Εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση, το ανέφικτο, εφικτό!

Τους τελευταίους μήνες,  ολόκληρος ο πλανήτης γνώρισε μια πρωτόγνωρη για τα ιστορικά δρώμενα αλλαγή λόγω της πανδημίας του ιού Covid-19. Ο κόσμος όπως τον γνωρίζαμε άλλαξε δραματικά. Όλοι μας αναγκαστήκαμε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα τόσο στην προσωπική αλλά και στην επαγγελματική μας ζωή.

Οι πραγματικοί ήρωες όμως των οποίων η καθημερινότητα άλλαξε και μπορεί να μην είναι πια ποτέ η ίδια, είναι ουσιαστικά τα παιδιά κάθε ηλικίας τα οποία βρέθηκαν αντιμέτωπα με τους περιορισμούς στο σπίτι, στερήθηκαν τους φίλους τους, το παιγνίδι στο πάρκο και το πιο σημαντικό, τη φοίτηση στο σχολείο τους. Πράγματα τα οποία μέχρι πρότινος τα θεωρούσαμε δεδομένα δεν ήταν πια εφικτά.
 
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι άλλαξε ο τρόπος της εκπαίδευσης των μαθητών καθώς το σχολείο δεν ήταν πια η τάξη, ο δάσκαλος, η δασκάλα και οι φίλοι αλλά το σπίτι, η οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή και η βοήθεια από τους γονείς για το διάβασμα.

Η εξ’ αποστάσεως διδασκαλία είναι πλέον γεγονός και τα παιδιά προσαρμόστηκαν σε αυτά τα νέα δεδομένα. Να αναφέρουμε συνοπτικά ότι η φοίτηση στην Προδημοτική τάξη και στο Δημοτικό σχολείο είναι υποχρεωτική για όλα τα παιδιά που διαμένουν στην Κύπρο γι’ αυτό και οι γονείς /κηδεμόνες που παραβαίνουν τον Νόμο διώκονται ποινικά (Σύμφωνα με τον Περί Δημοτικής Μέσης Εκπαίδευσης Νόμος 24 (Ι) του 1993 και Νόμος 220 (1) του 2004 Υποχρεωτική φοίτηση και παροχή Δωρεάν Παιδείας.

Στις μέρες μας δεκάδες εκατομμύρια σπουδαστές σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν μαθήματα εξ΄αποστάσεως για να αποκτήσουν τον επιθυμητό τίτλο εκπαίδευσης. Οι ηλεκτρονικές αίθουσες διδασκαλίας που απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα η μία από την άλλη συνδέονται στις μέρες μας μέσω των σύγχρονων τεχνολογιών και φέρνουν κοντά καθηγητές και φοιτητές από όλο τον κόσμο.

Ευλόγως όμως δημιουργείται το ερώτημα ένεκα της έκτακτης κατάστασης που δημιουργήθηκε, λόγω της πανδημίας, εάν θα μπορούσε αυτός ο ιός να παρεμποδίσει την εκπαίδευση τελικά.

Σίγουρα ως μία Ευρωπαϊκή χώρα έχουμε υποχρέωση να προβαίνουμε σε όλες τις απαραίτητες και αναγκαίες αλλαγές στην Νομοθεσία μας έτσι ώστε να συνεχίζεται η εκπαίδευση των παιδιών μας, ανεπηρέαστη και οι μαθητές μας να έχουν πρόσβαση προς αυτή.

Η οποιαδήποτε έλλειψη Νομοθεσίας η οποία απαγορεύει και/ή δεν επιτρέπει την διδασκαλία δια μέσου εξ αποστάσεως, δεν  πρέπει να αποτελεί τροχοπέδη στην μόρφωση των παιδιών μας. Θεωρώ ότι η τοποθέτηση οποιονδήποτε συστημάτων παρακολούθησης (κάμερα) και/ή οποιονδήποτε άλλων τεχνολογικών μέσων, δεν πρέπει να προσκρούει στο υπέρτατο δικαίωμα των παιδιών να μορφώνονται.  
Να αναφέρω επίσης ενδεικτικά την δήλωση της Διευθύντριας της UNICEF κας. Χενριέτα Φορ η οποία, σχολιάζοντας τις δυσκολίες τις οποίες πολλές χώρες του κόσμου αναγκάστηκαν να αντιμετωπίσουν λόγω του Covid-19, χαρακτήρισε την νέα πραγματικότητα ως κατάσταση επείγουσας ανάγκης.

Η πανδημία του κορωνοϊού και το κλείσιμο των σχολείων στέρησε εντελώς την εκπαίδευση στο 1/3 των μαθητών ανά το παγκόσμιο. Αξίζει να αναφέρουμε ότι 463 εκατομμύρια παιδιά δεν είχαν την δυνατότητα της τηλεκπαίδευσης σύμφωνα με την έκθεση της UNICEF η οποία δόθηκε πρόσφατα στην δημοσιότητα. «Ο μεγάλος αριθμός των παιδιών των οποίων η εκπαίδευση διακόπηκε τελείως για μήνες, συνιστά μια παγκόσμια εκπαιδευτική επείγουσα ανάγκη» αναφέρει η κυρία Χενδριέτα Φορ στην έκθεση της και συνεχίζει να επισημαίνει  «Ο αντίκτυπος αυτού μπορεί να γίνει αισθητός στις οικονομίες και στις κοινωνίες τις ερχόμενες δεκαετίες».

