Συνεργατισμός: Σκάνδαλα, πολιτικές πλάτες και ατιμωρησία

Πράγματα και θαύματα από τη θητεία του στην Επιτροπεία της  Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας, μετέφερε ενώπιον της Eρευνητικής Επιτροπής για τα αίτια κατάρρευσης του συνεργατικού πιστωτικού συστήματος ο Ανδρέας Χαρίτου, ο οποίος διετέλεσε  μέλος της Επιτροπείας την περίοδο 20/3/2009 με 20/10/2013, οπότε και δεν ανανεώθηκε η θητεία του. 

 

Ο κ. Χαρίτου μίλησε για μια γενικότερη κακή διακυβέρνηση και ατιμωρησία που επικρατούσε στην επιτροπεία και στα ΣΠΙ, τονίζοντας ότι αυτή ήταν και η αιτία που οδήγησε στην κρατικοποίηση του οργανισμού.
Υπογράμμισε, παράλληλα, πως αν και ο ίδιος έβλεπε τις κακές πρακτικές και τις ατασθαλίες από ΣΠΙ και προειδοποιούσε επανειλημμένα, εντούτοις δεν εισακουόταν.  Έκανε μάλιστα λόγο για πολιτικές πλάτες κάποιων, οι οποίες τους έδιναν το δικαίωμα να απομυζούν από το Συνεργατισμό, χωρίς να φοβούνται την όποια τιμωρία.

 

«Ως κεντρικός φορέας προσπαθούσαμε να λειτουργήσουμε όσο γινόταν καλύτερα. Όμως κάποια ΣΠΙ είχαν προβλήματα, ενώ υπήρχαν κάποιοι αξιωματούχοι που προσπαθούσαν να απομυζήσουν όσο γινόταν περισσότερο από το Συνεργατισμό. Υπήρχε ατιμωρησία και το αίσθημα ότι μπορούσαν να κάνουν ότι θέλουν χωρίς τιμωρία», ανέφερε χαρακτηριστικά.

 

Ερωτηθείς για το εάν η Κεντρική τράπεζα γνώριζε για τα προβλήματα αυτά, ο κ. Χαρίτου απάντησε καταφατικά, προσθέτοντας ότι γίνονταν κάποιες προσπάθειες. Πρόσθεσε, ωστόσο ότι στο τέλος δεν προχωρούσαν οι υποθέσεις ατασθαλιών που εντοπίζονταν. « Όσοι δημιουργούσαν τα προβλήματα στο Συνεργατισμό, είχαν πλάτες. Πλάτες πολιτικές, κομματικές, πλάτες από άλλους που πιθανόν να έπαιρναν αποφάσεις στο συνεργατισμό. Έβλεπα πιθανά προβλήματα για ποινικές αποφάσεις που δεν προχωρούσαν και έμεναν εκεί..".

 

Ερωτηθείς σχετικά, ο κ. Χαρίτου είπε ότι ίσως πολιτικοί και κόμματα να ασκούσαν πιέσεις για να μένουν τα πράγματα εκεί. «Αυτή είναι η υποψία μου, αλλά δεν έχω αποδείξεις γι αυτό», ανέφερε χαρακτηριστικά.  Εξάλλου, σε άλλο σημείο ανέφερε ότι ήταν κοινό μυστικό το γεγονός ότι το κάθε ΣΠΙ "ανήκε" ανά περιόδους σε πολιτικές παρατάξεις.

 

«Δεν καταλήγαμε πουθενά»
Ο κ. Χαρίτου, όντας και Πρόεδρος της Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων, είχε επιχειρήσει να εισαγάγει κάποια μοντέλα για την αξιολόγηση της  πιστοληπτικής ικανότητας του δανειολόπτη, ώστε τα δάνει που δίνονταν να μη στηρίζονται αποκλειστικά στην υποθήκη, όπως γινόταν.  «Ως επιτροπή επιχειρήσαμε να θέσουμε ένα τέτοιο μοντέλο και αν δείτε τα πρακτικά σε πολλές συνεδριάσεις συζητούσαμε γι αυτό το μοντέλο. Κάποιοι έλεγαν "αφού τα ξέρω καλύτερα, γιατί να μου βάλετε μοντέλο"; Το πρόβλημα ήταν η επιβολή τέτοιων μέτρων στα ΣΠΙ. Τα θέματα πήγαιναν από επιτροπή σε επιτροπή, στον Έφορο και τελικά δεν καταλήγαμε πουθενά. Στη συνέχεια εγώ έφυγα», ανέφερε χαρακτηριστικά.

