Αθανάσιος Πέτρου: Αλήθειες και οδηγίες για τον Καρκίνο του στομάχου

Ετήσια στον ευρύτερο Ελλαδικό και Κυπριακό χώρο εμφανίζονται περίπου 1600 περιστατικά νέων ασθενών με καρκίνο στομάχου, με τον αριθμό να παρουσιάζει στατιστική άνοδο με την πάροδο του χρόνου.

Ο πιο συχνός τύπος καρκίνου του στομάχου είναι το αδενοκαρκίνωμα, ενώ μικρότερη συχνότητα παρουσιάζουν άλλες μορφές όπως το λέμφωμα, οι στρωματικοί όγκοι, τα καρκινοειδή κλπ. Επιδημιολογικά όμως συγκεκριμένες ομάδες ατόμων εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν από καρκίνο του στομάχου. Θα μπορούσαν ίσως αυτοί να εντοπιστούν και να προφυλαχθούν; Ας τα δούμε αναλυτικά με τον Επικεφαλής του Κέντρου Ρομποτικής και Προηγμένης Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής Ήπατος – Χοληφόρων – Παγκρέατος και Χειρουργικής Ογκολογίας της AIMIS και του AMC Δρ. Αθανάσιο Πέτρου.

Ποια τα κυριότερα αίτια καρκίνου του στομάχου που θα πρέπει να γνωρίζουμε;
Ο καρκίνος του στομάχου παγκοσμίως παρουσιάζει ισχυρή συσχέτιση με το κάπνισμα και την κατάχρηση αλκοόλ. Υπάρχουν όμως και άλλα επιστημονικά τεκμηριωμένα αίτια που έχουν ισχυρή επίδραση στην πολυπαραγοντική αυτή κατηγορία καρκίνου. Τα κυριότερα από αυτά είναι το φύλο, με τους άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο από τις γυναίκες, η κληρονομικότητα, η διαιτολογικές συνήθειες (κατανάλωση καπνιστών και παστών τροφίμων, όπως και οι τροφές με συντηρητικά αυξάνουν τον κίνδυνο, ενώ τα πολλά φρούτα και λαχανικά τον μειώνουν), η χρόνια και χωρίς θεραπεία λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού. Επίσης επαγγελματικό κίνδυνο φαίνεται να διατρέχουν όσοι απασχολούνται με εντομοκτόνα και φυτοφάρμακα, με χρώματα και βαφές , με προϊόντα νικελίου, αμίαντο κλπ.
 

Ποια είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα που σχετίζονται με τον καρκίνο του στομάχου και θα πρέπει να μας θορυβήσουν, ασθενείς και ιατρούς, οδηγώντας ενδεχομένως σε πρώιμη διάγνωση και οριστική θεραπεία;
Σε πρώιμα στάδια τα συμπτώματα είναι άτυπα και ήπια και συχνά μοιάζουν με τα συμπτώματα του έλκους ή της γαστρίτιδας. Σημεία όπως δυσπεψία, επιγαστρικό βάρος, ανορεξία, ναυτία, καυσαλγία, απέχθεια στο κρέας και κακοσμία της αναπνοής θα πρέπει να θεωρηθούν ικανά να ζητήσουμε την γνώμη ειδικού ιατρού. Πολύ περισσότερο δε όταν στην συμπτωματολογία προστεθούν σημεία συμβατά με πιο προχωρημένα στάδια, όπως, δυσφαγία, εμετοί, έντονος πόνος στο στομάχι, ανεξήγητη απώλεια βάρους, σημεία αιμορραγίας (στον έμετο ή με αποβολή μαύρων κοπράνων) και έντονη αδυναμία λόγω αναιμίας.

Πρόληψη υπάρχει στον καρκίνο του στομάχου; Είναι η χρυσή ευκαιρία;
Όπως σε κάθε μορφή κακοήθειας, έτσι και στον καρκίνο του στομάχου που παρουσιάζει μεγάλη επιθετικότητα, η πρόληψη έχει κυρίαρχο ρόλο και αφορά στην ομάδα ασθενών με ήπια συμπτωματολογία.

Η βασική προληπτική εξέταση είναι η γαστροσκόπηση, όπου γίνεται έλεγχος του στομάχου και του οισοφάγου. Είναι μια ανώδυνη και ασφαλής εξέταση που διαρκεί λίγα λεπτά, γίνεται με ήπια αναισθησία, ο ασθενής επιστρέφει άμεσα στο περιβάλλον του, και παρόλα αυτά σώζει ζωές ή βελτιώνει την πρόγνωση.
 

 

Σε ποιους ασθενείς θα πρέπει να συστήνουμε προληπτική γαστροσκόπηση και πότε;
Στην Κύπρο, όπως και άλλες χώρες του Δυτικού κόσμου (σε αντίθεση με Ασιατικές χώρες που έχουν μεγάλη συχνότητα καρκίνου του στομάχου), δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες πρόληψης. Σαφώς κάθε άνθρωπος που έχει επιβαρυντικούς παράγοντες κινδύνου όπως αυτούς που προαναφέραμε, με οποιοδήποτε επίμονο σχετικό σύμπτωμα και ιδιαίτερα ηλικίας άνω των 50 ετών θα πρέπει να επισκέπτεται τον ειδικό ιατρό με εκπαίδευση στις παθήσεις του πεπτικού.

