Ηροδότου: Ομπρέλα προστασίας νοικοκυριών και επιχειρήσεων

Σε άμεσα - εύστοχα μέτρα προστασίας επιχειρήσεων και νοικοκυριών οδήγησε η άμεση κινητοποίηση και στενή συνεργασία του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνου Ηροδότου, ο οποίος πέτυχε να διατηρεί εδώ και αρκετό ανοικτή γραμμή επικοινωνίας με την Φρανκφούρτη. Σε συνέντευξη του στο InBusinessNews, o κ. Ηροδότου τονίζει πως όλα τα μέτρα που έχουν ληφθεί από πλευράς Κεντρικής έχουν σαν στόχο από την μια να προστατευθούν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά στις πρωτόγνωρες συνθήκες οικονομικής κρίσης που βιώνουμε, αλλά και από την άλλη να διευκολυνθούν οι τράπεζες ώστε να ασκήσουν το ρόλο τους και να ενισχύσουν τη ρευστότητα στην οικονομία..

Παράλληλα, όπως υπογραμμίζει, τα μέτρα επιδιώκουν την μείωση του μελλοντικού κόστους καθώς επίσης και της αποτροπής των όποιων δευτερογενών οικονομικών επιπτώσεων που ενδεχομένως να προκύψουν από την πρωτόγνωρη οικονομική ύφεση.

Ο κ. Ηροδότου θεωρεί ότι με όλα τα πιο πάνω θα επιτευχθεί ο στόχος της διατήρησης της χρηματοοικονομικής σταθερότητας ο οποίος αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα της Κεντρικής Τράπεζας.

Την ίδια ώρα, ο κ. Ηροδότου προβαίνει στις δικές του εκτιμήσεις για το κόστος στην Οικονομία, καθώς επίσης και για την πορεία ανάκαμψης μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων.

Άμεση και καταλυτική ήταν η κινητοποίηση τόσο εσάς όσο και της Κεντρικής Τράπεζας για τη λήψη μέτρων για αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων από την πανδημία κορωνοϊού. Ποιος ήταν ο συντονισμός της Κεντρικής Τράπεζας με τις ευρωπαϊκές αρχές για τα μέτρα που έχουν εξαγγελθεί;
Πλήρης και άμεσος ήταν ο συντονισμός της Κεντρικής Τράπεζας με τις ευρωπαϊκές αρχές σε όλα τα επίπεδα για τα μέτρα που έχουμε ανακοινώσει και συνεπώς για τις εγκυκλίους και τις κατευθυντήριες γραμμές που έχουμε εκδώσει ως Κεντρική που στόχευαν τα νοικοκυριά και επιχειρήσεις και είχαν αποδέκτες τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του τόπου. Η αγαστή αυτή συνεργασία με τις ευρωπαϊκές αρχές οφείλεται στο γεγονός ότι καταφέραμε να αναπτύξουμε το τελευταίο διάστημα, ως Κεντρική Τράπεζα, δίαυλους επικοινωνίας και σχέσεις αλληλοκατανόησης με όλες τις βαθμίδες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) μέσω της ενεργούς συμμετοχής μας για όλα τα ζητήματα που τίθεντο προς συζήτηση σε επίπεδο Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας καθώς και σε άλλα όργανα.

Με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης που προκλήθηκε από την εξάπλωση της πανδημίας, είχαμε αποστείλει και τις δικές μας εισηγήσεις στην ΕΚΤ και συμμετείχαμε στις συζητήσεις που γίνονταν παραθέτοντας τις δικές μας θέσεις και εισηγήσεις, ενώ παρακολουθούσαμε στενά την πορεία διαμόρφωσης των αποφάσεων από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Παράλληλα,  ως Κεντρική Τράπεζα κινηθήκαμε προς δύο κατευθύνσεις. Συγκεκριμένα, τι χαλαρώσεις και μέτρα θα μπορούσαν να ληφθούν σε τοπικό επίπεδο που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ίδιας της Κεντρικής και τι χαλαρώσεις και μέτρα εμπίπτουν στην αρμοδιότητα και λαμβάνονται σε επίπεδο Φρανκφούρτης και μπορούσαμε να εφαρμόσουμε στη Κύπρο.