 

Μάλιστα, σε άλλο σημείο της κατάθεσης του, ο κ. Χαρίτου ανέφερε ότι είχε εντοπίσει περίπτωση διευθυντή ΣΠΙ, ο οποίος έπρεπε να απομακρυνθεί λόγω ακαταλληλότητας. Ωστόσο,  η επιτροπεία αποφάνθηκε ότι κάτι τέτοιο δεν μπορούσε να γίνει γιατί το συγκεκριμένο πρόσωπο ήταν …πολύτεκνος.

 

Υπήρχε περίπτωση που είχα πει ότι ένας διευθυντής ΣΠΙ έπρεπε να φύγει λόγω ακαταλληλότητας, αλλά μου είπαν ότι δεν γίνεται γιατί ήταν ...πολύτεκνος.

 

Σημείωσε ότι υπήρχαν και ικανά στελέχη στην Επιτροπεία (εκπρόσωποι ΣΠΙ) αλλά πιθανόν να φοβούνταν να θέσουν συναδέλφους τους σε διαθεσιμότητα γιατί ενδεχομένως να σκάφτονταν ότι στη συνέχεια θα ερχόταν η δική τους σειρά. Εξάλλου, βάσει των όσων αναφέρονται σε πρακτικά συνεδριών της επιτροπείας,  είχε υποστηριχθεί η θέση πως «η απομάκρυνση επικεφαλή ΣΠΙ θα επιδείνωνε την αβεβαιότητα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα»

 

Ερωτηθείς  για το τι έφταιγε για τα μεγάλα ποσοστά ΜΕΔ σε κάποια ΣΠΙ, ο κ. Χαρίτου απάντησε ότι οφειλόταν ξεκάθαρα στην ατιμωρησία. «Αν κάποιοι ήξεραν πως δεν είχαν προστάτες και αν υπήρχε πρόβλημα θα έφευγαν την επόμενη ημέρα, δεν θα είχαμε τέτοια φαινόμενα», ανέφερε με νόημα.

 

Έδιναν δάνεια αβέρτα
Όπως υποστήριξε ο κ. Χαρίτου, ο ίδιος ως πρόεδρος της Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων, είχε θέσει θέμα Ενιαίας Πιστωτικής Πολιτικής. «Ρωτούσα γιατί δεν προχωρούσαν οι υποθέσεις, μου έλεγαν ότι τα έστειλαν στον Έφορο, ο Έφορος απαντούσε ότι τα έστειλε πίσω και δεν προχωρούσε τίποτα. Προσωπικά περίμενα πολύ περισσότερα από την Εποπτεία. Ένα ακόμα προβλημα ήταν το γεγονός ότι δίνονταν δάνεια ανεξέλεγκτα. Σε κάποια χωριά εκατομμύρια ή δεκάδες χιλιάδες ευρώ δίνονταν, και όταν ρωτούσα σχετικά μου απαντούσαν "δεν καταλάβεις εσύ"», τόνισε χαρακτηριστικά
Πιερή: «Οι επόπτες  δεν ήθελαν να υπάρχει κρατική τράπεζα»
 
Την εκτίμηση του ότι η εποπτική αρχή στη Φρανκφούρτη δεν ήθελε να υπάρχει κρατική τράπεζα στην Κύπρο και ότι στόχος των εποπτών ήταν να επιλύσουν εξωτραπεζικά με άμεση λύση το μείζων πρόβλημα των ΜΕΔ, μετέφερε ενώπιον της ερευνητικής επιτροπής ο Λάμπρος Πιερή.
 
Ο κ. Πιερή διετέλεσε μέλος της Επιτροπείας της ΣΚΤ από τις 29/6/2010 μέχρι και τις 14/6/2018, ενώ κατά τη θητεία του διετέλεσε  και πρόεδρος της Επιτροπής Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων (ΜΕΧ).
 
Ανέφερε ότι στο τέλος Μαρτίου 2018 είχε υποβάλει την παραίτησή του, ωστόσο του ζητήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών και την τράπεζα να την ανακαλέσει για λόγους εταιρικής διακυβέρνησης, αφού, όπως είπε, αν δεν ανακαλούσε «υπήρχε σοβαρό ενδεχόμενο να μπει η τράπεζα under resolution (υπό εξυγίανση)».
 
