Coronovirus: Επανάσταση ή εξέλιξη του σχεδιασμού εργασιακών χώρων όπως το γνωρίζουμε;

Σύμφωνα με στατιστικές, οι παγκόσμιες πανδημίες διαρκούν περιπού δύο χρόνια. Ωστόσο, ο σχεδιασμός ενός κτηρίου και ενος χώρου απαιτεί μεγαλύτερο χρονοδιάγραμμα. Η ελάχιστη διάρκεια ζωής μιας τέτοιας επένδυσης είναι τουλάχιστον δέκα χρόνια.

Η ευελιξία κτιρίου δεν είναι μόνο φυσική – μεγαλύτεροί εσωτερικόι χώροι, πιο γενναιόδωρα τετραγωνικά μέτρα ανά υπάλληλο - είναι επίσης ψηφιακή. Με την άρση του lockdown διεθνώς, το άμεσο μέλλον του εργασιακού χώρου μπορεί να φαίνεται δυστοπικό με μια πρώτη ματιά. Στην ουσία όμως είναι μια ταχύτερη ανάπτυξη της ήδη προδιαγεγραμμένης τεχνολογικής καινοτομίας. Από τη ψηφιακή καταμέτρηση θερμοκρασίας των επισκεπτών,  εώς και των διαφόρων ειδών ανέπαφες λύσεις όπως εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης και smartphone  applications για παρακολούθηση του αριθμού των σημείων επαφής στο περιβάλλον εργασίας. Οι τεχνολογίες τηλεδιάσκεψης και η εργασία εξ αποστάσεως θα συνεχίσουν να επικρατούν τους επόμενους μήνες για να επιτρέψουν μεγαλύτερη ευελιξία καθώς διανίουμε μια περιόδο αβεβαιότητας.

Βλέπουμε πολλά γραφεία του Λονδίνου να χρησιμοποιούν άμεσες στρατηγικές παρεμβάσεις για να προετοιμαστούν για την επιστροφή στο γραφείο. Αυτές περιλαμβάνουν συστήματα μονής κατεύθυνσης στους κοινούς χώρους, χρήση θυρών hands-free, χώρους υποδχής χωρίς ρεσεψιονίστ όπου είναι δυνατόν και πάνω από όλα διαφανείς οθόνες plexyglass χαμηλού κόστους μεταξύ των θέσεων εργασίας. Η διακίνηση του προσωπικού εντός του εργασιακού χώρου θα είναι πλέον χορεογραφημενή με τη βοήθεια ειδικών παρεμβάσεων σήμανσης. Όλοι οι δημόσιοι χώροι θα κατακλύονται απο νέες πινακίδες σήμανσης τόσο για τον τρόπο κατεύθηνσης όσο και για τη διατήρηση απόστασης. Είναι κάτι σαν χαρτης οδικής σήμανσης εντός εσωτερικών χώρων. Στο γραφείο μας στο Λονδίνο, ορισμένες σκάλες είναι πλέον μονής κατεύθυνσης, ενώ άλλες ακολουθούν το σύστημα οδήγησης - περπατάμε πάντα στα αριστερά. Επίσης άλλα γραφεία του Λονδίνου προσέλαβαν ακόμη και barista για να ελαχιστοποιήσουν την αλληλεπίδραση στην κουζίνα. Το νέο εργασιακό πρότυπο που θα επικρατήσει τους επόμενους μήνες είναι εκ περιτροπής εργασία και βάρδιες. Σκοπός είναι ο περιορισμός της μή αναγκαίας επαφής μεταξύ των εργαζομένων, και για να αποφευχθεί η ώρα αιχμής σε μεγαλουπόλεις όπως το Λονδίνο και η Νέα Υόρκη.

Ωστόσο, όλα αυτά είναι γρήγορες βραχυπρόθεσμες λύσεις κατά τη περίοδο της αβεβαιότητας που διανύουμαι τώρα. Κανείς δεν είναι πρόθυμος να επενδύσει σε λύσεις ανακατασκευής καθώς θα μπορούσαν να καταστούν αναποτελεσματικές σε ένα χρόνο. Είναι περισσότερο κάτι σαν μικρές ‘χειρουργικές’ επεμβάσεις στο εργασιακό περιβάλλον που συμβάλλουν στο να παρέχουν μια αίσθηση ασφάλειας στους υπαλλήλους.

Yπάρχουν όμως πιο μακροπρόθεσμες πτυχές που πρέπει να αντιμετωπίσει το εργασιακό περιβάλλον. Ο ‘digital’ χώρος εργασίας έχει περιορισμένα επικοινωνιακά οφέλη. Οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους κοινωνικά όντα και αυτή η αίσθηση σύνδεσης και επαφής με συναδέλφους μας είνα απαραίτητη. Πέρα από τον Covid-19, η ανάγκη μας για κοινωνική αλληλεπίδραση είναι ενσωματωμένη στο DNA μας για πολύ περισσότερα χρόνια από ότι μια ‘διετή’ πανδημική κρίση. Η ανάγκη μας για δουλεία δεν είναι μόνο για βιοποριστικούς σκοπούς αλλά και γιατί μας αρέσει να δημιουργούμε ομαδικά. Ο χώρος εργασίας μπορεί να χρειαστεί να βασιστεί στο ‘digital’ στο άμεσο μέλλον, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη ανάγκη για τη φυσικό περιβάλλον εργασίας. Είναι ένας χώρος μάθησης και προσωπικής ανάπτυξης. Οι γραφειακοί χώροι των εταιρειών ίσως να είναι μικρότεροι στο μέλλον αλλά και πιο πολύτιμοι. Το γραφείο θα χρησιμεύει ως ένας πυρήνας συνάντησης, κοινωνικής συνεργασίας και χαλάρωσης αντί μια άμεση καθημερινή τοποθεσία εργασίας.