Έτσι, με την ανταλλαγή απόψεων με την ΕΚΤ και την ενεργό συμμετοχή μας κατά την διαμόρφωση των αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επεξεργαζόμασταν μέτρα, με αποτέλεσμα όταν ανακοινώνονταν οι τελικές αποφάσεις στην Ευρώπη, εμείς ήμασταν έτοιμοι να τις εφαρμόσουμε άμεσα. Για παράδειγμα, οι πρώτες ανακοινώσεις που αφορούσαν την αναστολή καταβολής δόσεων ανακοινώθηκαν στις 25 Μαρτίου από την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, και, σε συνεργασία με το Οικονομικών, ήμασταν ήδη έτοιμοι να παρουσιάσουμε στη Βουλή νομοσχέδιο που προνοούσε την αναστολή της καταβολής δόσεων. Ως γνωστό το σχετικό διάταγμα εκδόθηκε στις 30 Μαρτίου.

Αξίζει να σημειώσουμε πως η αμεσότητα και ετοιμότητα μας στη λήψη όσο το δυνατόν καλύτερων μέτρων, οφείλεται στην ανοικτή γραμμή επικοινωνίας που διατηρούμε με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και στην άμεση ανταπόκριση που επέδειξαν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και οι αρχές για την επίλυση αποριών και παραχώρηση διευκρινίσεων.

Πως αναμένετε να στηρίξουν την πραγματική Οικονομία τα μέτρα που έχουν εξαγγελθεί;
Για το πως αναμένεται να στηριχθεί η πραγματική Οικονομία από τα μέτρα που έχουν εξαγγελθεί θα πρέπει να δούμε πως συνδυάζονται μεταξύ τους όλα τα μέτρα. Κατά την άποψη μου ένα από τα σημαντικότερα μέτρα στήριξης της πραγματικής Οικονομίας είναι η αναστολή δόσεων, καθώς το μέτρο αυτό προσφέρει δίχτυ προστασίας στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις οι οποίοι εύλογα θα δυσκολεύονταν να ανταποκριθούν στην αποπληρωμή των δόσεων τους.

Συγκεκριμένα στις 90 μέρες θα είχαν με βάση τους κανονισμούς θέμα, τα δάνεια τους θα περιέρχονταν υπό συγκεκριμένη κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων δανείων και οι τράπεζες στη συνέχεια θα ήταν αναγκασμένες με την σειρά τους να τροχοδρομήσουν τις ενδεδειγμένες διαδικασίες ανάκτησης των οφειλόμενων.

Πέραν της προστασίας των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, το εν λόγω μέτρο προστατεύει παράλληλα και τις τράπεζες, οι οποίες είναι ήδη αντιμέτωπες με το ζήτημα του υφιστάμενου όγκου κόκκινων δανείων, και θα αναγκάζονταν, χωρίς το μέτρο αυτό, να αναγνώριζαν ακόμη περισσότερα κόκκινα δάνεια.

Με τους 9 μήνες αναστολής δόσεων, και εδώ θα πρέπει να επισημανθεί η εν λόγω περίοδος είναι από τις πιο μεγάλες αν όχι η μεγαλύτερη από αυτές που εφάρμοσαν άλλες χώρες  της ευρωζώνης οι οποίες ως επί το πλείστων αρκέστηκαν μέχρις τους 6 μήνες, δώσαμε από την μια προστασία στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, παρέχοντας έτσι τον απαραίτητο χρόνο να παρέλθει το πρόβλημα υγείας και συνάμα να επανέλθει ροή ρευστότητας με την επανεκκίνηση της Οικονομίας, ενώ από την άλλη παρέχουμε ταυτόχρονα προστασία στις τράπεζες έτσι ώστε να μπορεί να υπάρχει χρηματοπιστωτική ρευστότητα και μελλοντική δυνατότητα παροχής χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων. Παράλληλα, πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι το μέτρο εφαρμόζεται σε όλες τις επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα ανεξαρτήτως  μεγέθους ή τομέα δραστηριότητας. Και πάλι η κάλυψη αυτή είναι από τις πιο ευρείς που θα συναντήσει κάποιος σήμερα ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης.