«Ο λόγος της παραίτησής μου ήταν η διαφωνία σε σχέση με τη διαδικασία που ακολουθείτο για την πώληση της τράπεζας και τη διαδικασία του onsite inspection» που διενεργείτο από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (ΕΕΜ) είπε, προσθέτοντας ότι παραιτήθηκε τελικά στις 14 Ιουνίου, τη μέρα που στάλθηκε η τελική πρόταση της Ελληνικής Τράπεζας.
 
Ο Λάμπρος Πιερή είπε πως «ήταν υποχρέωση της τράπεζας να υπάρξει αποδέσμευση, ουσιαστικά πώληση ή αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Γνώριζα ότι ήταν υποχρέωση λόγω του state aid να πωλήσει και να κρατήσει συγκεκριμένο ποσοστό μετοχών και υπήρχαν και ημερομηνίες που ήταν ορόσημα».
 
Η διαδικασία πώλησης της τράπεζας ξεκίνησε, είπε, γιατί σύμφωνα με την προκαταρκτική πρόταση του onsite inspection θα χρειάζονται €816 εκατ. ως επιπλέον προβλέψεις. Οι λόγοι που αναφέρθηκαν για αύξηση των προβλέψεων ήταν, μεταξύ άλλων, ο μηδενισμός της αξίας των εξασφαλίσεων για δάνεια με καθυστέρηση πέραν των δέκα ετών, ο μηδενισμός της αξίας των εξασφαλίσεων για δάνεια με πρώτη κατοικία με καθυστέρηση πέραν των επτά ετών, μηδενισμός της αξίας των εξασφαλίσεων για αναδιαρθρωμένα δάνεια με πρώτη κατοικία με καθυστέρηση πέραν των δυο ετών, μηδενική αύξηση στις τιμές ακινήτων για περίοδο επτά ετών μέχρι την ημερομηνία ρευστοποίησης και αλλαγές στις μεθόδους υπολογισμού του βαθμού ίασης των δανειοδοτήσεων.
 
Σύμφωνα με τον κ. Πιερή, η ΣΚΤ διέθετε €2,7 δις σε δάνεια για πρώτη κατοικία, το 45% από αυτά μη εξυπηρετούμενα, ενώ τα €2 δισ ήταν  δάνεια πρώτης κατοικίας κάτω των €350 χιλ.
 
«Η αλλαγή στις παραδοχές επιβλήθηκε λόγω της αδυναμίας εκποιήσεων, η οποία οφείλεται στο νομοθετικό πλαίσιο. Το σύνολο αυτής τη διαδικασίας ήταν €816 εκατ. Όλα αυτά ήταν λόγω των κακών επιδόσεων να μετατρέψουν την υποθήκη πρώτης κατοικίας σε ταμειακή ροή» ανέφερε.
 
Πρόσθεσε ότι διαφώνησε γιατί θεώρησε ότι ήταν ακραίοι οι υπολογισμοί και δεν έχουν γίνει αλλού στο τραπεζικό σύστημα τέτοιοι υπολογισμοί, εκφράζοντας την άποψη ότι αν αυτά τα μέτρα μεταφέρονταν και στις υπόλοιπες τράπεζες τα αποτελέσματα θα ήταν τα ίδια. Η τράπεζα, συμπλήρωσε, αμφισβήτησε τις παραδοχές.
 
«Δεν ήθελαν να υπάρχει κρατική τράπεζα»
 
Πρόσθεσε ότι έστειλαν επιστολή στην επικεφαλής του ΕΕΜ Ντανιέλ Νουί ζητώντας να μετατεθεί σε κατοπινό στάδιο το onsite inspection ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία αύξησης κεφαλαίου, ωστόσο δεν έγινε αποδεκτό.
 
