Τρόικα: Η πώληση του Συνεργατισμού μείωσε την αβεβαιότητα
17:42 - 28 Σεπτεμβρίου 2018
Η πώληση της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας στην Ελληνική Τράπεζα μείωσε την αβεβαιότητα στον χρηματοπιστωτικό τομέα, βελτίωσε την εμπιστοσύνη των καταθετών και συνέβαλε στην εδραίωση του τραπεζικού συστήματος. Αυτό σημειώνει στην έκθεση της η Τρόικα μετά την ολοκλήρωση του πέμπτου μεταμνημνιακού ελέγχου, επισημαίνοντας ωστόσο ότι εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένου της μείωσης του υψηλού όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Συγκεκριμένα, η Τρόικα σημειώνει πως η πώληση της ΣΚΤ έθεσε τον τραπεζικό τομέα σε πιο υγιή βάση και αποτέλεσε σημαντικό μοχλό για την επιστροφή της Κύπρου σε επενδυτική βαθμίδα για πρώτη φορά από το 2012.
Σημειώνει πως το ένα τρίτο των συνολικών μη εξυπηρετούμενων δανείων (ή € 5,7 δισ.) της ΣΚΤ μεταφέρθηκαν στην δημόσια οντότητα που δημιουργήθηκε, ενώ αναφέρεται και στην προβλεπόμενη μεγάλη πώληση ΜΕΔ από την Τράπεζα Κύπρου η οποία, όπως σημειώνει, αναμένεται να μειώσει περαιτέρω σημαντικά τον δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό τομέα, ο οποίος παραμένει ωστόσο ο δεύτερος υψηλότερος στην ευρωζώνη.
Η αποστολή χαιρετίζει την έγκριση του νομοθετικού πακέτου για την επιτάχυνση της αντιμετώπισης των ΜΕΔ, το οποίο περιελάμβανε τροποποιήσεις των πλαισίων αφερεγγυότητας και αποκλεισμού, νομοθεσία για την πώληση δανείων και έγκριση του νόμου τιτλοποίησης. «Η βελτίωση της νοοτροπίας πληρωμών πρέπει να παραμείνει η κυρίαρχη προτεραιότητα της κυβέρνησης. Στο πλαίσιο αυτό, η αποστολή τόνισε ότι ο τελικός σχεδιασμός του προγράμματος ΕΣΤΙΑ πρέπει να μετριάσει τους κινδύνους ηθικού κινδύνου και τα ζητήματα δικαιοσύνης. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να καταστούν αυστηρότερα τα κριτήρια επιλεξιμότητας και, εάν υπάρξει επανάληψη, τότε θα πρέπει να υπάρξει άμεσα εκποίηση του ακινήτου».
Την ίδια ώρα, η Τρόικα υπογραμμίζει ότι η εναπομένουσα οντότητα της ΣΚΤ παραμένει ανεξάρτητη από την κυβέρνηση και ο μόνος στόχος της να είναι όπως εκχωρήσει τα περιουσιακά στοιχεία της με σκοπό να μεγιστοποιήσει γρήγορα τις αποδόσεις προς το κράτος. Η παρούσα και άλλες δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο της απόφασης για κρατικές ενισχύσεις θα παρακολουθούνται στενά από την Επιτροπή. Άλλες προκλήσεις περιλαμβάνουν επίσης την πλήρη ενσωμάτωση της ΣΚΤ στην Ελληνική Τράπεζα, η οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί προσεκτικά. Συνολικά, ο τραπεζικός τομέας εξακολουθεί να υφίσταται πιέσεις, δεδομένου του χαμηλού εισοδήματος από τόκους, της ενδεχόμενης ανάγκης για πρόσθετες προβλέψεις στο πλαίσιο υψηλών μη εξυπηρετούμενων δανείων και υψηλού λειτουργικού κόστους.