Δηλαδή, προστατεύσαμε και τα δύο αυτά συνδεδεμένα κομμάτια της Οικονομίας που κατά την άποψη μου αποτελεί τον θεμέλιο λίθο για την μετάβαση στο επόμενο στάδιο που με την επανεκκίνηση της Οικονομίας, θα πρέπει, όπως έχουμε υποδείξει με σχετικές εγκυκλίους που έχουμε επίσης εκδώσει ως επιπρόσθετα μέτρα προς τις τράπεζες και τις εταιρείες που έχουν προβεί στην αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων, να προβούν σε γρήγορες αναδιαρθρώσεις δανείων.

Έτσι θα εισέλθουμε στο 2021 αποφεύγοντας τον κίνδυνο δημιουργίας μεγάλου όγκου μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα επιβαρύνουν τόσο νοικοκυριά-επιχειρήσεις όσο και τις τράπεζες, θα αρχίσουν οι αναδιαρθρώσεις οι οποίες βάσει τις εγκυκλίους της Κεντρικής Τράπεζας θα πρέπει να γίνουν γρήγορα, με κατανόηση προς τους πελάτες και χωρίς μεγάλες χρεώσεις.

Παράλληλα, για να μπορέσουν οι τράπεζες να στηρίξουν την οικονομία μέσω νέου δανεισμού αλλά και μέσω βιώσιμων αναδιαρθρώσεων η Κεντρική Τράπεζα προχώρησε σε ακόμη ένα μέτρο που αφορά την προσωρινή απελευθέρωση κεφαλαίων ύψους μέχρι €1,5 δις.

Ταυτόχρονα, χαλαρώσαμε τα κριτήρια χορήγησης νέων δανείων ή παρατραβηγμάτων (μέχρι και ενός έτους) ώστε να παραχωρηθεί γρήγορα ρευστότητα στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά με δυνατότητα αποπληρωμής στο τέλος της περιόδου αυτών των δανείων ώστε να διατηρηθούν στη ζωή στις δύσκολες συνθήκες τις οποίες διανύουμε μέχρι η οικονομία να αρχίσει να επανέρχεται σε πιο ομαλούς ρυθμούς.

Τα μέτρα αυτά κατά την άποψη μου θα δώσουν ανάσα ρευστότητας προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις για να επιβιώσουν μέχρι το τέλος του 2020 και τις αρχές του 2021, ενώ από το 2021, αφού θα έχει επαναλειτουργήσει η Οικονομία θα μπορούν να αρχίσουν να ανταποκρίνονται ευκολότερα στις υποχρεώσεις τους.

Θα πρέπει να σημειώσουμε πως αναμένεται ακόμη και η έγκριση του νομοσχεδίου για τις κρατικές εγγυήσεις για την χορήγηση μακροχρόνιων δανείων το οποίο με την έγκριση του θα αποτελέσει ακόμη ένα κομμάτι του παζλ για στήριξη της Οικονομίας.

Η Κεντρική Τράπεζα επεξεργάζεται οποιαδήποτε πρόσθετα μέτρα στήριξης; Σε ποια κατεύθυνση κινούνται αυτά τα μέτρα;
Σίγουρα δεν έχουμε σταματήσει να επεξεργαζόμαστε διάφορα πρόσθετα μέτρα. Ήδη στις 10 Απριλίου ανακοινώσαμε, μετά την από εξουσιοδότηση που αιτηθήκαμε και λάβαμε από την ΕΚΤ, πρόσθετα μέτρα που απελευθερώνουν πρόσθετα κεφάλαια για τις τράπεζες ύψους €90 εκατ. με εφαρμογή το 2021.

