Ταμεία προνοίας και σύνταξης: Σε σταθερή τροχιά

Θετικά επηρεάζει τα ταμεία προνοίας και σύνταξης η σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας. Σήμερα διανύουν περίοδο σταθεροποίησης, την ώρα που η αύξηση στην απασχόληση αναμένεται ότι θα συμβάλει στη διεύρυνση της βάσης των μελών και των εισφορών, αλλά και στην καταγραφή καλύτερων επιδόσεων, όπως επεσήμανε ο Θεοφάνης Τρύφωνος, διευθυντής υπηρεσιών κοινωνικών ασφαλίσεων και έφορος ταμείων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών, Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. 
Tα ταμεία προνοίας και σύνταξης διέρχονται περίοδο σταθεροποίησης μετά από την εξαιρετικά δύσκολη περίοδο της οικονομικής κρίσης, η οποία τα επηρέασε ιδιαίτερα λόγω σημαντικής μείωσης στην αξία των επενδύσεων. Αυτό ήταν απόρροια του κουρέματος καταθέσεων, αλλά και της διάλυσης ενός σημαντικού αριθμού ταμείων, γεγονός που προέκυψε από την ανησυχία των μελών τους, αναφορικά με την ασφάλεια των καταθέσεων που τηρούσαν στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα. Ως αποτέλεσμα, επήλθε απώλεια σημαντικού ύψους κεφαλαίων, τα οποία υπό ομαλές συνθήκες θα διατίθεντο για συνταξιοδοτικούς σκοπούς. Ταυτόχρονα, ένας σημαντικός αριθμός μελών έπαψε να συμμετέχει σε κάποιο επαγγελματικό συνταξιοδοτικό ταμείο, σύμφωνα με τον κ. Τρύφωνος.

Λιγότερα και δυνατότερα 
«Σ’ αυτό το πλαίσιο οι επενδύσεις των ταμείων διαχρονικά παραμένουν συντηρητικές», σημείωσε.  Όμως, έχει παρατηρηθεί ότι στα μεγάλα, κυρίως, ταμεία έχει διαφοροποιηθεί το χαρτοφυλάκιο επενδύσεων, με αποτέλεσμα να γίνεται μεγαλύτερη διασπορά. 
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία (Μάιος 2018), λειτουργούν σήμερα 1.141 ταμεία προνοίας, αριθμός στον οποίο περιλαμβάνονται και κάποια που έχουν διαλυθεί, αλλά ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία εκκαθάρισής τους. Τον αντίστοιχο μήνα πέρσι ανέρχονταν σε 1.196. 
Ο βασικός λόγος για τη μείωση στον αριθμό των ταμείων προνοίας είναι το ότι μέρος αυτών που διαλύθηκαν τα προηγούμενα χρόνια έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία εκκαθάρισής τους.                                          Άλλη σημαντική αιτία είναι, κυρίως, το γεγονός ότι τα μικρά έχουν διαλυθεί, με σκοπό την ένταξη των μελών τους σε άλλα. Είτε σε πολυεπιχειρησιακά ταμεία προνοίας, τα οποία λειτουργούν τα τελευταία χρόνια είτε σε ένα ομαδικό επαγγελματικό συνταξιοδοτικό σχέδιο του κλάδου 7, που παρέχεται από μια ασφαλιστική εταιρεία. Ακόμα, σε περιπτώσεις ομίλων εταιρειών ταμεία προνοίας ενώνονται σε ένα για το σύνολο του προσωπικού των εταιρειών τους.
«Αυτή η τάση εκτιμάται πως θα κινηθεί με γοργότερους ρυθμούς», υπογράμμισε ο κ. Τρύφωνος. Κι αυτό λόγω του αυστηρότερου εποπτικού πλαισίου, που θα τεθεί σε εφαρμογή το 2019, απαιτώντας αυξημένο διοικητικό κόστος και εξειδικευμένες γνώσεις.

