Π. Ιωάννου: Ακόμη μια υπόθεση υπερχρεώσεων σε ΣΠΙ

Ακόμη μια υπόθεση υπερχρεώσεων από Συνεργατικό Πιστωτικό Ίδρυμα εντόπισε ο Χρηματοοικονομικός Επίτροπος μετά από παράπονο κατά της ΣΠΕ Μέσα Γειτονιάς από εργοληπτική εταιρεία. Συγκεκριμένα, η παραπονούμενη εταιρεία προέβαλε το ισχυρισμό ότι οι λογαριασμοί τους σχετικά με δάνειο που της παραχώρησε το 2010 η εν λόγω ΣΠΕ, υπερχρεώθηκαν με το συνολικό ύψος των €150.000. Μπορεί μεν μετά από ενδελεχή εξέταση δεν στοιχειοθετείται ο ισχυρισμός της παραπονούμενης, για το εν λόγω ύψος των υπερχρεώσεων, αλλά «εντοπίστηκε αντισυμβατικός τρόπος και επομένως παράνομος και  εσφαλμένος,  υπολογισμού του ημερήσιου επιτοκίου και κατά συνέπεια των χρεώσεων τόκων. Αυτές οι πρακτικές, επιβάρυναν το δανειολήπτη με περιορισμένης έκτασης υπερχρεώσεις (σε σχέση με τις ισχυριζόμενες υπερχρεώσεις ύψους €150,000,000), συνολικού ύψους €4.700. Ως εκ τούτου, ο Επίτροπος εξέδωσε απόφαση επί του παραπόνου, υπέρ της Εργοληπτικής Εταιρείας, αλλά μόνο γι’ αυτό το ποσό. Το πρόβλημα στον υπολογισμό του ημερήσιου επιτοκίου».

Ο κ. Ιωάννου συνεχίζει με τα εξής σημεία:

"ΕΠΟΜΕΝΩΣ, επειδή το παράπονο δεν υποβλήθηκε από φυσικό πρόσωπο, δεν θα μπορούσε κατά τα ανωτέρω, να εξεταστεί κάτω από το πρίσμα των Περί Καταχρηστικών Ρητρών σε Καταναλωτικές Συμβάσεις Νόμων του 1996 και 1999, και άλλων συναφών Νόμων που σχετίζονται με ζητήματα προστασίας καταναλωτών. Το ΑΠΙ θα μπορούσε, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις να χρησιμοποιήσει εντελώς νόμιμα, το εμπορικό έτος των 360 ημερών για σκοπούς υπολογισμού του ημερήσιου επιτοκίου. Ωστόσο, το ΑΠΙ στο σχετικό συμβατικό όρο καθόρισε την χρήση των 365 ημερών στον τρόπο υπολογισμού του ημερήσιου επιτοκίου. Παρά δε τον σαφή αυτό καθορισμό, στην εφαρμογή του εν λόγω όρου χρησιμοποιούσε εντελώς αντισυμβατικά (και παράνομα) τις 360 ημέρες! Το αποτέλεσμα ήταν βέβαια, η επιβάρυνση του δανειολήπτη με εντελώς αντισυμβατικές (και επομένως, παράνομες) υπερχρεώσεις τόκων, εξ ου και η κατά τα ανωτέρω απόφαση του Επιτρόπου με την οποία κλήθηκε το ΑΠΙ να αποζημιώσει την παραπονούμενη εταιρεία με το ποσό των €4.700.
Η έννοια του εμπορικού έτους και το εμπορικό έτος της ΣΠΕ Μέσα Γειτονιάς και άλλων ΣΠΕ

Ο ΟΡΟΣ που χρησιμοποιεί η ΣΠΕ Μέσα Γειτονιάς στην παραχωρηθείσα στον παραπονούμενο δανειακή σύμβαση (κατά το 2010), περιλαμβάνει τα εξής:

«Ο τόκος ο οποίος θα είναι πληρωτέος την 30ή Δεκεμβρίου κάθε χρόνου, θα υπολογίζεται πάνω στα ημερήσια χρεωστικά υπόλοιπα και για τον υπολογισμό του οι μήνες θα λογαριάζονται προς όσες μέρες έχει ο καθένας και θα λογίζεται ως διαιρέτης το εμπορικό έτος που αποτελείται από 365 ημέρες, οπότε και θα χρεώνεται το υπόλοιπο του λογαριασμού και θα υπολογίζονται πάνω
σ΄ αυτό τόκοι, και οποιαδήποτε άλλα δικαιώματα, προμήθειες και/ή χρεώσεις, σύμφωνα με τους όρους της παρούσας συμφωνίας.»

