Αποταμίευση και οικονομικός προγραμματισμός ως μέσο για ένα καλύτερο μέλλον

Η αποταμίευση και ο οικονομικός προγραμματισμός είναι προϋπόθεση ενός καλύτερου οικονομικού μέλλοντος. Πιο συγκεκριμένα, η προσωπική διαχείριση των χρημάτων είναι κάτι που όλοι εξασκούμε, είτε συνειδητά είτε όχι, και αφορά τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τα χρήματά μας και προγραμματίζουμε για το μέλλον. Υπάρχουν, ωστόσο, πολλοί άνθρωποι που νιώθουν ότι δεν μπορούν να προγραμματίσουν το οικονομικό τους μέλλον, όμως, τις περισσότερες φορές, τα βήματα είναι εύκολα, αρκεί να υπάρχει προγραμματισμός και πειθαρχία.
 
Ο οικονομικός προγραμματισμός ξεκινά από την αποταμίευση και τη σωστή διαχείριση των εσόδων-εξόδων και στη συνέχεια επεκτείνεται στην επιλογή επενδύσεων και τη σωστή διαχείρισή τους.
 
Πώς επιτυγχάνεται η αποταμίευση
Για να επιτύχουμε τους στόχους μας για αποταμίευση πρέπει η αποταμίευση να προηγείται της κατανάλωσης με τέτοιον τρόπο έτσι ώστε να είναι ειλημμένη απόφαση. Καταρχήν, καθώς η γήρανση του πληθυσμού επηρεάζει τη δυνατότητα κάλυψης των συνταξιοδοτικών αναγκών από το ταμείο κοινωνικών ασφαλίσεων, είναι σημαντικό να αποταμιεύουμε μέρος του εισοδήματός μας για σκοπούς συμπληρωματικής συνταξιοδότησης.
 
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της συνεισφοράς μας σε ταμείο προνοίας, αν προσφέρεται από τον εργοδότη μας. Εταιρείες που προσφέρουν στους υπαλλήλους τους την επιλογή συνεισφοράς σε ταμείο προνοίας, πολλές φορές προσφέρουν επιπλέον δωρεάν συνεισφορά από τον εργοδότη, για παράδειγμα, εάν ο υπάλληλος συνεισφέρει 10% του ακάθαρτου εισοδήματός του στο ταμείο προνοίας, τότε ο εργοδότης μπορεί να συνεισφέρει ένα επιπλέον 5%. Στη συνέχεια, το ταμείο προνοίας διαχειρίζεται από επαγγελματίες.
 
Η επιλογή συνεισφοράς σε ταμείο προνοίας προσφέρει πολλά ωφελήματα, όπως το ότι η συνεισφορά αποκόπτεται από τον ακάθαρτο μισθό πριν τον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος (άρα πληρώνoυμε μειωμένο φόρο εισοδήματος), αποκόπτεται από τον μισθό πριν πληρωθεί ο υπάλληλος (άρα γίνεται αναγκαστική αποταμίευση) και δεν είναι άμεσα διαθέσιμη προς τον υπάλληλο (άρα δεν μπορεί να καταναλωθεί παρά μόνο σε περίπτωση σύνταξης ή αλλαγή εργασίας).
 
Ωστόσο, αν η επιλογή συνεισφοράς σε ταμείο προνοίας δεν υπάρχει ή δεν είναι ικανοποιητική για να καλύψει τις ανάγκες μας, τότε μπορούμε να συνεισφέρουμε σε χαμηλού κόστους ιδιωτικά συνταξιοδοτικά ασφαλιστικά ταμεία που επίσης προσφέρουν πολλά από τα ίδια οφέλη με τα ταμεία προνοίας και περισσότερη ευελιξία.
 
Σε περίπτωση επιλογής αποταμίευσης μέρους του καθαρού μας εισοδήματος, σημαντική είναι η αυτοματοποίησή της, δηλαδή η μεταφορά της αποταμίευσης σε άλλο λογαριασμό μέσω αυτοματοποιημένης τραπεζικής εντολής στην αρχή του μήνα έτσι ώστε η αποταμίευση να επιτυγχάνεται πριν την κατανάλωση.
 
Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης
Πέραν της αποταμίευσης για συνταξιοδότηση, συνιστάται να αποταμιεύουμε (αυτόματα) ένα επιπλέον μέρος του καθαρού εισοδήματος για μεγάλα προγραμματισμένα έξοδα αλλά και για σκοπούς έκτακτης ανάγκης. Πολλά έξοδα εμφανίζονται απρογραμμάτιστα ενώ μια από τις μεγαλύτερες αναποδιές είναι η μείωση ή διακοπή κάποιου εισοδήματος, ιδιαίτερα σε οικογένειες και νοικοκυριά.
 
Ως γενικός κανόνας είναι η αποταμίευση εισοδημάτων τριών με έξι μηνών, ως ταμείου έκτακτης ανάγκης αναλόγως αναγκών. Σκοπός αυτού του ταμείου είναι να το χρησιμοποιούμε για να καλύπτουμε απρογραμμάτιστα έξοδα έτσι ώστε να μη βγαίνουμε εκτός προϋπολογισμού και να αναγκαζόμαστε να καταφεύγουμε σε χρέος.  Όταν καλυφτεί η συγκεκριμένη ανάγκη μας, τότε άμεσος στόχος θα πρέπει να είναι η σύντομη αναπλήρωση του ταμείου.
 
Μηδενικός μηνιαίος προϋπολογισμός
Αξίζει να τονίσουμε ότι, αν απλώς αποταμιεύουμε και μετά ξοδεύουμε περισσότερα από ότι κερδίζουμε τότε απλά κάνουμε μια τρύπα στο νερό. Ο καθένας από εμάς πρέπει να έχει καθαρή εικόνα του τι κερδίζει και τι ξοδεύει. Όχι επειδή πρέπει να αναλώνουμε ανεξάντλητο χρόνο για να μελετούμε που ξοδεύουμε το κάθε ευρώ, αλλά για να εντοπίσουμε αν όντως ξοδεύουμε περισσότερα από ότι κερδίζουμε, και αν ναι, να αναγνωρίσουμε ποια είναι τα μεγάλα μας έξοδα που αναλώνουν μεγάλο κομμάτι του εισοδήματός μας.
 
Πολλές φορές κλειδωνόμαστε σε μεγάλα επαναλαμβανόμενα έξοδα όπως είναι το υψηλό ενοίκιο ή η υψηλή δόση ενός σπιτιού (στατιστικά συνιστάται όπως δεν υπερβαίνουν το 25% του εισοδήματός μας), η μακροχρόνια δόση ενός αυτοκινήτου (συμβουλεύεται όπως αγοράζουμε το αυτοκίνητο μας με μετρητά ή με δόση όχι πέραν των τριών με πέντε χρόνων), ακριβό πλάνο τηλεφωνίας, υψηλές ασφαλιστικές δόσεις κλπ, και προσπαθούμε να μειώσουμε τα μικρότερα έξοδά μας χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία.
 
Όμως, αν μειώσουμε τα μεγάλα επαναλαμβανόμενα έξοδα τότε θα έχουμε περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας, ενώ στη συνέχεια μπορούμε να αναλύσουμε τα πιο μικρά έξοδα και να αποφασίσουμε αν όντως είναι αχρείαστα και αν μπορούν να μειωθούν.
 
Προγραμματίζοντας την αποταμίευση και κάνοντας επιλογές για τα έξοδά μας με σκοπό τον μηδενικό μηνιαίο προϋπολογισμό, κάνουμε ένα μεγάλο βήμα κοντά σε ένα καλύτερο οικονομικό μέλλον. Όσο πιο νωρίς αρχίσουμε να ακολουθούμε αυτά τα βήματα, αρχίζοντας ήδη από τη νεαρή ηλικία, τόσο το καλύτερο, αφού έτσι θα μπορέσουμε να αποφύγουμε σημαντικά λάθη, όπως είναι ο υπερβολικός δανεισμός, αλλά επίσης θα επωφεληθούμε το μέγιστο από τον ανατοκισμό, μια πολύ σημαντική αρχή στον τομέα των επενδύσεων.
 
*Επικεφαλής της Επιτροπής Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού του Συνδέσμου Χρηματοοικονομικών Αναλυτών Κύπρου (CFA Society Cyprus)