Εμπλουτισμένα νέα σχέδια
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες επιχειρήσεις εμπλουτίζουν τα σχέδια ταμείων προνοίας και συντάξεων που προσφέρουν: «Σήμερα λειτουργούν ταμεία προνοίας, τα οποία είναι ανοικτά σε επιχειρήσεις και στο προσωπικό τους, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη σε ποιο κλάδο της οικονομίας ανήκουν ή αν οι εργαζόμενοι είναι μέλη κάποιας συντεχνίας. Επίσης και οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν δραστηριοποιηθεί στην παροχή ομαδικών επαγγελματικών συνταξιοδοτικών σχεδίων, τα οποία εποπτεύονται από την Έφορο Ασφαλίσεων, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία». 
Αναμφίβολα, είναι θετικό το γεγονός ότι διευρύνονται συνεχώς οι παρεχόμενες λύσεις όσον αφορά την περίπτωση που ένας εργοδότης και το προσωπικό του επιθυμούν τη συμμετοχή τους σε ένα ταμείο, χωρίς να χρειάζεται να προχωρήσουν στην σύσταση ενός αποκλειστικά δικού τους. Ωστόσο, οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να είναι προσεκτικοί, κατά την επιλογή που θα κάνουν αναφορικά με τη συμμετοχή τους σε κάποιο ταμείο,  λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών, το ύψος των χρεώσεων και άλλους συναφείς παράγοντες, υπογράμμισε ο κ. Τρύφωνος. 
Συμπληρώνοντας ανέφερε πως, λόγω των επιλογών που παρέχονται σήμερα, δίδεται η δυνατότητα συμμετοχής τόσο σε εργοδότες που δεν παρείχαν μέχρι σήμερα ωφέλημα ταμείου προνοίας στο προσωπικό τους όσο και σε άλλους που το παρείχαν, αλλά αυτό τερματίστηκε λόγω διάλυσής του, χωρίς να απαιτείται η σύσταση νέου αποκλειστικά για το προσωπικό της επιχείρησής τους. 

Νέες απαιτήσεις από το 2019
Η πλέον σημαντικότερη εξέλιξη στο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο αναφορικά με τα ταμεία επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών είναι η νέα ευρωπαϊκή οδηγία (ΕΕ) 2016/2341, η οποία θα αντικαταστήσει την προηγούμενη που ισχύει από το 2003. Οι χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει, το αργότερο μέχρι τις 13 Ιανουαρίου 2019, να μεταφέρουν τις πρόνοιές της στο εθνικό τους δίκαιο.                                  Η νέα οδηγία αναμένεται να επιφέρει σημαντικές αλλαγές, με έμφαση στη βελτιωμένη διακυβέρνηση των ταμείων, αλλά και στην ακόμη καλύτερη και καταλληλότερη πληροφόρηση προς τα μέλη και τους δικαιούχους. Ταυτόχρονα αναβαθμίζεται το πλαίσιο για τη λειτουργία διασυνοριακών ταμείων. Οι αλλαγές αυτές θα διευρύνουν τις υποχρεώσεις των διαχειριστικών επιτροπών, ενώ παράλληλα είναι αναμενόμενη η αύξηση του κόστους λειτουργίας τους, την ώρα που θα βελτιωθεί η προστασία των μελών τους. 
Όλες οι πιο πάνω εξελίξεις εκτιμάται πως θα επιδράσουν θετικά για τα καλώς νοούμενα συμφέροντα των μελών, των οποίων ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί.
Ευρύτερα εκτιμάται ότι η σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας θα επιδράσει θετικά τα ταμεία προνοίας. Η αύξηση στην απασχόληση θα συμβάλει στη διεύρυνση της βάσης των μελών τους και στην καταγραφή καλύτερων επιδόσεων. Επιπλέον, θα επέλθει σταδιακή αποκατάσταση στα επίπεδα προ οικονομικής κρίσης, αφενός των ποσοστών εισφοράς εργοδότη και εργαζομένων και αφετέρου των απολαβών, γεγονός που θα λειτουργήσει θετικά στο ύψος των παροχών προς τα μέλη. 
Όλα αυτά εν μέσω προκλήσεων, βέβαια, οι οποίες προκύπτουν από τις αλλαγές στο νομικό τους πλαίσιο και από το πιο απαιτητικό περιβάλλον, στο οποίο καλούνται να λειτουργούν, κατά τη διαχείριση των επενδύσεών τους.

Εποπτική Αρχή 
Εξέλιξη μεγάλης σημασίας για τον τομέα είναι το ότι έχει γίνει αρκετή προεργασία για υλοποίηση της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, που αφορά στην ενίσχυση της εποπτείας των ταμείων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών και των ασφαλιστικών εταιρειών. Αυτό θα γίνει, κυρίως, με τη δημιουργία ανεξάρτητης εποπτικής Αρχής, η οποία θα ρυθμίζει το καθεστώς στο οποίο θα δραστηριοποιούνται.