Η στιγμή της αλήθειας για Συνεργατισμό

Στα βαθιά, με την πρώτη της ανοικτή ακροαματική διαδικασία, μπαίνει από την Παρασκευή 3 Αυγούστου η Ερευνητική Επιτροπή που συστάθηκε από τον Γενικό Εισαγγελέα σε σχέση με την κατάρρευση του Συνεργατικού Πιστωτικού Ιδρύματος.  Κατά τη σημερινή πρώτη συνεδρία, κλήθηκαν να καταθέσουν οι Γιώργος Στροβολίδης και Μάριος Κληρίδης. Υπενθυμίζεται ότι η Ερευνητική Επιτροπή μεταξύ άλλων καλείται να διερευνήσει το σύνολο των ενεργειών, παραλείψεων, παραλείψεων, γεγονότων, συνθηκών ή συνδυασμό τούτων, που οδήγησαν το συνεργατικό πιστωτικό σύστημα στην παρούσα κατάσταση. 

Το InBusinessNews θα καλύπτει λεπτό προς λεπτό τις διεργασίες της Eπιτροπής μεταφέροντας σας όσα θα ειπωθούν και όσα θα γίνουν κατά την πrώτη ημέρα της διαδικασίας.
 
Ανακεφαλαιοποίηση
Το 2013 ο Συνεργατικός Πιστωτικός Τομέας (ΣΠΤ) ανακεφαλαιοποιήθηκε από το Κράτος με κεφάλαια ύψους €1,5 δις, καθιστώντας το ως κύριο μέτοχο του με ποσοστό 99%. Η κεφαλαιοποίηση βασίστηκε στα αποτελέσματα διαγνωστικού ελέγχου που προηγήθηκε, ο οποίος κατέδειξε ότι, ο ΣΠΤ διέθετε αρνητικά κεφαλαία ύψους περίπου €300 εκατ. Το ύψος της κεφαλαιοποίησης καθορίστηκε από την ΚΤΚ και χρηματοδοτήθηκε από πόρους της Δανειακής Σύμβασης που συνομολογήθηκε με τους Διεθνείς Πιστωτές και την ΚΔ. Η κρατική αυτή στήριξη παραχωρήθηκε σύμφωνα με το πλαίσιο Κρατικών Ενισχύσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

 

Κατά το 2015, στα πλαίσια του εποπτικού ελέγχου που διεξήγαγε ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός της ΕΚΤ, διαφάνηκε η ανάγκη αύξησης των προβλέψεων έναντι των ΜΕΧ που οδήγησε στη χορήγηση πρόσθετης κεφαλαιουχικής ενίσχυσης από το κράτος ύψους €175 εκατ., ενίσχυση που επιτράπηκε και χορηγήθηκε πριν την έναρξη ισχύος της ευρωπαϊκής οδηγίας για την ανάκαμψη και εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων που αποκλείει την κεφαλαιουχική ενίσχυση τραπεζών από κράτη.

 

Διαβάστε ακόμα: Η στιγμή της αλήθειας για Συνεργατισμό

Η ανακεφαλαιοποίηση του ΣΠΤ έγινε στη βάση συγκεκριμένων δεσμεύσεων/στόχων που προβλέπονταν στο Σχέδιο Αναδιάρθρωσης (ΣΑ) που ενέκρινε η Ε.Ε. Το Σχέδιο προέβλεπε, μεταξύ άλλων, τον περιορισμό της συμμετοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας στο μετοχικό κεφάλαιο της ΣΚΤ, μέσω έκδοσης νέου κεφαλαίου σε επενδυτές, μέσα σε ένα προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα κατά την περίοδο 2018-2020. Το ΣΑ προέβλεπε επίσης τη μη-εμπλοκή του κράτους στη διαχείριση της Τράπεζας και την επίτευξη συγκεκριμένων επιχειρησιακών στόχων.

Προς αυτή την κατεύθυνση και σύμφωνα με τις πρόνοιες του ΣΑ, επήλθε η νομική συγχώνευση των 93 Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων (ΣΠΙ) αρχικά σε 18 και ακολούθως σε ένα ίδρυμα, το κλείσιμο περίπου του 50% των υποκαταστημάτων (από 349 την 31/12/2013 σε 172 το Μάιο του 2018), η μείωση του αριθμού του προσωπικού (από 2.976 στις 31/12/2013 σε 2.649 στις 31/05/2018, με μεγαλύτερη μείωση στο κόστος του μισθολογίου που έφθασε το 23,8%) καθώς και μείωση των λειτουργικών εξόδων περίπου κατά 17%.
Γιατί οδηγηθήκαμε στη σημερινή κατάσταση
Παρά τη συνεχή βελτίωση που παρατηρήθηκε στη ΣΚΤ, μέσω της εφαρμογής σημαντικά βελτιωμένων πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης και υποδομών, της ικανοποιητικής κεφαλαιακής επάρκειας, της κερδοφορίας από εργασίες η οποία για την περίοδο 2014-2017 ανήλθε στα €750 εκατ., της ενισχυμένης ρευστότητας και της αύξησης των προβλέψεων, η Τράπεζα εξακολουθούσε να επηρεάζεται αρνητικά από το υπέρμετρα υψηλό επίπεδο των ΜΕΧ.

