργανισμού: 

• Ανάλυση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος.
• Μελέτη και προσαρμογή των αρχών της επιχειρηματικής ηθικής στην εταιρική κουλτούρα.
• Εφαρμογή ενός Code of Conduct, έτσι ώστε να είναι καθολικά εφαρμόσιμη η επιχειρηματική συμπεριφορά
• Δέσμευση στην τήρηση των αρχών της Επιχειρηματικής Συμπεριφοράς
• Μηχανισμός και διαδικασίες  ελέγχου και βελτιστοποίησης της εφαρμογής των αρχών της επιχειρηματικής συμπεριφοράς
• Πιστοποιήσεις με διάφορα σχετικά πρότυπα
• Άμεσες και αυστηρές εσωτερικές κυρώσεις σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης.
• Γνωστοποίηση των αποτελεσμάτων των ελέγχων.

Η οικονομική κρίση έχει επιφέρει μια σειρά από προκλήσεις στις οποίες ο οργανισμός οφείλει να ανταπεξέλθει. Υπάρχει από την μία το δεδομένο για το στόχο της μεγιστοποίησης των κερδών, και από την άλλη καραδοκεί ο κίνδυνος για αύξηση της αδιαφορίας στα κοινωνικά προβλήματα.

Η επιχειρηματική ηθική αποτελεί μονόδρομο για την ανάκαμψη της οικονομίας. Αποδεδειγμένα οι οικονομίες που σημειώνουν υψηλά επίπεδα επιχειρηματικής ηθικής είναι πιο υγιείς.
Στην εποχή της αειφόρου ανάπτυξης, της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος η ανάγκη για εφαρμογή της επιχειρηματικής ηθικής γίνεται πιο επιτακτική.

*Οικονομολόγος, MBA-TQM, MA