Συνεπώς αντιλαμβανόμαστε και από τις δηλώσεις της διευθύντριας της UNICEF, την σημαντικότητα της διατήρησης και συνέχειας πρόσβασης των παιδιών μας, προς την εκπαίδευση και την μη διακοπή της, για οποιονδήποτε λόγο, ακόμη και σε περιπτώσεις πανδημίας.
Συνεπώς, αναφέροντας όλα τα πιο πάνω οφείλουμε ως Ευρωπαϊκό κράτος να προβούμε σε όλες εκείνες τις θεσμοθετήσεις με τις οποίες να εξασφαλίζεται η πρόσβαση προς την εκπαίδευση με οποιονδήποτε τρόπο. Θα πρέπει η επαναλειτουργία των σχολείων και η πρόσβαση προς την εκπαίδευση να μην προσκρούει σε θέματα που αφορούν έλλειψη σχετικής νομοθεσίας. Είναι έκτακτη και επιτακτική ανάγκη οι μαθητές να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση όποιας και κάθε μορφής.

Βεβαίως, σεβόμεθα τις απόψεις της Επιτρόπου Προστασίας Προσωπικών δεδομένων η οποία καλείται να τοποθετηθεί σε θέματα τα οποία εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της, όμως δεν πρέπει να παραμερίζουμε το γεγονός ότι σε κάθε νομοθεσία και σε κάθε νόμο υπάρχει το καθεστώς του εκτάκτου και του Δικαίου της Ανάγκης το οποίο και είναι αναγνωρισμένο από το Διεθνές Δίκαιο.

Ερωτήματα κατά πόσο θα βλέπει ο καθηγητής τον μαθητή στο σπίτι του και αν ο μαθητής θα έχει πρόσβαση στον πίνακα, στους συμμαθητές του και στον δάσκαλο στην τάξη, ή αν θα είναι μόνο ακουστική και όχι οπτική η διδασκαλία, ως νομικός ομιλώντας, η απάντηση είναι μόνο μία. Οι μαθητές θα πρέπει να έχουν πρόσβαση προς την εκπαίδευση, προς τον εκπαιδευτικό ο οποίος διενεργεί και διεξάγει ένα ιερό λειτούργημα. Κανένας δεν μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός ότι ο εκπαιδευτικός έχει θέση στην σημαντικότερη βαθμίδα στην ιεραρχία της εκπαίδευσης.

Το βέβαιο είναι πως θέλουμε να προστατεύσουμε τα Δικαιώματα των παιδιών σύμφωνα και με τις σχετικές νομοθεσίες προσωπικών δεδομένων. Θεωρώ όμως ότι αυτό μπορεί να διασφαλιστεί άνετα με το να μην υπάρχει πρόσβαση προς τους συμμαθητές μέσω των καμερών αλλά μόνο προς τον δάσκαλο. Τόσο σε Ιδιωτικά όσο και σε Δημόσια σχολεία πρέπει να εφαρμοστεί το ίδιο μέτρο. Το σίγουρο είναι ότι στα Ιδιωτικά Σχολεία αυτή την στιγμή το μέτρο αυτό, μπορεί να εφαρμοστεί με τον πιο εύκολο τρόπο καθώς οι συμβάσεις μεταξύ εκπαιδευτικών και ιδιωτικών σχολείων είναι διαφορετικές από αυτές που διέπουν τις συμβάσεις μεταξύ εκπαιδευτικών και δημόσιων σχολείων. Δεν μπορεί όμως το προτέρημα των ιδιωτικών σχολείων τα οποία μπορούν να είναι πιο ευέλικτα σε θέματα τροποποίησης των  συμβάσεων τους, να έχουν περισσότερο πλεονέκτημα έναντι των Δημόσιων Σχολείων.

Απαντώντας το ερώτημα κατά πόσο μπορούν τα Ιδιωτικά Σχολεία να επιτρέψουν την τηλεδιάσκεψη, η απάντηση είναι ναι, από την στιγμή που οι συμβάσεις μεταξύ του σχολείου και των εκπαιδευτικών, τους επιτρέπουν την τηλεδιάσκεψη. Όσον αφορά τα Δημόσια σχολεία, όπως πολύ σωστά έχει λεχθεί θα πρέπει να γίνει σχετική τροποποίηση έτσι ώστε να μην προσκρούεται η σχετική σύμβαση, σε οποιεσδήποτε ισχύουσες νομοθεσίες που δυστυχώς πολλές φορές μπορεί να είναι αναχρονιστικές και οι οποίες χρήζουν αλλαγής.
 
Κλείνοντας, να αναφέρουμε ότι οι νομικές και οικονομικές αλλαγές επηρεάζουν την  εξέλιξη των εκπαιδευτικών συστημάτων. Να μην ξεχνάμε όμως ότι επικρατούν πιο ευνοϊκές συνθήκες σήμερα σε ότι αφορά τις νέες τεχνολογίες και την δυνατότητα εκπαίδευσης εξ’ αποστάσεως. Η εκπαίδευση γίνεται έτσι πιο εύκολη και η μάθηση υποβοηθούμενη από υπολογιστή καθιστά την λειτουργία των σχολείων εφικτή, ακόμη και σε περιόδους πανδημιών όπως αυτή που έχουμε ζήσει πρόσφατα.

Σάββας Σαββίδης, Δικηγόρος