Την ίδια ώρα, η Κεντρική Τράπεζα επιβλέπει την κατάσταση για οποιεσδήποτε προσαρμογές που ενδεχομένως να χρειάζονται για τα υφιστάμενα μέτρα που έχει ανακοινώσει ώστε να καταστούν πιο αποδοτικά, ανάλογα με το πως προχωρά η κατάσταση της οικονομίας και λαμβάνοντας υπόψη την χρηματοπιστωτική σταθερότητα του Κράτους.

Φυσικά, δεν θεωρώ σωστό να αναφερθώ στις οποιεσδήποτε σκέψεις κάνoυμε αυτή τη στιγμή για εφαρμογή νέων μέτρων καθώς όλα βασίζονται σε αναλύσεις και πρόκειται για ζητήματα πολιτικής τα οποία θα πρέπει να τεθούν και ενώπιον του Διοικητικού Συμβουλίου της Κεντρικής προς έγκριση, προτού προβούμε σε συγκεκριμένες ανακοινώσεις.

Είστε ικανοποιημένος από τα μέτρα που έχουν λάβει ή έχουν εξαγγείλει μέχρι στιγμής οι τράπεζες στην Κύπρο, δεδομένου των κεφαλαιακών χαλαρώσεων που έχουν παραχωρηθεί;
Νομίζω είναι νωρίς για οποιοδήποτε σχολιασμό καθώς θα πρέπει να δούμε απτά αποτελέσματα, τα καινούργια δάνεια που θα παραχωρηθούν από τις τράπεζες, τις αναδιαρθρώσεις που θα γίνουν συμπεριλαμβανομένου του αριθμού, τις χρεώσεις κλπ,  προτού εκφέρουμε τεχνοκρατική γνώμη για τον ρυθμό εφαρμογής ή την ποιότητα εφαρμογής των μέτρων.

Για να ενωθεί περισσότερο το παζλ των διάφορων μέτρων και να δοθούν και τα ανάλογα κίνητρα στις τράπεζες και να διασφαλιστεί η έγκαιρη μεταφορά των μέτρων στα νοικοκυριά και επιχειρήσεις, μια από τις εισηγήσεις μας ως Κεντρική σε ό,τι αφορά την δομή της παραχώρησης κρατικών εγγυήσεων ήταν να μην παραχωρηθεί ολόκληρο το ποσό των €2 δις σε μια δόση, αλλά εισήγηση μας ήταν να παραχωρηθεί σε δόσεις και να υπάρξουν προϋποθέσεις (cross-conditionality) σε σχέση με τα μέτρα που σας ανέφερα, για το κατά πόσον θα παραχωρείται η δεύτερη ή τρίτη δόση των εγγυήσεων. Για υποθετικό παράδειγμα, παραχωρείται η πρώτη δόση εγγυήσεων €750 εκατ. και όταν εξαντληθεί αυτό το ποσό και οι τράπεζες ζητήσουν την δεύτερη δόση, για να υπάρχει η παραχώρηση της θα πρέπει οι τράπεζες να προσκομίσουν αποδείξεις ότι έχουν προβεί σε αριθμό αναδιαρθρώσεων, έχουν χορηγήσει δάνεια για ενίσχυση της ρευστότητας κοκ.

Υπάρχουν καθόλου εκτιμήσεις για το πόσο αναμένεται να επηρεάσει την κυπριακή Οικονομία αυτή η κρίση και ποιους τομείς αναμένεται να επηρεάσει περισσότερο;
Συγκρίνοντας της παρούσα οικονομική κρίση με την όποια «παραδοσιακή» οικονομική ύφεση ή άλλου είδους οικονομικής κρίσης, στην παρούσα κρίση καταγράφεται το εξής πρωτοφανές γεγονός. Υπάρχει ταυτόχρονη κατακόρυφη μείωση τόσο της ζήτησης όσο και της προσφοράς, ενώ σε μια «παραδοσιακή» οικονομική ύφεση υπάρχει μεγαλύτερη μείωση της ζήτησης σε σχέση με την προσφορά. Αυτή τη στιγμή λόγω των περιοριστικών μέτρων που έχουν επιβληθεί και του lockdown, καταγράφεται το πρωτοφανές γεγονός της ταυτόχρονης μεγάλης μείωσης και της ζήτησης και της προσφοράς.