Πώληση ΣΚΤ με υψηλό κόστος για την κυβέρνηση
Σημειώνεται πως η Τρόικα χαιρετίζει το γεγονός ότι υπήρξαν αυξημένα φορολογικά έσοδα τα οποία σε συνδυασμό με τη συνετή διαχείριση των δαπανών, οδήγησαν και πάλι σε εντυπωσιακές δημοσιονομικές επιδόσεις, ωστόσο σημειώνει πως η πώληση του Συνεργατισμού έγινε με πολύ υψηλό κόστος για την κυβέρνηση. «Τα πρωτογενή πλεονάσματα αυξήθηκαν περαιτέρω κατά τους πρώτους επτά μήνες του 2018 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2017. Ωστόσο, οι δημοσιονομικές επιπτώσεις που συνδέονται με την πώληση και την ομαλή εκκαθάριση του Συνεργατισμού έχουν οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση του δημόσιου χρέους και μπορεί επίσης να επιβαρύνουν το δημοσιονομικό ισοζύγιο το 2018, ανάλογα με τη στατιστική επεξεργασία που πρόκειται να καθοριστεί. Η πώληση αυτή έχει επίσης ως αποτέλεσμα ενδεχόμενες υποχρεώσεις σε σχέση με τα συστήματα προστασίας περιουσιακών στοιχείων (APS).
Το τελικό κόστος για την κυβέρνηση θα εξαρτηθεί από τα πραγματικά έσοδα από τη διαχείριση των ΜΕΔ από την οντότητα που παραμένει. Αν και το ποσοστό του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να επαναλάβει την πτωτική πορεία του από το επόμενο έτος, παραμένει ένα από τα υψηλότερα στη ζώνη του ευρώ. Αυτό απαιτεί τη διασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας σύμφωνα με τις απαιτήσεις του προληπτικού σκέλους του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να αντισταθμιστεί η αυξανόμενη πίεση για δημοσιονομική χαλάρωση, ιδίως ενόψει των ενδεχόμενων υποχρεώσεων του χρηματοπιστωτικού τομέα, των πιθανών υπερβάσεων του κόστους από την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της υγειονομικής περίθαλψης και του κυκλικού χαρακτήρα των φορολογικών εσόδων.
Μεταρρυθμίσεις
Η ανανέωση της δυναμικής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι απαραίτητη για τη διατήρηση ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης. Το ενισχυμένο νομικό πλαίσιο για την επίλυση του προβλήματος των ΜΕΔ πρέπει να συμπληρωθεί με τη συνολική μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένων αποτελεσματικότερων δικαστικών διαδικασιών, ισχυρότερης νομικής επιβολής των εμπορικών αξιώσεων και επίλυσης της μεγάλης καθυστέρησης δικαστικών υποθέσεων.
Επιπλέον, πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά οι προσπάθειες για την επιτάχυνση της έκδοσης και της μεταβίβασης τίτλων ιδιοκτησίας, ιδίως όσον αφορά την επίλυση των κληρονομιών. Είναι επίσης σημαντικό να ενισχυθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον και να προσελκυσθούν επενδύσεις που ενισχύουν την παραγωγικότητα, μεταξύ άλλων με την ταχεία υιοθέτηση του στρατηγικού επενδυτικού νόμου, το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την πρόβλεψη των ιδιωτικοποιήσεων. Άλλες εκκρεμείς μεταρρυθμίσεις στις οποίες πρέπει να δοθεί προτεραιότητα είναι η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης και η ενοποίηση της εποπτείας των συντάξεων και των ασφαλίσεων
Βιώσιμη ανάπτυξη
Η κυπριακή οικονομία συνεχίζει την ισχυρή κυκλική άνοδο της, δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για την αντιμετώπιση των βασικών τρωτών σημείων της χώρας, εξασφαλίζοντας έτσι βιώσιμη ανάπτυξη. Αφού σημείωσε εντυπωσιακό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 4,2% το 2017, η οικονομική επέκταση συνεχίστηκε με ισχυρό ρυθμό το πρώτο εξάμηνο του 2018, ενώ ο πληθωρισμός παρέμεινε υποτονικός.
Η περαιτέρω αύξηση της τουριστικής και οικοδομικής δραστηριότητας είχε θετικές επιπτώσεις στους άλλους τομείς της οικονομίας. Η κατάσταση της αγοράς εργασίας συνέχισε να βελτιώνεται, με την αύξηση της απασχόλησης στους περισσότερους τομείς και την ταχεία μείωση της ανεργίας, ενώ η ανεργία των νέων παραμένει υψηλή. Όσον αφορά το μέλλον, η ανάπτυξη πρέπει να παραμείνει σταθερή, αλλά να επιβραδυνθεί κάπως μεσοπρόθεσμα. Οι κίνδυνοι για την πρόβλεψη οφείλονται κυρίως στα μειωμένα, αλλά πολύ υψηλά, μη εξυπηρετούμενα δάνεια, στο υψηλό ιδιωτικό και δημόσιο χρέος και σε υψηλότερα επίπεδα αβεβαιότητας στο εξωτερικό περιβάλλον.
