Άπιαστο όνειρο το νορβηγικό μοντέλο;

Δύο δεκαετίες μετά που η κυβέρνηση της Νορβηγίας κατέβαλε την πρώτη κατάθεση στο ανεξάρτητο Ταμείο Υδρογονανθράκων που συστάθηκε το 1990, η αξία του Ταμείου (Government Pension Fund Global) ξεπερνά το $1 τρις. Το εν λόγω Ταμείο αποτελεί το όχημα που το Κράτος χρησιμοποιεί για να επενδύσει στο εξωτερικό τα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αρχικά το Ταμείο κατάφερε να συγκεντρώσει μεγάλα αποθέματα ρευστού χάρη στις ψηλές τιμές πετρελαίου. Ωστόσο, η ορθή διαχείριση και επενδυτική πολιτική, καθώς τα αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου μειώνονται (πέραν του 45% έχει ήδη πουληθεί), κατάφεραν να αυξήσουν τις ετήσιες αποδόσεις του Ταμείου, σε σημείο μάλιστα που τα ετήσια έσοδα υπερβαίνουν τα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου.

Διαβάστε ακόμα: Παραδίδεται το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για τον Συνεργατισμό

Διαβάστε ακόμα: Κεντρικά γραφεία Ομίλου Λανίτης στη Λεμεσό
 

Πως άρχισαν όλα; Mε τις ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου, οι Νορβηγοί αποφάσισαν ότι θα έπρεπε να αξιοποιήσουν τα έσοδα για μακροπρόθεσμο όφελος, για τις επόμενες γενιές. Έτσι το 1990, με απόφαση της Βουλής, ίδρυσαν ένα κρατικό επενδυτικό κεφάλαιο στο οποίο εισέρεαν τα έσοδα από την αξιοποίηση των πετρελαϊκών κοιτασμάτων της βόρειας θάλασσας.

Η διαχείριση του Ταμείου πέρασε σε ανεξάρτητη Τράπεζα, την Norges Bank Investment Management, που αποτελεί μέρος της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας, για λογαριασμό του Υπουργείου Οικονομικών ο οποίος είναι και ο ιδιοκτήτης του ταμείου. Το Υπουργείο καθορίζει την επενδυτική στρατηγική του ταμείου, ακολουθώντας τις συμβουλές μεταξύ άλλων της Norges Bank Investment Management και των συζητήσεων που διεξάγονται στο Κοινοβούλιο.

Η μεταφορά κεφαλαίων προς το Ταμείο γίνεται σε τακτική βάση από το Υπουργείο Οικονομικών από τα έσοδα του νορβηγικού κράτους από πετρέλαιο. Το κεφάλαιο του ταμείου κεφαλαίου επενδύεται στο εξωτερικό, για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση της νορβηγικής οικονομίας και να προστατευθεί από τις διακυμάνσεις των τιμών του πετρελαίου. Το ταμείο επενδύει σε διεθνείς αγορές μετοχών και σταθερού εισοδήματος και σε ακίνητα. Τα κεφάλαια επενδύονται, επίσης, σε διάφορες αγορές, χώρες και νομίσματα για να επιτευχθεί ευρεία έκθεση στην παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.

Στόχος του Ταμείου είναι όπως οι επενδύσεις αποφέρουν υψηλή μακροπρόθεσμη απόδοση.
 
Γιατί δημιουργήθηκε;
Με βάση τα όσα έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του διαχειριστή, το ταμείο δημιουργήθηκε για να δώσει περιθώριο ελιγμών στη δημοσιονομική πολιτική του κράτους σε περίπτωση πτώσης των τιμών του πετρελαίου. Χρησίμευσε επίσης ως εργαλείο για τη διαχείριση των οικονομικών προκλήσεων της γήρανσης του πληθυσμού και της αναμενόμενης μείωσης των εσόδων από πετρέλαιο. Το ταμείο σχεδιάστηκε για να επενδύεται μακροπρόθεσμα, αλλά κατά τρόπο που να επιτρέπει την ρευστοποίση μέρος του (3% ετησίως), όταν κριθεί αναγκαίο. Παρά το όνομά του, το ταμείο δεν έχει επίσημες συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις και μέχρι στιγμής δεν έχει ληφθεί οποιαδήποτε πολιτική απόφαση σχετικά με το πότε το ταμείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη των μελλοντικών δαπανών συνταξιοδότησης.

