Οι πραγματικές διαστάσεις του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος

Η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες νοθεύει την οικονομία και οι άνθρωποι υποφέρουν. Ωστόσο δεν είναι πολλοί αυτοί που κατανοούν τι πραγματικά είναι το ξέπλυμα χρήματος και πώς επηρεάζει την κοινωνία και τα θύματα. Επίσης δεν είναι πολλοί οι συμπολίτες μας που αναγνωρίζουν ότι μπορεί μέσω των δικών τους ενεργειών, ή ακόμη και με το να κλείνουν τα μάτια, να επιτρέπουν πραγματικά τη χρηματοδότηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας ξεχνώντας πως πίσω από κάθε παράνομη πράξη υπάρχει ένα θύμα.

 

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της LexisNexis Risk Solutions, οι εγκληματίες στοχεύουν τις τράπεζες και τους πολίτες, βρίσκουν τρωτά σημεία για να εκμεταλλευτούν και χρησιμοποιούν ολοένα και πιο εξελιγμένες μεθόδους, δίκτυα και τεχνολογίες. Δεν βρίσκονται έξω στους δρόμους αλλά είναι κρυμμένοι πίσω από κλειστές πόρτες, οπλισμένοι με κινητά τηλέφωνα, φορητούς υπολογιστές και δεδομένα, με πρόσβαση στο σκοτεινό διαδίκτυο, δημιουργούν δακτυλίους και ενορχηστρώνουν σοβαρά εγκλήματα. 

Τι μπορούν να κάνουν τα κράτη και οι Αρχές κάθε χώρας για να το αποτρέψουν αυτό; Κάνουμε αρκετά; Και πόσο αποτελεσματικοί είμαστε πραγματικά στην καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος; 
 
Τι είναι αυτό που θα πρέπει να αλλάξουμε για να κάνουμε τη διαφορά?

Η έρευνα και ανάλυση της LexisNexis περιγράφει με ακρίβεια τη σημερινή κατάσταση και συγκεντρώνει αντικειμενικά δεδομένα καθώς και ιδέες και απόψεις κορυφαίων εμπειρογνωμόνων στο πολυσυζητημένο θέμα της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, σε όλο τον δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό τομέα. 

Το Αληθινό κόστος του ξεπλύματος μαύρου χρήματος
Η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες αποτελεί σημαντική απειλή για την παγκόσμια οικονομία και την εθνική ασφάλεια. Το ύψος του ποσού που «ξεπλένεται» κάθε χρόνο έφτασε σε επικές διαστάσεις και απαιτεί αποτελεσματική παρακολούθηση και στρατηγική πρόληψης. Έχουν γίνει διάφορες προσπάθειες για καταμέτρηση και η Βρετανική εθνική υπηρεσία εγκλήματος (NCA) εκτιμά ότι εκατοντάδες δισεκατομμύρια ξεπλένονται μέσω των Βρετανικών τραπεζικών λογαριασμών κάθε χρόνο.

Προσπαθώντας όμως να υπολογίσουμε σε νούμερα και αριθμούς το κόστος της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, χάνουμε την ουσία. Μιλάμε πάντα για οικονομικό έγκλημα ξεχνώντας ότι δεν υπάρχει έγκλημα χωρίς θύματα. Το πραγματικό κόστος της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες βρίσκεται στη κοινωνία μας και στη ζωή των θυμάτων.

Θυμηθείτε τι προσπαθούμε να καταπολεμήσουμε
"Στα περισσότερα από αυτά τα εγκλήματα, είτε πρόκειται για σοβαρό οργανωμένο λαθρεμπόριο όπλων, ναρκωτικών και ανθρώπων, είτε πρόκειται για μια ηλεκτρονική απάτη £40, κάπου σε όλα αυτά υπάρχει ένα θύμα." επισημαίνει ανώτερο στέλεχος μιας από τις μεγαλύτερες τράπεζες στον κόσμο.

Πρόκειται για μια μορφή «κοινωνικού καρκίνου» ο οποίος επηρεάζει επίσης την εθνική ασφάλεια και τη βιωσιμότητα των οικονομικών οργανισμών ενώ παράλληλα έχει καταστρεπτικές συνέπειες στη φήμη της χώρας που εμφανίζεται αδύναμη να διαχειριστεί το έγκλημα και να το καταστείλει.  

Οι ανθρώπινες συνέπειες του οργανωμένου εγκλήματος είναι διαρκώς στις ειδήσεις:  Εγκλήματα με μαχαίρι στο δρόμο, διακίνηση λαθρεμπόρων στα σύνορα ή διακίνηση ναρκωτικών.  Ωστόσο ο μέσος πολίτης αισθάνεται ότι αυτά δεν τον αγγίζουν και τις περισσότερες φορές δεν κάνει καν τη σύνδεση με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. 