Η ΕΠΙΠΟΛΑΙΟΤΗΤΑ και η έλλειψη στοιχειώδους τραπεζικού επαγγελματισμού από τους συντάκτες της πιο πάνω δανειακής σύμβασης και τους ιθύνοντες της συγκεκριμένης Συνεργατικής Πιστωτικής Οντότητας, αποκρυσταλλώνεται στην αντιφατικότητα, όπως θα εξηγηθεί πιο κάτω της έκφρασης «το εμπορικό έτος που αποτελείται από 365». Δυστυχώς δε, η εν λόγω έλλειψη επιμέλειας στην διαχείριση των δανειακών συμβάσεων της ΣΠΕ επιτείνεται έτι περεταίρω και μάλιστα αυθαίρετα, εντελώς σε βάρος των καταναλωτών, από την ακόμα πιο αντιφατική, παράλογη και παράνομη εφαρμογή του πιο πάνω όρου στον υπολογισμό του τόκου, με αποτέλεσμα τη δημιουργία υπερχρεώσεων τόκων, όπως και το σχετικό εύρημα στην αναφερθείσα απόφαση του Επιτρόπου.

ΣΥΜΦΩΝΑ με τη διεθνή τραπεζική πρακτική εμπορικό έτος, «καλείται το έτος όπερ λαμβάνεται ως έχον 360 ημέρας και οι μήνες ανά 30 ημέρας, εν αντιθέσει προς το πολιτικόν έτος όπερ έχει 365 ημέρας και οι μήνες άλλοι 30 και άλλοι 31, ο δε Φεβρουάριος 28 και 29 όταν το έτος είναι δίσεκτο.

ΕΙΝΑΙ σαφές από τον πιο πάνω ορισμό όπως και από συναφείς διατυπώσεις σε άλλες πηγές της διεθνούς βιβλιογραφίας, ότι το συγκεκριμένο Συνεργατικό Πιστωτικό Ίδρυμα επέλεξε δικό του «εμπορικό έτος», σε πλήρη αντίφαση προς το διεθνώς αποδεκτό ορισμό του εμπορικού έτους. Το έτος των 365 ημερών που επέλεξε είναι βέβαια απολύτως ορθό (αν και προφανώς  δεν απαιτείτο να προσδιοριστεί ως «εμπορικό έτος», αφού εξάλλου δεν είναι). Και είναι ορθό, επειδή συνάδει με το σχετικό Νόμο περί Καταχρηστικών Ρητρών σε Καταναλωτικές Συμβάσεις[3]. Ήταν ωστόσο παράδοξο το γεγονός ότι στην εφαρμογή της σχετικής πρόνοιας χρησιμοποιούσε το εμπορικό έτος των 360 ημερών, εντελώς αντισυμβατικά και σε βάρος των δανειοληπτών, παραβιάζοντας κατάφορα ένα εξαιρετικής σημασίας άρθρο του Περί Συμβάσεων Νόμου Κεφ. 149, σύμφωνα με το οποίο «37.-(1) Οι συμβαλλόμενοι έχουν υποχρέωση να εκπληρώσουν ή προσφερθούν να εκπληρώσουν τις υποσχέσεις τους, εκτός αν απαλλάσσονται ή εξαιρούνται από την εκτέλεση αυτή, δυνάμει των διατάξεων του Νόμου αυτού ή οποιουδήποτε άλλου Νόμου».

ΠΑΝΤΩΣ τα πιο πάνω καθίστανται ακόμα πιο παράδοξα και αντιφατικά αν λάβει κανείς υπόψη του τα εξής:

(α) Σε πλείστες δανειακές συμβάσεις των ΣΠΕ, της περιόδου πριν το 2013, η ρήτρα καθορισμού του τρόπου υπολογισμού του τόκου, διαλάμβανε διατυπώσεις της μορφής:
« Ο τόκος υπολογίζεται πάνω στα ημερήσια χρεωστικά υπόλοιπα και για τον υπολογισμό του, οι μήνες θα λογαριάζονται προς όσες μέρες έχει ο καθένας, αλλά για να βρεθεί ο τόκος θα λαμβάνεται σαν διαιρέτης το εμπορικό έτος που αποτελείται από 360 ημέρες»

(β) Έχουμε εξετάσει άλλα παράπονα κατά της ΣΠΕ Μέσα Γειτονιάς που περιελάμβαναν τον ίδιο αυθαίρετο ορισμό για το «εμπορικό έτος που αποτελείται από 365 ημέρες», πλην όμως, η σχετική ρήτρα εφαρμόζεται ορθώς για τον υπολογισμό του τόκου. Διερωτάται βεβαίως κανείς προς τι τα δύο μέτρα και τα δύο σταθμά.