Ο κορονοιος θέτει κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με το μέλλον των χώρων υποδοχής, των λόμπι και πάνω από όλα των ανελκυστήρων. Οι χώροι υποδοχής θα μπορούσαν να βασίζονται περισσότερο στον αυτοματισμό και να αντικατασταθούν σε μεγάλο βαθμό από σταθμούς υγιεινής – hygiene stations. Τέτοιοι σταθμοί θα μπορούσαν να είναι ένα νέο υποχρεωτικό μέτρο. Ωστόσο εάν σχεδιαστούν με στυλ και χάρη, θα μπορούσαν να συντελέσουν ως αναγκαίοι «τελετουργικοί» χώροι όλων των κτιρίων. Το κλειδί είναι να χρησιμοποιηθεί η πανδημία για τη διαμόρφωση αλλά και τη μόνιμη βελτιώση του εργασιακού περβαλλοντος. Θα πρέπει να στραφούμε σε μια πιο ‘κλινική’ λύση σχεδιασμού όσον αφορά την επιλογή υλικών. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ακριβότερα υλικά, αλλά πιο ανθεκτικά που μπορούν να αντέξούν τις κλινικές μεθόδους απολύμανσης και τη συχνή χρήση προϊόντων καθαρισμού. Δεν είναι μια ακριβή απόφαση αναδιαμόρφωσης του εσωτερικού σχεδίου, αλλά μια πιο προσεκτική επιλογή εσωτερικών υλικών στο μέλλον.  Με την πάροδο των χρόνων βλέπαμε τα γραφεία να συρρικνώνονται σιγά σιγά απο το μήκος των 1.8 μέτρων στο 1.4 ή και λιγότερο. Αυτό τώρα θα αντιστραφεί.

Η αυξημένη χρήση τεχνολογίας, όπως συστήματα φωνητικής ενεργοποίησης για τον έλεγχο φωτισμόυ και ήχου μέσα σε ένα εσωτερικό χώρο, μπορεί να φαίνεται φουτουριστική σε αρκετούς. Με το κίνημα ενός χεριού θα μπορούμε να ανοίγουμε πόρτες ή να πλύνουμε τα χέρια μας. Θα μπορούμε ακομα να πίνουμε καφέ στην κουζίνα του γραφείου μας μέσω ενός automated server. Η προπαραγγελία κοινού εργασιακόυ εξοπλισμού θα είναι εφικτή με το πάτημα ενός κουμπιού μέσω του δικού σας smartphone. Όλες αυτές είναι λύσεις που προτείνουν μεγάλοι κολωσσοί που έχουν ήδη επενδύσει στην αγορά τέτοιων λογισμικών. Ωστόσο, αυτό δεν είναι μια τεχνολογική επανάσταση αλλά μια επιτάχυνση της χρήσης της προυφιστάμενης τεχνολογίας. Τέτοιες τεχνολογίες υπήρχαν εδώ και χρόνια, αλλά οι εταιρείες δεν έκριναν ότι η επένδυση σε αυτές ήταν απαραίτητη.  Παρόμοιες αναβαθμίσεις στα συστήματα κλιματισμού για την αντιμετώπιση της κακής ποιότητας του αέρα θα είναι μια άκομα ενδεχομένως αναγκαία επένδυση. Σε μεγάλες πόλεις, τέτοιες τεχνολογικές επενδύσεις σε συνδιασμό με την κλιμακωτή εργασία, ενδεχομένως να απομακρύνουν τις εταιρείες από το μοντέλο του κεντρικού γραφείου των 5.000 ατόμων και να οδηγήσουν σε μικρότερα διασκορπισμένα γραφεία σε διαφορετικές τοποθεσίες. Αυτό θα αντικατοπτρίζει τις νέες τάσεις της ακίνητης αγοράς . Σε αγορές όπως η Κύπρος, αν και τα εξαιρετικά μεγάλα γραφεία δεν ειναι σύνηθες φαινόμενο, οι ανακαινίσεις και οι αναδιαρυθμίσεις επαγγελματικών χώρων θα είναι ίσως σε πολλές περιπτώσεις απαραίτητες. Οι τεχνολογικές επενδύσεις και το branding του εσωτερικου χώρου θα επιταχυνθούν τα επόμενα χρόνια για να ανταποκριθούν στις νέες υγιονομικές απαιτήσεις τόσο των εργαζομενών όσο και των πελατών τους.

Η επόμενη μέρα θα είναι μια μεγάλη πρόκληση τόσο για την αγορά οσό και για την αρχιτεκτονική και των σχεδιασμό εσωτερικων χώρων. Είμαι όμως επιφυλακτικά αισιόδοξη ότι η αγορά θα ανταπεξέλθει πιο βελτιώμενη και η σωστή και λειτουργική αρχιτεκτονική θα ξανακερδίσει το σεβασμό που χρειάζεται για να θριαμβευσεί σαν λειτούργημα.

Alexia Michael
Diploma (RIBA Pt III)
MArch Architecture (RIBA Pt II)
BA (Hons) Architecture & Integrated Interior Design (RIBA Pt I)