Η Julie Beesley, Global Financial Crime Executive στην RBS περιγράφει τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ως «σιωπηρό έγκλημα ... επειδή κανείς δεν διαμαρτύρεται».

Η αλήθεια είναι ότι πολλοί θεωρούν τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ως πρόβλημα των τραπεζών και μόνο. Η Beesley παραδέχεται ότι "το να είσαι μέλος μιας τράπεζας σημαίνει ότι θα βρεθείς αντιμέτωπος με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες - είναι μέρος του DNA της τράπεζας," καθώς οι εγκληματίες θα χρειάζονται πάντα τραπεζικούς λογαριασμούς ή οικονομικά προϊόντα για το ξέπλυμα χρημάτων. Αλλά το πρόβλημα δεν περιορίζεται σε καμία περίπτωση στις τράπεζες.

Η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τα έσοδα από εγκληματικές πράξεις μας επηρεάζει όλους, πολύ περισσότερο από ότι πραγματικά συνειδητοποιούμε. Αυτό συμβαίνει κάτω από τη μύτη μας. Μπορεί να διευκολύνουμε τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες μέσω των συναλλαγών με «μετρητά στο χέρι», αγοράζοντας προϊόντα παραποίησης / απομίμησης, λαμβάνοντας παράνομα φάρμακα, χρησιμοποιώντας το φτηνό πλυντήριο αυτοκινήτων ή ινστιτούτο αισθητικής. Πέραν τούτων θα μπορούσαμε ακόμα να ξεγελαστούμε και να δώσουμε τις τραπεζικές μας πληροφορίες, γινόμενοι άθελα μας «Μουλάρια Μεταφοράς Χρημάτων» (Money mule), ως αποτέλεσμα απάτης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή τηλεφωνικών κλήσεων που φαίνονται νόμιμες.

Οι εγκληματίες βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά.
Οι εγκληματίες δεν έχουν τις ίδιες αναστολές με εμάς: Βοηθούν ο ένας τον άλλο, μοιράζονται πληροφορίες, δεν δεσμεύονται από την προστασία δεδομένων ή από εθνικά σύνορα και είναι τεχνολογικά εξελιγμένοι.
Οι σημερινοί οικονομικοί εγκληματίες είναι οπλισμένοι με φορητούς υπολογιστές και δεδομένα. Δεν είναι έξω στους δρόμους. Χρησιμοποιούν τον σκοτεινό ιστό, δημιουργούν δίκτυα, χρησιμοποιούν αναλυτικά στοιχεία και τεχνητή νοημοσύνη για πάρουν στρατηγικές θέσεις αποφεύγοντας την ανίχνευση.

Σε αντίθεση με τον δημόσιο τομέα, ο οποίος οργανώνεται σε εξειδικευμένα τμήματα: καταπολέμηση της τρομοκρατίας, των ναρκωτικών της, εμπορία ανθρώπων και τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος είναι οργανωμένος σε λειτουργικό επίπεδο με τμήματα καταπολέμησης διαφθοράς, συμμόρφωση με την AML και ούτω καθεξής, για τους εγκληματίες δεν υπάρχουν τμήματα. Αυτοί δραστηριοποιούνται σε διαφόρους τομείς της εγκληματικότητας και εξελίσσονται συνεχώς. Καθώς εισάγουμε περισσότερους ελέγχους για να τους σταματήσουν σε μια περιοχή, απλά μετακινούνται σε άλλη. Όπως η Julie Beesley από την RBS το θέτει: "Πρέπει να ενώσουμε τα σημεία σε διάφορες περιοχές" και "να χαρτογραφηθεί ποιος κάνει τι και ποιος μιλάει με ποιόν, έτσι ώστε το τοπίο να γίνει ξεκάθαρο και να μπορέσουμε να εντοπίσουμε τα κενά.

Δεν είναι τόσο απλό όσο μπορεί να ακούγεται / φαίνεται. Στις πιο σύνθετες περιπτώσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, υπάρχει και εσωτερική εμπλοκή: Υπάλληλοι εντός οργανισμών οι οποίοι επιτρέπουν, ή ακόμη και διευκολύνουν, παράτυπα ανοίγματα λογαριασμών ή συγκάλυψη των διαδρομών παράνομου χρήματος.

