Ο εναέριος σιδηρόδρομος της Κύπρου
08:09 - 08 Σεπτεμβρίου 2018
Ένας εναέριος σιδηρόδρομος που ένωνε τον Αμίαντο με τη Λεμεσό πριν από εκατό χρόνια ήταν σίγουρα ένα τεχνολογικό θαύμα για την τότε εποχή. Μια εξέλιξη που ερχόταν μόλις 18 χρόνια μετά την δημιουργία του επίγειου σιδηρόδρομου που ένωνε την Μόρφου με την Αμμόχωστο.
Ο μεγαλύτερος στον κόσμο εναέριος σιδηρόδρομος της τότε εποχής ήταν μήκους 30 – 35 χιλιομέτρων και ένωνε τον Πάνω Αμίαντο με την παραλία της Λεμεσού. Λειτούργησε από το 1920 μέχρι το 1943 και η χρήση του ήταν αποκλειστικά βιομηχανική καθώς μετέφερε το επεξεργασμένο μετάλλευμα από το μεταλλείο της περιοχής προς την παραλία της Λεμεσού όπου βρίσκονταν οι αποθήκες της μεταλλευτικής εταιρείας. Η δημιουργία του ήταν επιτακτική ανάγκη καθώς το υποανάπτυκτο οδικό δίκτυο της τότε εποχής αλλά και τα λιγοστά μέσα μεταφοράς έκαναν χρονοβόρα και δύσκολή την μεταφορά του μεταλλεύματος.
Διαβάστε ακόμα: Οι Pixel Giants ετοιμάζουν την πρώτη σειρά καρτούν της Κύπρου
Εναέριος σιδηρόδρομος
Ο εναέριος σιδηρόδρομος ήταν έργο Ιταλών τεχνικών και αφού τον κατασκεύασαν στην χώρα τους, τον μετέφεραν στην Κύπρο το 1920. Για την κατασκευή του ξοδεύτηκαν περίπου 2.320 λίρες για ένα μίλι, ενώ η μεταφορά του εμπορεύματος κόστιζε 6 σελίνια και 9 πέννες τον τόνο, πολύ φθηνότερα από την μεταφορά του με αυτοκίνητο ή με ζώα που στοίχιζε 20 έως 25 σελίνια τον τόνο.
Ο σιδηρόδρομος είχε αφετηρία τον Πάνω Αμίαντο και τερματικό τις αποθήκες της εταιρείας στην παραλία της Λεμεσού. Ενδιάμεσα της διαδρομής υπήρχαν δύο σταθμοί, ένας στο χωριό Σπιτάλλι και ο άλλος στο χωριό Άγιος Μάμας. Η κίνηση των βαγονιών γινόταν με δύο εξακύλινδρες μηχανές εσωτερικής καύσης πετρελαίου που η μια βρισκόταν στο μεταλλείο και η άλλη στον σταθμό του χωριού Σπιτάλλι. Τα συρματόσχοινα όπου κυλούσαν τα βαγόνια είχαν διάμετρο περίπου 25mm, ενώ τα βαγόνια μπορούσαν να κουβαλούν μέχρι 1,5 τόνο αμίαντο. Η διαδρομή των βαγονιών από το μεταλλείο μέχρι την παραλία της Λεμεσού διαρκούσε περίπου δύο ώρες, ενώ κατά την επιστροφή του μετέφερνε ψωμιά για τους κατοίκους του μεταλλίου.
Ο αμίαντος που έφτανε στην Λεμεσό φορτωνόταν σε μαούνες οι οποίες μετέφερναν το εμπόρευμα για εξαγωγή σε πλοία που βρίσκονταν αγκυροβολημένα στην θάλασσα της Λεμεσού.
Επιβάτες πειρατές
Σε μια υποανάπτυκτη χωρά όπως ήταν η Κύπρος το 1920 ο εναέριος σιδηρόδρομος προκαλούσε τον εντυπωσιασμό και την περιέργεια στους κατοίκους του νησιού. Οι νέοι της τότε εποχής δεν μπορούσαν να αντισταθούν στην πρόκληση που είχαν μπροστά τους, που δεν ήταν άλλο από το ταξιδέψουν εναέρια από τον Αμίαντο προς την Λεμεσό. Το γεγονός αυτό προκαλούσε συχνούς τραυματισμούς στους «πειρατές», καθώς η εναέρια σιδηρογραμμή δεν συντηρείτο συχνά με αποτέλεσμα αρκετές φορές τα βαγόνια να γκρεμίζονται στο κενό.
Το τέλος
Ο εναέριος σιδηρόδρομος λειτούργησε μέχρι το 1943. Η ανάπτυξη του οδικού δικτύου σε συνάρτηση με τον ερχομό των φορτηγών τον έκαναν ασύμφορο. Με την παύση των εργασιών του ο σιδηρόδρομος ξηλώθηκε και τα κομμάτια του μεταφέρθηκαν στο εξωτερικό. Παρέμειναν για να τον θυμίζουν τα κτήρια στον Πάνω Αμίαντο, και στο Σπιτάλλι, καθώς επίσης και οι κούγκρινες βάσεις των σιδηρόπυργων σ’ όλη τη διαδρομή του μέσα στα βουνά.
Τον εναέριο σιδηρόδρομο μας τον θυμίζει και το ανατολικό παραλιακό μέτωπο της Λεμεσού, όπου η περιοχή όπου βρίσκονταν οι αποθήκες της μεταλλευτικής εταιρείας ονομάστηκε σε «Εναέριος»
Η λειτουργιά του εναέριου σιδηρόδρομου αν και σύντομη ήταν καθοριστική αλλά και ιστορική. Καθοριστική γιατί η παρουσία του έκανε βιώσιμο το μετάλλιο του Αμιάντου που έδινε ζωή στην επαρχία και ιστορικό καθώς ήταν η πρώτη φορά όπου συνδεόταν κατά κάποιο τρόπο η επαρχία με αστικό κέντρο.
Φωτογραφίες: Παττίχειο Δημοτικό Μουσείο-Ιστορικό Αρχείο–Κέντρο Μελετών Λεμεσού