Συγκεκριμένα με την κρατικοποίηση της ΣΚΤ, διαπιστώθηκε ότι η Τράπεζα κατείχε ΜΕΧ ύψους €7,3 δις την 31/12/2014 σε σύνολο χορηγήσεων ύψους €13,1 δις. Κατά την 31/12/2017 το ύψος των ΜΕΧ είχε μειωθεί στα €6,4 δις, ενώ κατά την 30/06/2018 καταγράφηκε περαιτέρω μείωση στα €6,1 δις (πριν τις προβλέψεις) σε σύνολο €10,7 δις χορηγήσεων που αντιστοιχούσε στο 57,3% του δανειακού χαρτοφυλακίου της Τράπεζας. Σημειώνεται ότι, κατά την περίοδο 2014 - 2017 δόθηκαν νέα δάνεια ύψους περίπου €0,8 δις με το ποσοστό αθέτησης να κυμαίνεται στο 1,5%. Συνεπώς, το σύνολο ουσιαστικά των ΜΕΧ της ΣΚΤ αποτελείται από δάνεια τα οποία παραχωρήθηκαν την περίοδο πριν το 2014.

Το υψηλό επίπεδο των ΜΕΧ, παρά την πτωτική τάση σε απόλυτους αριθμούς, παρέμενε μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις που είχε να αντιμετωπίσει η ΣΚΤ, πρωτίστως λόγω της ιδιαιτερότητας του επιχειρηματικού της μοντέλου το οποίο περιλάμβανε κυρίως χρηματοδότηση νοικοκυριών, για απόκτηση κατοικίας καθώς και χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Σημειώνεται ότι, η πρόοδος στη μείωση των ΜΕΧ νοικοκυριών, που πέτυχε η ΣΚΤ είναι εφάμιλλη με το μέσο όρο μείωσης των ΜΕΧ νοικοκυριών, του υπόλοιπου τραπεζικού τομέα.

Στα πλαίσια της αξιολόγησης στρατηγικών επιλογών για τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης του χαρτοφυλακίου των ΜΕΧ, η ΣΚΤ προχώρησε, στις 21 Νοεμβρίου 2017, στη σύναψη συμφωνίας με την ισπανική εταιρία Altamira Asset Management (Altamira) για τη σύσταση κοινοπραξίας, η οποία ανέλαβε την αποκλειστική διαχείριση των ΜΕΧ καθώς και του σχετικού χαρτοφυλακίου ακινήτων της Τράπεζας.

Σημειώνεται ότι, η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου που είχε προηγηθεί και η οποία αφορούσε τη δωρεάν διανομή μέρους των μετοχών του κράτους στη ΣΚΤ στους καταθέτες και εξυπηρετούμενους δανειολήπτες της Τράπεζας, με σκοπό την εκπλήρωση του όρου ευρείας διασποράς του 25% τουλάχιστον των μετοχών για ένταξη στο Χρηματιστήριο και τη συνακόλουθη έκδοση νέων κεφαλαίων, αντιμετώπισε ενστάσεις από τις εποπτικές αρχές και από το Γενικό Ελεγκτή της Δημοκρατίας με αποτέλεσμα να μη τελεσφορήσει.

Παράλληλα, η Διοίκηση της ΣΚΤ σε διαβούλευση με τις αρμόδιες εποπτικές αρχές, εκπόνησε οδικό χάρτη με τελικό ορόσημο την άντληση νέων κεφαλαίων μέσω προσέλκυσης στρατηγικών και θεσμικών επενδυτών μέχρι τα τέλη του 1ου εξαμήνου του 2018. Προς την κατεύθυνση αυτή, η ΣΚΤ ανάθεσε σε διεθνή επενδυτική τράπεζα τη διαδικασία εξεύρεσης στρατηγικού επενδυτή μέσω της οποίας εγκαινιάστηκαν επαφές με δυνητικούς επενδυτές.
Το Εποπτικό Συμβούλιο του ΕΕΜ σε συνεδρία του ημερομηνίας 14 Δεκεμβρίου, 2017, αποφάσισε όπως διενεργήσει εντός Ιανουαρίου 2018, έκτακτο επιτόπιο εποπτικό έλεγχο στη ΣΚΤ. Η απόφαση για την έναρξη του επιτόπιου εποπτικού ελέγχου ανέστειλε τις διαδικασίες προσέλκυσης δυνητικών επενδυτών για αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας καθώς και τη διαδικασία ετοιμασίας ελεγμένων οικονομικών λογαριασμών για το έτος 2017. Ο επιτόπιος έλεγχος του ΕΕΜ ολοκληρώθηκε στις 2 Μαρτίου, 2018 και κατέδειξε την ανάγκη αύξησης των προβλέψεων κατά €816 εκατ. με αποτέλεσμα να απαιτούνται πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες περί των €600 εκατ. οι οποίες προέκυψαν κυρίως μέσα από το μηδενισμό από πλευράς εποπτείας, της αξίας των εξασφαλίσεων για δάνεια με καθυστερήσεις πέραν των 10 ετών ή με υποθήκη την κύρια κατοικία και καθυστερήσεις πέραν των 7 ετών (πέραν των 2 ετών εάν έχουν αναδιαρθρωθεί και παρουσιάζουν ξανά καθυστερήσεις). Σημειώνεται ότι, τα τελικά αποτελέσματα του επιτόπιου ελέγχου του ΕΕΜ ανακοινώθηκαν στις 18 Μαΐου 2018 και τελούν υπό την τελική έγκριση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ.