Μοιάζουν ακριβώς όπως εμείς:
"Συχνά, αυτοί που ξεπλένουν χρήματα συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο όπως όλοι οι άλλοι, ή χρησιμοποιούν άλλους ανθρώπους για να αποκρύψουν τι κάνουν " επισημαίνει η Angela Foyle, Partner και MLRO στη BDO UK LLP, 
Ανεξάρτητα από το ύψος της ρύθμισης και το επίπεδο προστασίας, φαίνεται ότι οι εγκληματίες είναι πάντα ένα βήμα μπροστά.
"Ο ρυθμός της αλλαγής και ο ρυθμός της τεχνολογικής εξέλιξης είναι τόσο ξέφρενος που τρέχουμε να προλάβουμε", λέει η Martha O'Neill, επικεφαλής της AML & Sanctions UK στο AIB Group (UK) plc. "Υπάρχει μια ολόκληρη σειρά εξελίξεων στην τεχνολογία και γενικότερα στις δυνατότητες που προσφέρει πλέον το διαδίκτυο και ο εικονικός κόσμος

Ένας Βάλτος κανονισμών 
Το βάρος της νομοθεσίας και των ρυθμίσεων δημιουργεί νευρικότητα στη βιομηχανία. Το κόστος της συμμόρφωσης ανεβαίνει, ωστόσο η απειλή αντί να μειώνεται, όπως θα περίμενε κανείς, αυξάνεται. Στην πραγματικότητα, η προσπάθεια και το κόστος συμμόρφωσης έχει γίνει για τις επιχειρήσεις ένα μεγάλο  εμπόδιο που τρώει πολύτιμο χρόνο, χρήματα και πόρους που θα μπορούσαν να δαπανηθούν καλύτερα αλλού. Ωστόσο η Beesley από την RBS επισημαίνει: "Πώς μπορείτε να βάλετε τιμή στη διάσωση μιας ζωής; θυμηθείτε: πίσω από το οικονομικό έγκλημα, μικρότερο ή μεγαλύτερο, υπάρχει πάντα ένα θύμα.

Υπάρχει πολλή δραστηριότητα όσον αφορά νομοθεσίες, οδηγίες και κανονισμούς, αλλά αναμφισβήτητα, δεν υπάρχει το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Δεδομένων των πόρων που επενδύονται, τα αποτελέσματα είναι θλιβερά ανεπαρκή.

Ένα άλλο ζήτημα που άρχισε να αναδύεται είναι η σύγκρουση μεταξύ κανονισμών για το οικονομικό έγκλημα έναντι του εγκλήματος γενικότερα.  Οι νόμοι για προστασία προσωπικών δεδομένων απέναντι στη συμμόρφωση με τους κανονισμούς για το οικονομικό έγκλημα. Έχει δημιουργηθεί μια κατάσταση όπου οι επιχειρήσεις νιώθουν πως πρέπει να επιλέξουν ποιο νόμο θα εφαρμόσουν και ποιο θα υποχρεωθούν να αγνοήσουν

Συμπέρασμα
Η ανάγνωση αυτής της έκθεσης, θα μπορούσε να προκαλέσει εξίσου τόσο απογοήτευση όσο και αισιοδοξία. Το οικονομικό έγκλημα είναι σε άνοδο, είναι ολέθριο, διαδεδομένο και παρών. 

Η ποικιλία των νόμων και κανονισμών που ισχύουν αφήνουν πάρα πολλά κενά στην άμυνα μας, που εκμεταλλεύονται οι εγκληματίες. 

Το οικονομικό έγκλημα δεν δεσμεύεται από τίποτα και κανέναν Έχει αγκαλιάσει την τεχνολογία, χρησιμοποιεί ψηφιακά εργαλεία για να διασχίσει τα σύνορα χωρίς προβλήματα και χωρίς να αφήνει ίχνος.

Ωστόσο δεν πρέπει να αποθαρρυνόμαστε. Αντίθετα, πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για να αποκαλύψουμε την τρομακτική φύση των εγκλημάτων που τροφοδοτούν το ξέπλυμα και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας αλλά και το τεράστιο κόστος που αυτά επιφέρουν στην κοινωνία και την ανθρώπινη ζωή.

Είναι ειλικρινής η ελπίδα μας ότι αυτή η έκθεση θα μας εμπνεύσει όλους να κάνουμε περισσότερα, να αγωνιστούμε για το καλύτερο και να ενταχθούμε στον αγώνα για την καταπολέμηση του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και την εγκληματικότητα. Η παρούσα έκθεση αποσκοπεί στο να αποτυπώσει μια άποψη της τρέχουσας κατάστασης, αναγνωρίζοντας την πρόοδο που σημειώνεται, αλλά και το ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές προκλήσεις μπροστά μας.

Ολόκληρη η έρευνα εδώ
Πηγή: LexisNexis Risk Solutions, στρατηγικό συνεργάτη της Infocredit Group.