«Θεωρώ ότι οι επόπτες στη Φρανκφούρτη δεν ήθελαν να υπάρχει κρατική τράπεζα. Επίσης, -και αυτό θεωρώ ότι το ασπάζεται μέρος της ΚΤ- ήθελαν να επιλύσουν και να βγάλουν εξωτραπεζικά με άμεση λύση μεγάλο μέρος των ΜΕΔ και γι’ αυτό επήλθε αυτή η λύση. Επίσης σε όλες τις διαδικασίες ελέγχου από τους επόπτες υπήρχε η συνεχής διαδικασία ότι η τράπεζα θα χρειαστεί τόσα κεφάλαια και υπήρχε φημολογία από το 2015 ότι το μαξιλάρι του 1δις που είχε η ΚΔ δεν θα ήταν αρκετό. Η δική μου άποψη είναι ότι οι επόπτες δεν ήθελαν να συνεχίσει να λειτουργεί. Το 2013 υπήρξε μια λύση σε σχέση με το τραπεζικό σύστημα. Από τότε εγώ θεωρώ ότι οι επόπτες δεν ήθελαν το κράτος να είναι μέτοχος».
 
Υπεραμύνθηκε της  Altamira
 
Ο Λάμπρος Πιερή υπεραμύνθηκε της δημιουργίας κοινοπραξίας με την Altamira, λέγοντας ότι δεν είναι μια τυχαία εταιρεία, αλλά η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία στην Ευρώπη, καθώς και ότι με τη δημιουργία κοινοπραξίας υπάρχουν πάρα πολλά οφέλη. Μέχρι τον Ιούνιο, είπε, τα αποτελέσματα ήταν πολύ καλά, καλύτερα σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. «Η Αλταμίρα ήταν μεγάλος οργανισμός που μπορούσε να δώσει λύσεις σε σχέση με τα προβλήματα που είχε η ΣΚΤ» είπε. Ανέφερε ακόμα ότι και η Citibank έδωσε θετική γνώμη για τη συμφωνία με την Αλταμίρα.  
 
Ο κ. Πιερή είπε ακόμα ότι το πιο σημαντικό ορόσημο για τα ΜΕΔ ήταν η 11η Αυγούστου 2017, όταν η Επιτροπεία είχε κληθεί στην Κεντρική Τράπεζα και είχε συνάντηση με την Χρυστάλλα Γιωρκάτζη, η οποία τους ενημέρωσε ότι το πλάνο που είχε κατατεθεί από την τράπεζα δεν ήταν επαρκές και τα ΜΕΔ έπρεπε να μειωθούν κατά 1,2 δις ευρώ μέχρι την 31 Μαρτίου 2018.
 
Κατατέθηκε, όπως είπε, νέο πλάνο το οποίο ήταν πιο επιθετικό και το οποίο επιτυγχάνετο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2017, όταν άρχισε το onsite inspection και υπήρχαν αλυσίδωτες επιδράσεις σε πάρα πολλά ζητήματα.

«Δεν είχαμε δυνατότητα νομοθετικής ρύθμισης. Λαμβάναμε μέτρα και προσπαθούσαμε μέσω των εργαλείων που είχαμε στα χέρια μας να χειριστούμε την όλη κατάσταση» είπε ο κ. Πιερή, σημειώνοντας πως οι διαδικασίες για τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου για τα ΜΕΔ έπρεπε να είχαν ξεκινήσει νωρίτερα. «Γίνονταν διαδικασίες για τροποποίηση της νομοθεσίας και είχε υποχρέωση η πολιτεία από τη στιγμή που γνώριζε κι εφόσον είχε πρόθεση να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο, να το κάνει πιο γρήγορα, αλλά υπήρχαν πολιτικά ζητήματα στη μέση. Αντιλαμβάνεστε τι θα γινόταν, τον Φλεβάρη του 2018 είχαμε και προεδρικές εκλογές», υπέδειξε.
 
«Καραμπινάτες ατασθαλείες»
 
Ο κ. Πιερή είπε πως «πρακτικές του παρελθόντος δημιούργησαν αυτό το βουνό» από ΜΕΔ, προσθέτοντας πως η τράπεζα έdωσε στην αστυνομία 15 υποθέσεις, για τις οποίες ενδεχομένως να υπάρχουν ποινικά αδικήματα. «Υπάρχουν ζητήματα ατασθαλιών καραμπινάτα» είπε. Σημείωσε επίσης ως αιτία δημιουργίας ΜΕΔ και την οικονομική κρίση. Είπε ακόμα ότι «συνέβαλαν πολλοί στη δημιουργία αυτού του κακού χαρτοφυλακίου και με τη δημιουργία κακών νοοτροπίων».
 