Οι επενδύσεις
Το ταμείο έχει σήμερα επενδύσει τα κεφάλαια του σε περίπου 9.158 εταιρείες σε 73 χώρες του πλανήτη και κατέχει περίπου το 1-1.3 % της κεφαλαιοποίησης όλων των χρηματιστηρίων. Με βάση την επενδυτική πολιτική, το μέγιστο ποσοστό του ταμείου που μπορεί να επενδυθεί σε μετοχές ανέρχεται στο 70%. 
   
Παράλληλα, το ταμείο επενδύει σε ακίνητα υψηλής ποιότητας σε περιορισμένο αριθμό μεγάλων πόλεων και σε παγκόσμια δίκτυα διανομής. Μόνο το 7% του Ταμείου μπορεί να επενδυθεί σε ακίνητα.

Οι επενδύσεις σταθερού εισοδήματος κατανέμονται σε ομόλογα που εκδίδονται από κυβερνήσεις και συναφή ιδρύματα και τίτλους που εκδίδονται από εταιρείες. Έως και το 30% του ταμείου μπορεί να επενδυθεί σε σταθερό εισόδημα.

Επενδύσεις με ηθική
Καθώς ιδιοκτήτες του επενδυτικού αυτού κεφαλαίου είναι οι Νορβηγοί πολίτες, γίνεται προσπάθεια να ακολουθούνται κατά την επένδυση του οι αξίες της Νορβηγικής κοινωνίας. Προτείνεται δηλαδή να αποφεύγονται οι επενδύσεις σε εταιρείες παραγωγής όπλων, παραγωγής καπνικών προιόντων, ή εταιρείες με αμφιλεγόμενη διακυβέρνηση και δραστηριότητα.

Κριτική
Βέβαια δεν λείπουν οι κριτικές εντός της Νορβηγίας για τη πολιτική της μακροπρόθεσμης αποταμίευσης-επένδυσης των εσόδων των υδρογονανθράκων που έχει επιλεγεί. Θεωρούν ότι περισσότερα χρήματα θα έπρεπε να δαπανηθούν σε καταναλωτικές δαπάνες ή να αυξηθούν οι δημόσιες επενδύσεις στη χώρα. Προκρίνουν δηλαδή τη χρήση των κεφαλαίων αυτών εντός της χώρας αντί αυτά να επενδύονται σε διεθνείς αξίες κάτι όμως που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του πληθωρισμού στη Νορβηγία.

Έτσι με βάση το νορβηγικό μοντέλο το Ταμείο Υδρογονανθράκων έχει συλλέξει τους πόρους από την εκμετάλλευση φυσικού αερίου της βόρειας θάλασσας που αντιστοιχούν στη χώρα και έχει επιλέξει να επενδύσει σε μεγάλο αριθμό διεθνών χρηματοοικονομικών προϊόντων επιτυγχάνοντας μεγάλες αποδόσεις. Η πρακτική αυτή διασφαλίζει την ευημερία των επόμενων γενεών των Νορβηγών όταν θα έχουν εξαντληθεί τα αποθέματα υδρογονανθράκων. Αντί οι οικονομικοί πόροι να χρησιμοποιηθούν από τη σημερινή γενιά μέσω ιδιωτικής ή δημόσιας κατανάλωσης, αποφασίστηκε η αειφορική τους διαχείριση θεωρώντας προφανώς ότι θα ήταν άδικο οι φυσικοί πόροι της χώρας αυτής να χρησιμοποιηθούν για την ευημερία της παρούσας γενιάς στερώντας το δικαίωμα ευημερίας στις μελλοντικές γενεές.