Άλλες περιπτώσεις παραπλανητικού ορισμού του «εμπορικού έτους» από ΣΠΕ Ανατολικής Λεμεσού

ΔΥΣΤΥΧΩΣ, επιπροσθέτως της περίπτωσης που αναφέρεται πιο πάνω, εντοπίσαμε αριθμό άλλων συμβάσεων (του 2012) με το ίδιο πρόβλημα. Έτσι δανειακή σύμβαση παραπόνου που υποβλήθηκε στο Γραφείο του Επιτρόπου, περιελάμβανε την πιο κάτω πρόνοια, σε σχέση με τον τρόπο υπολογισμού του τόκου:

«Ο τόκος, ο οποίος θα είναι πληρωτέος την 30ή Ιουνίου και την 31η Δεκεμβρίου κάθε χρόνου, θα υπολογίζεται πάνω στα ημερήσια χρεωστικά υπόλοιπα και για τον υπολογισμό του οι μήνες θα λογαριάζονται προς όσες μέρες έχει ο καθένας και θα λογίζεται ως διαιρέτης το εμπορικό έτος που αποτελείται από 365 ημέρες, οπότε και θα χρεώνεται το υπόλοιπο του λογαριασμού και θα υπολογίζονται πάνω σ’ αυτό τόκοι, και οποιαδήποτε άλλα δικαιώματα, προμήθειες και/ή χρεώσεις, σύμφωνα με τους όρους της παρούσας συμφωνίας…»                                                                                                                                                                                                           
ΕΝΕΡΓΩΝΤΑΣ και πάλιν το Συνεργατικό Πιστωτικό Ίδρυμα εντελώς αυθαίρετα και ανεξήγητα, αντί να χρησιμοποιήσει το συμβατικώς καθορισθέν διαιρέτη των 365 ημερών, κατέληξε να χρησιμοποιεί αντισυμβατικά, το διαιρέτη των 360 ημερών, επιβαρύνοντας παράνομα τον δανειολήπτη.

Εισηγήσεις προς δανειολήπτες – καταναλωτές

ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΟΥΜΕ ότι σε οποιαδήποτε δανειακή σύμβαση οι ΣΠΕ όριζαν ως εμπορικό έτος, έτος 365 ημερών, ανεξάρτητα από το πόσο εσφαλμένος είναι ο ορισμός αυτός, από πλευράς τραπεζικής πρακτικής, είχαν και έχουν υποχρέωση τους να χρησιμοποιούν  ως διαιρέτη προς υπολογισμό του τόκου τις 365 ημέρες. Αυτό δε εξαιτίας των προνοιών του περί Συμβάσεως Νόμου Κεφ. 149 και ανεξαρτήτως των σχετικών επιταγών του περί Καταχρηστικών Ρητρών σε Καταναλωτικές Συμβάσεις Νόμο του 1996.


ΜΕΤΑ την τροποποίηση του περί Καταχρηστικών Ρητρών Νόμου του 2016,  η οποία προνοεί ότι « ….. για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου “καταχρηστική ρήτρα” θεωρείται κάθε ρήτρα με την οποία υπολογίζεται το επιτόκιο και περιγράφεται ο τρόπος υπολογισμού του επιτοκίου στη βάση των 360 ημερών ή άλλου αριθμού ημερών αντί στη βάση των 365 ή 366 ημερών σε περίπτωση δίσεκτου έτους», οι ούτω καλούμενες Συνεργατικές Πιστωτικές Οντότητες εφαρμόζουν την εν λόγω πρόνοια, σε όλες τις συμβάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του εν λόγω Νόμου. Ωστόσο, οι δανειολήπτες καταναλωτές προτρέπονται να διασφαλίζουν όπου υπάρχει στις δανειακές τους συμβάσεις ο όρος με διατύπωση «εμπορικό έτος που αποτελείται από 365 ημέρες», ότι γίνεται ορθή εφαρμογή του. Ανεξαρτήτως του αν η σύμβαση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του Περί Καταχρηστικών Ρητρών Νόμου.