Μη επωφελές το deal με Ελληνική
 
Ο κ. Πιερή χαρακτήρισε τη συμφωνία για πώληση των «καλών» εργασιών του Συνεργατισμού στην Ελληνική ως μη επωφελή. «Δεν είναι μια λύση που ήταν οικονομικά συμφέρουσα προς τον οργανισμό και άρα προς την πολιτεία. Σίγουρα έχει ανακόψει ζητήματα που θα δημιουργούνταν λόγω των state aid rules, που προέβλεπαν διάφορες επιπτώσεις που μια από αυτές μπορούσε να είναι το κούρεμα (καταθέσεων)» είπε.
 
«Θεωρώ ότι οι εποπτικές αρχές συνέτειναν στο να ληφθεί η απόφαση που λήφθηκε. Υπήρχε δεύτερος ενδιαφερόμενος που ενδιαφερόταν για αύξηση μετοχικού κεφαλαίο. Το Apollo, το οποίο είχε καταθέσει πρόταση, του ζητούσαν να έχει τραπεζική εμπειρία και του ζητούσαν να έχει τοπικό συνεργάτη για να μπορέσει να αναλάβει την τράπεζα» είπε.
 
Επίσης, ανέφερε, η θέση της Επιτροπείας ήταν ότι έπρεπε να γίνει διαδικασία εξεύρεσης μετόχων και ακολούθως αν δεν βρίσκονταν να διασπαστεί η τράπεζα, που ήταν το σενάριο β’.
 
«Η Ελληνική “έπαιζε” μόνη της»
 
Ο κ. Πιερή είπε ότι πολύ αργότερα, έλαβε γνώση ότι η Ελληνική είχε αναθέσει στην PWC τη διαδικασία συγχώνευσης με τη Συνεργατική, από τον Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο του 2017.
 
«Θεωρώ ότι ούτε η πρόταση του Apollo ήταν καλή και εμένα η αρχική μου θέση ήταν ότι έπρεπε η τράπεζα και η πολιτεία να προσπαθήσει για αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και ακολούθως να πάει στο σενάριο β που ήταν η διάσπαση. Οι επόπτες δεν έδιναν χρόνο και βγήκαμε ανοιχτά και για τις δύο διαδικασίες. Όταν κάποιος σου δίνει την ευχέρεια είτε να κάνεις αύξηση μετοχικού κεφαλαίου είτε να πιάσεις μια τράπεζα που θα έχεις μεγαλύτερο όφελος τι θα επιλέξεις επιχειρηματικά; Εγώ λέω ότι μονοδρομήθηκε η διαδικασία και μονοδρομήθηκε κυρίως εποπτικά».
 
Για το διορισμό Χατζηγιάννη είπε ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν πανομοιότυπη με αυτήν του 2013 για το διορισμό του Μάριο Κληρίδη. Ανέφερε ακόμα ότι ρωτήθηκε και εξωτερικός οίκος κατά πόσον συνηθίζεται ο πρόεδρος μιας τράπεζας να διορίζεται στη θέση του γενικού διευθυντή και η απάντηση ήταν καταφατική.
 

Ιωσήφ: «Θύμα της κρίσης ο Συνεργατισμός»
 
Τη δική του εκτίμηση ότι ο Συνεργατισμός ήταν θύμα της κρίσης, μετέφερε μέσα από την κατάθεση του ο Γιώργος Ιωσήφ, ο οποίος υπήρξε Πρόεδρος της επιτροπείας  από τις 16/11/2012 μέχρι τις 7/11/2013.
 
Στο πλαίσιο πολυσέλιδης δήλωσης του, την οποία ανέγνωσε ενώπιον της επιτροπής, ο κ. Ιωσήφ υπεραμύνθηκε της συγκεκριμένης θέσης, προσθέτοντας πως  μετά το κούρεμα υπήρχε πρόβλημα στην είσπραξη δόσεων δανείων ( σε ποσοστό 36% - ενώ σε κάποια χωριά την Πάφου το πρόβλημα άαγιζε μέχρι και το 70%). Υποστήριξε, μάλιστα πως τα δάνεια, κατά την έκδοση τους, ήταν καλά εξασφαλισμένα.
 
Σε άλλο σημείο της κατάθεσης του, ο κ. Ιωσήφ υποστήριξε ότι  τα όσα λέγονται για σκάνδαλα στο Συνεργατισμό σκοπό είχαν να τον πλήξουν, γιατί οι υποθέσεις απάτης δεν ξεπερνούσαν τα 60 εκατ στο σύνολο τους.