Συγκεκριμένα, η Τρόικα σημειώνει πως η πώληση της ΣΚΤ έθεσε τον τραπεζικό τομέα σε πιο υγιή βάση και αποτέλεσε σημαντικό μοχλό για την επιστροφή της Κύπρου σε επενδυτική βαθμίδα για πρώτη φορά από το 2012.
Σημειώνει πως το ένα τρίτο των συνολικών μη εξυπηρετούμενων δανείων (ή € 5,7 δισ.) της ΣΚΤ μεταφέρθηκαν στην δημόσια οντότητα που δημιουργήθηκε, ενώ αναφέρεται και στην προβλεπόμενη μεγάλη πώληση ΜΕΔ από την Τράπεζα Κύπρου η οποία, όπως σημειώνει, αναμένεται να μειώσει περαιτέρω σημαντικά τον δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό τομέα, ο οποίος παραμένει ωστόσο ο δεύτερος υψηλότερος στην ευρωζώνη.
Η αποστολή χαιρετίζει την έγκριση του νομοθετικού πακέτου για την επιτάχυνση της αντιμετώπισης των ΜΕΔ, το οποίο περιελάμβανε τροποποιήσεις των πλαισίων αφερεγγυότητας και αποκλεισμού, νομοθεσία για την πώληση δανείων και έγκριση του νόμου τιτλοποίησης. «Η βελτίωση της νοοτροπίας πληρωμών πρέπει να παραμείνει η κυρίαρχη προτεραιότητα της κυβέρνησης. Στο πλαίσιο αυτό, η αποστολή τόνισε ότι ο τελικός σχεδιασμός του προγράμματος ΕΣΤΙΑ πρέπει να μετριάσει τους κινδύνους ηθικού κινδύνου και τα ζητήματα δικαιοσύνης. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να καταστούν αυστηρότερα τα κριτήρια επιλεξιμότητας και, εάν υπάρξει επανάληψη, τότε θα πρέπει να υπάρξει άμεσα εκποίηση του ακινήτου».
Την ίδια ώρα, η Τρόικα υπογραμμίζει ότι η εναπομένουσα οντότητα της ΣΚΤ παραμένει ανεξάρτητη από την κυβέρνηση και ο μόνος στόχος της να είναι όπως εκχωρήσει τα περιουσιακά στοιχεία της με σκοπό να μεγιστοποιήσει γρήγορα τις αποδόσεις προς το κράτος. Η παρούσα και άλλες δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο της απόφασης για κρατικές ενισχύσεις θα παρακολουθούνται στενά από την Επιτροπή. Άλλες προκλήσεις περιλαμβάνουν επίσης την πλήρη ενσωμάτωση της ΣΚΤ στην Ελληνική Τράπεζα, η οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί προσεκτικά. Συνολικά, ο τραπεζικός τομέας εξακολουθεί να υφίσταται πιέσεις, δεδομένου του χαμηλού εισοδήματος από τόκους, της ενδεχόμενης ανάγκης για πρόσθετες προβλέψεις στο πλαίσιο υψηλών μη εξυπηρετούμενων δανείων και υψηλού λειτουργικού κόστους.
Πώληση ΣΚΤ με υψηλό κόστος για την κυβέρνηση
Σημειώνεται πως η Τρόικα χαιρετίζει το γεγονός ότι υπήρξαν αυξημένα φορολογικά έσοδα τα οποία σε συνδυασμό με τη συνετή διαχείριση των δαπανών, οδήγησαν και πάλι σε εντυπωσιακές δημοσιονομικές επιδόσεις, ωστόσο σημειώνει πως η πώληση του Συνεργατισμού έγινε με πολύ υψηλό κόστος για την κυβέρνηση. «Τα πρωτογενή πλεονάσματα αυξήθηκαν περαιτέρω κατά τους πρώτους επτά μήνες του 2018 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2017. Ωστόσο, οι δημοσιονομικές επιπτώσεις που συνδέονται με την πώληση και την ομαλή εκκαθάριση του Συνεργατισμού έχουν οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση του δημόσιου χρέους και μπορεί επίσης να επιβαρύνουν το δημοσιονομικό ισοζύγιο το 2018, ανάλογα με τη στατιστική επεξεργασία που πρόκειται να καθοριστεί. Η πώληση αυτή έχει επίσης ως αποτέλεσμα ενδεχόμενες υποχρεώσεις σε σχέση με τα συστήματα προστασίας περιουσιακών στοιχείων (APS).