Η προσωπική μου άποψη είναι πως η πιθανότητα να ανακάμψει η Οικονομία σε V recovery είναι περιορισμένη. Δηλαδή, μεγάλη απότομη πτώση που ακολουθείται με μεγάλη απότομη άνοδο. Πιο πιθανό θα έλεγα ότι η ανάκαμψη της οικονομίας θα έχει το σχήμα √ (tick δηλαδή το σήμα που χρησιμοποιούμε όταν διορθώνουμε κείμενο ή αριθμούς για να υποδείξουμε κάτι ως σωστό) διότι η πτώση είναι απότομη, μεγάλη και βαθιά καθώς δεν μειώθηκε μόνο η ζήτηση αλλά και η προσφορά και η εφαρμογή των μέτρων για το lockdown ήταν γρήγορη και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων.  Η άρση των μέτρων όμως δεν πρόκειται να γίνει άμεσα αλλά σταδιακά.

Άρα με την σταδιακή άρση των μέτρων, η ανάκαμψη της Οικονομίας δεν θα γίνει τόσο απότομα κάτι το οποίο θα πρέπει να θεωρείται φυσιολογικό λόγω της πρωτόγνωρης κρίσης που βιώνουμε. Πέραν της σταδιακής άρσης των μέτρων, η σχετικά πιο ήπια ανάκαμψη αναμένεται και επειδή η κατανάλωση από τα νοικοκυριά και οι επενδύσεις από τις επιχειρήσεις αναμένεται να είναι συνεσταλμένες στην αρχή. Άρα, με την σταδιακή χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων, μπορεί να έχουμε πιο γρήγορη ανάκαμψη της προσφοράς με το άνοιγμα κάποιων εργοστασίων κλπ, αλλά αναμένεται πως θα καθυστερήσει περισσότερο η ανάκαμψη της ζήτησης σε σχέση με την προσφορά.

Για παράδειγμα, με την μερική άρση των περιοριστικών μέτρων τα νοικοκυριά δεν θα επανέλθουν άμεσα στις προ κρίσης καταναλωτικές τους συνήθειες και να ξοδεύουν όπως πριν. Στην αρχή, τα νοικοκυριά θα είναι διστακτικά σε ό,τι αφορά τις καταναλωτικές τους δαπάνες. Από πλευράς επιχειρήσεων, οι δαπάνες και επενδύσεις τους θα γίνονται συνεσταλμένα και με μέτρο καθώς θα αναμένουν να δουν πως θα κινηθεί η οικονομική δραστηριότητα στο σύνολο της.

Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειώσω πως το tick recovery δεν σημαίνει πως θα είναι χαμηλό το ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ το 2021. Σίγουρα το ΑΕΠ του 2021 θα μας φανεί όλους πολύ θετικό ψηλό σε σχέση με το 2020, καθώς το 2020 το ΑΕΠ που θα αποτελεί τη βάση σύγκρισης θα μειωθεί σε τέτοιο βαθμό που το 2021 το ΑΕΠ θα φαντάζει αρκετά ψηλό. Το tick recovery είναι περισσότερο σε σχέση με το επίπεδο του ΑΕΠ πριν την μείωση που θα υποστεί από την κρίση, δηλαδή μέχρι να επανέλθει το ΑΕΠ σε εκείνο το επίπεδο. Σε περίπτωση πού υπάρχει δεύτερο κύμα ιού ή επαναφοράς περιοριστικών μέτρων, τότε θα έχουμε πιο δυσμενές σενάριο ανάκαμψης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ενός ενδεχομένως W recovery, οι αναλύσεις στο εξωτερικό αναμένουν ότι η δεύτερη πτώση που θα προκληθεί λόγω επαναφοράς περιοριστικών μέτρων, μάλλον θα είναι ελαφρότερης μορφής σε σύγκριση με την πτώση που καταγράφεται τώρα.