Λόγω των προκαταρκτικών αποτελεσμάτων του επιτόπιου ελέγχου αλλά και του κλονισμού της εμπιστοσύνης των καταθετών που οδήγησε σε μαζική εκροή καταθέσεων της τάξης των €2 δις κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Μαρτίου 2018, κατέστη επιτακτική η ανάγκη ολιστικής αντιμετώπισης του προβλήματος και ως εκ τούτου ξεκίνησε η διαδικασία κεφαλαιοποίησής της σε ενιαία μορφή, ή εναλλακτικά, της πώλησης του συνόλου ή μέρους των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων της Τράπεζας. Συγκεκριμένα, στις 19 Μαρτίου 2018 εκδόθηκε διεθνώς ανακοίνωση προσέλκυσης επενδυτικού ενδιαφέροντος μέσω μιας ανοικτής, διαφανούς, αμερόληπτης και ανταγωνιστικής διαδικασίας. Η επιλογή για πώληση και μέρους του χαρτοφυλακίου κρίθηκε αναγκαία λόγω της περίπτωσης περιορισμένης εκδήλωσης επενδυτικού ενδιαφέροντος για την κεφαλαιοποίηση της Τράπεζας σε ενιαία μορφή, κάτι που επιβεβαιώθηκε μέσα από τη διαδικασία.

Σημειώνεται ότι, τόσο η ΚΤΚ όσο και οι αρμόδιοι ευρωπαϊκοί θεσμοί, είχαν διαβιβάσει επανειλημμένα προειδοποιήσεις για τον κίνδυνο εφαρμογής των εργαλείων εξυγίανσης στη ΣΚΤ σε περίπτωση αποτυχίας της ανακεφαλαιοποίησης ή εξεύρεσης άλλης εμπορικής λύσης, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τους καταθέτες και για την σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της οικονομίας της Κύπρου.
 
Σε μια προσπάθεια αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των καταθετών και διευκόλυνσης της διαδικασίας πώλησης του συνόλου ή μέρους των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων της Τράπεζας, η Κυβέρνηση προχώρησε, στις 3 Απριλίου 2018, σε κατάθεση ύψους €2,5 δις σε λογαριασμό του κράτους στη ΣΚΤ (το ποσό της κατάθεσης προήλθε κατά κύριο λόγο από έκδοση ομολόγων προς την ΣΚΤ ύψους €2,35 δις). Σε αντάλλαγμα αυτής της κατάθεσης, η ΣΚΤ εκχώρησε στο κράτος (α) το πλήρες χαρτοφυλάκιο των ΜΕΧ με συνολική ακαθάριστη λογιστική αξία ύψους €7,5 δις (με σημαντική κάλυψη από εμπράγματες εξασφαλίσεις), (β) τις συμμετοχές της ΣΚΤ σε διάφορες Συνεργατικές και άλλες ιδιωτικές εταιρείες, (γ) 4 ακίνητα τα οποία είναι αναγκαία για τη λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης ΜΕΧ αξίας περίπου €30 εκατ. καθώς και άλλα ακίνητα σε διάφορες κοινότητες ύψους περίπου €30 εκατ.

Πρόταση Ελληνικής Τράπεζας
Μετά την υποβολή δεσμευτικών προσφορών στις 14 Μαΐου 2018, ακολούθησαν διαπραγματεύσεις σε τεχνικό επίπεδο με δύο υποψηφίους, δηλαδή την Ελληνική Τράπεζα και το Apollo Fund, που αφορούσαν την απόκτηση μέρους των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων της ΣΚΤ. Το Apollo Fund αποχώρησε στις 6 Ιουνίου 2018 από τη διαδικασία, λόγω αδυναμίας εξεύρεσης τραπεζικού ιδρύματος μέσω του οποίου θα αποκτούσε τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού της ΣΚΤ. Ακολούθησαν διαπραγματεύσεις μεταξύ των Διοικήσεων της Ελληνικής Τράπεζας, της ΣΚΤ και του Υπουργείου Οικονομικών, για σύγκλιση επί των εκκρεμούντων θεμάτων, όπως την περίμετρο των περιουσιακών στοιχείων της συναλλαγής, το κενό χρηματοδότησης (αξία περιουσιακών στοιχείων μικρότερη από το ύψος των υποχρεώσεων), την πτυχή των εργαζομένων καθώς και νομικά ζητήματα. Η Διοίκηση της Ελληνικής Τράπεζας υπέβαλε στις 14 Ιουνίου 2018 τελική δεσμευτική πρόταση.