Το τελικό κόστος για την κυβέρνηση θα εξαρτηθεί από τα πραγματικά έσοδα από τη διαχείριση των ΜΕΔ από την οντότητα που παραμένει. Αν και το ποσοστό του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να επαναλάβει την πτωτική πορεία του από το επόμενο έτος, παραμένει ένα από τα υψηλότερα στη ζώνη του ευρώ. Αυτό απαιτεί τη διασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας σύμφωνα με τις απαιτήσεις του προληπτικού σκέλους του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να αντισταθμιστεί η αυξανόμενη πίεση για δημοσιονομική χαλάρωση, ιδίως ενόψει των ενδεχόμενων υποχρεώσεων του χρηματοπιστωτικού τομέα, των πιθανών υπερβάσεων του κόστους από την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της υγειονομικής περίθαλψης και του κυκλικού χαρακτήρα των φορολογικών εσόδων.
Μεταρρυθμίσεις
Η ανανέωση της δυναμικής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι απαραίτητη για τη διατήρηση ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης. Το ενισχυμένο νομικό πλαίσιο για την επίλυση του προβλήματος των ΜΕΔ πρέπει να συμπληρωθεί με τη συνολική μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένων αποτελεσματικότερων δικαστικών διαδικασιών, ισχυρότερης νομικής επιβολής των εμπορικών αξιώσεων και επίλυσης της μεγάλης καθυστέρησης δικαστικών υποθέσεων.
Επιπλέον, πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά οι προσπάθειες για την επιτάχυνση της έκδοσης και της μεταβίβασης τίτλων ιδιοκτησίας, ιδίως όσον αφορά την επίλυση των κληρονομιών. Είναι επίσης σημαντικό να ενισχυθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον και να προσελκυσθούν επενδύσεις που ενισχύουν την παραγωγικότητα, μεταξύ άλλων με την ταχεία υιοθέτηση του στρατηγικού επενδυτικού νόμου, το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την πρόβλεψη των ιδιωτικοποιήσεων. Άλλες εκκρεμείς μεταρρυθμίσεις στις οποίες πρέπει να δοθεί προτεραιότητα είναι η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης και η ενοποίηση της εποπτείας των συντάξεων και των ασφαλίσεων
Βιώσιμη ανάπτυξη
Η κυπριακή οικονομία συνεχίζει την ισχυρή κυκλική άνοδο της, δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για την αντιμετώπιση των βασικών τρωτών σημείων της χώρας, εξασφαλίζοντας έτσι βιώσιμη ανάπτυξη. Αφού σημείωσε εντυπωσιακό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 4,2% το 2017, η οικονομική επέκταση συνεχίστηκε με ισχυρό ρυθμό το πρώτο εξάμηνο του 2018, ενώ ο πληθωρισμός παρέμεινε υποτονικός.
Η περαιτέρω αύξηση της τουριστικής και οικοδομικής δραστηριότητας είχε θετικές επιπτώσεις στους άλλους τομείς της οικονομίας. Η κατάσταση της αγοράς εργασίας συνέχισε να βελτιώνεται, με την αύξηση της απασχόλησης στους περισσότερους τομείς και την ταχεία μείωση της ανεργίας, ενώ η ανεργία των νέων παραμένει υψηλή. Όσον αφορά το μέλλον, η ανάπτυξη πρέπει να παραμείνει σταθερή, αλλά να επιβραδυνθεί κάπως μεσοπρόθεσμα. Οι κίνδυνοι για την πρόβλεψη οφείλονται κυρίως στα μειωμένα, αλλά πολύ υψηλά, μη εξυπηρετούμενα δάνεια, στο υψηλό ιδιωτικό και δημόσιο χρέος και σε υψηλότερα επίπεδα αβεβαιότητας στο εξωτερικό περιβάλλον.