Όσον αφορά τους τομείς που επηρεάζονται περισσότερο από το lockdown είναι ο τουρισμός, το λιανικό εμπόριο, οι κατασκευές, οι βιομηχανίες καθώς επίσης και ο τομέας της εστίασης και ψυχαγωγίας. Είναι ένας συνδυασμός και με την άρση των περιοριστικών μέτρων, αν το συσχετίσουμε και με το tick recovery, οι τομείς που εξαρτώνται σε μεγαλύτερο βαθμό από την ζήτηση από το εξωτερικό θα αργήσουν ακόμη περισσότερο να ανακάμψουν.

Μετά από οποιαδήποτε κρίση υπάρχει και το ανάλογο κόστος. Κατά την άποψη σας πως θα πρέπει αυτό το κόστος να κατανεμηθεί; 
Σίγουρα υπάρχει σημαντικό κόστος και όλα τα  μέτρα που λάβαμε, προσπαθήσαμε και ενεργήσαμε όντως άμεσα με στόχο την μείωση του μελλοντικού κόστους. Τα μέτρα στόχευαν τουλάχιστον από πλευράς Κεντρικής, τη μείωση του κόστους στην πραγματική οικονομία δηλαδή τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα να διαφυλάσσουν ότι οποιαδήποτε μέτρα, είτε της Κεντρικής είτε του κράτους δεν θα προκαλέσουν άλλες μελλοντικές δυσμενείς συνέπειες είτε στον χρηματοπιστωτικό τομέα είτε γενικότερα στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της χώρας μας. Αυτή είναι πολύ σημαντική παράμετρος που πρέπει να έχουμε όλοι υπόψη στους υπολογισμούς των όποιων μέτρων σκεφτόμαστε ή εφαρμόζουμε.

Δηλαδή, πρέπει να προσέχουμε ώστε τα όποια μέτρα λάβουμε σήμερα να μην αποτελέσουν την αιτία μιας μελλοντικής κρίσης και κινηθήκαμε και πρέπει να συνεχίζουμε να κινούμαστε όλοι μας μέσα σε αυτά τα πλαίσια.

Επαναλαμβάνω πως τα μέτρα που έχουν ληφθεί έχουν σαν στόχο την μείωση του κόστους καθώς επίσης και της ελαχιστοποίησης πρόκλησης οποιασδήποτε δευτερογενούς οικονομικής ύφεσης. Σίγουρα θα υπάρξει δυστυχώς κάποια αύξηση της ανεργίας, θα καταγραφούν κάποιες χρεοκοπίες που αποτελούν μέρος του αναπόφευκτου κόστους στο οποίο αναφέρεστε, αλλά το ζητούμενο είναι τα μέτρα να μειώσουν αυτές τις συνέπειες όσο το δυνατό περισσότερο και να μην προκληθούν στη συνέχεια δευτερογενές οικονομικές επιπτώσεις.

Όλοι επηρεάζονται, άρα όλοι θα πρέπει να συμβάλουν για αυτό και απελευθερώσαμε προσωρινά μέχρι €1,5 δις κεφάλαια ώστε οι τράπεζες να είναι σε θέση να απορροφήσουν μέρους του κόστους μέσω νέου δανεισμού ή παροχής βιώσιμων  αναδιαρθρώσεων σε συνεργάσιμους δανειολήπτες και καλούμε και τις τράπεζες να κάνουν γρήγορες αναδιαρθρώσεις επιδεικνύοντας την κατάλληλη κατανόηση. Παράλληλα, η κρίση δεν πρέπει να εκληφθεί ή να ερμηνευθεί ως χαλάρωση των απαιτήσεων για συνέπεια όσον αφορά την αποπληρωμή των υποχρεώσεων των φορέων που έχουν δανειστεί. Ο ηθικός κίνδυνος πρέπει να χαλιναγωγηθεί γιατί μπορεί να αποβεί καταστροφικός για την οικονομία και τη χώρα μελλοντικά.  Τέλος,  οι οποιεσδήποτε αποφάσεις ληφθούν πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών. Συνεπώς, χρειάζεται συνετή προσέγγιση από όλους μας.