Πώς γίνεται η οριστική διάγνωση και σταδιοποίηση του καρκίνου του στομάχου;
Συνήθως η εξέταση τεκμηρίωσης είναι η γαστροσκόπηση όπου ο γαστρεντερολόγος παίρνει δείγμα ιστού για βιοψία από κάποια ύποπτη βλάβη του στομάχου ή ακόμη και τυχαία από πολλαπλά σημεία σε ασθενείς με συμπτώματα που προαναφέρθηκαν.
 

Σε περιπτώσεις όπου η βιοψία τεκμηριώσει κακοήθεια και καθορίσει και τον τύπο του καρκίνου, ακολουθούν μετά μια σειρά άλλων εξετάσεων όπου βάση διεθνών πρωτοκόλλων, καθορίζεται η προεγχειρητική σταδιοποίηση. Οι βασικές εξετάσεις που έχουμε στην φαρέτρα μας είναι: αξονική τομογραφία, PET, Μαγνητική τομογραφία, Ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα και αιματολογικές εξετάσεις όπως η απλή γενική εξέταση αίματος και μέτρηση καρκινικών δεικτών. 

Οι ακτινολογικές εξετάσεις είναι αυτές που καθορίζουν την έκταση της νόσου, ενώ οι καρκινικοί δείκτες, χρησιμοποιούνται και ως προγνωστικοί παράγοντες ή δείκτες παρακολούθησης της μετεγχειρητικής πορείας ή της ανταπόκρισης στην θεραπεία.

Ποια είναι η ορθή αντιμετώπιση και θεραπευτική προσέγγιση;
Ανάλογα με το στάδιο αποφασίζεται και το είδος της αντιμετώπισης και θεραπείας. Η αντιμετώπιση πρέπει να γίνεται από ομάδα εξειδικευμένων ιατρών, οι οποίοι αποτελούν το ογκολογικό συμβούλιο με πρωτεργάτες τον ογκολόγο χειρουργό, τον παθολόγο ογκολόγο και τον ακτινοθεραπευτή οι οποίοι πλαισιώνονται και από άλλες συναφείς ειδικότητες επιστημόνων με σκοπό να συνεργάζονται αρμονικά για να δώσουν τον καλύτερο και πληρέστερο συνδυασμό θεραπείας στον κάθε ένα ασθενή ξεχωριστά. 

Ανάλογα με το στάδιο η ογκολογική ή η χειρουργική αντιμετώπιση αποτελούν τις βασικές επιλογές . Οι επεμβάσεις που γίνονται μπορεί να είναι η ενδοσκοπική βλεννογονεκτομή (σπάνια δυστυχώς στον τόπο μας, για πολύ αρχικά στάδια μη διηθητικού καρκίνου του στομάχου) και η μερική ή ολική γαστρεκτομή, με D2 εκτεταμένο λεμφαδενικό καθαρισμό.
 

Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι όταν οι επεμβάσεις γίνονται από ομάδες όπως η δική μας, με επίσημη εξειδίκευση σε κέντρα αναφοράς του εξωτερικού και τεκμηριωμένη εμπειρία μεγάλου αριθμού περιστατικών χωρίς επιπλοκές, οδηγούν σε αποτελέσματα όπως η βέλτιστη πρόγνωση, μακροχρόνια επιβίωση, και ελάχιστη νοσηρότητα. Τόσο εγώ όσο και ο άμεσος συνεργάτης μου, Δρ. Κυριάκος Νεοφύτου, κουβαλώντας την εμπειρία της εκπαίδευσης μας στο Royal Marsden Hospital, του Λονδίνου, το σημαντικότερο ίσως στο Ηνωμένο Βασίλειο στην χειρουργική του ανώτερου πεπτικού, μπορούμε να εγγυηθούμε για την ποιότητα των υπηρεσιών. Η απλή γαστρεκτομή δίχως τον ενδεδειγμένο καθαρισμό όλων των λεμφαδένων που πιθανότατα να έχουν προσβληθεί, οδηγεί μοιραία σε λανθασμένη σταδιοποίηση και περιορισμένη επιβίωση λόγο πρώιμης υποτροπής της νόσου.  Κάθε ασθενής αξίζει να λαμβάνει την κατάλληλη θεραπεία από καταρτισμένες ομάδες σε ασφαλές νοσηλευτικό περιβάλλον. Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά και πολύ περισσότερο στις μέρες μας όπου οι πολύπλοκες επεμβάσεις αυτές πλέον γίνονται με την μέθοδο της ρομποτικής χειρουργικής και χρειάζονται μόνο 4-5 ημέρες νοσηλείας στο Νοσοκομείο.
 

Από την άλλη πλευρά, να σημειώσουμε ότι η  χημειοθεραπευτική αντιμετώπιση έχει τον δικό της σημαντικό ρόλο και στόχο να αντιμετωπίσει την πιθανή διασπορά καρκινικών κυττάρων σε άλλα σημεία του σώματος τα οποία ενδεχομένως να έφυγαν από το στομάχι. Γίνεται πριν ή μετά τη χειρουργική επέμβαση.