ΕΕ: Τα τρωτά σημεία της κυπριακής οικονομίας

Ικανοποιημένο παρουσιάζεται μεν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την πορεία της Κύπρου καθώς αναμένεται να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης το 2018 και το 2019. Ωστόσο, επισημαίνεται πως παρά τις πρόσφατες προσπάθειες για e-διακυβέρνηση, η ποιότητα των κανονιστικών ρυθμίσεων και η κινητικότητα του προσωπικού, η αναποτελεσματικότητα της Δημόσιας Υπηρεσίας εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση και έχει αντίκτυπο στο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Όπως σημειώνεται στην ειδική έκθεση για την Κύπρο, «οι βασικές νομοθετικές προτάσεις που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση του θέματος παραμένουν εκκρεμείς. Αυτά περιλαμβάνουν σχέδια νόμων για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και των τοπικών κυβερνήσεων. Οι ανεπάρκειες στο πλαίσιο διακυβέρνησης για κρατικές οντότητες ενδέχεται να διευκολύνουν τη δημιουργία δημόσιων ενδεχόμενων υποχρεώσεων και να παρεμποδίσουν την επενδυτική ικανότητα σε βασικές επιχειρήσεις κοινής ωφελείας, όπως οι τηλεπικοινωνίες και η ενέργεια. Η συγκράτηση του μισθολογικού κόστους του δημόσιου τομέα υπήρξε σημαντικός παράγοντας στη δημοσιονομική εξυγίανση στην Κύπρο. Ωστόσο, η τρέχουσα συλλογική σύμβαση που περιορίζει την αύξηση των μισθών του δημόσιου τομέα λήγει το 2018 και εξακολουθεί να λείπει μια πιο μόνιμη λύση».

Υπογραμμίζεται ότι οι ανεπάρκειες στο δικαστικό σύστημα εξακολουθούν να επηρεάζουν την εκτέλεση των συμβάσεων και την ταχεία επίλυση των αστικών και εμπορικών υποθέσεων. Οι επαχθείς πολιτικές διαδικασίες και η αδύναμη επιβολή δικαστικών αποφάσεων επηρεάζουν τα κίνητρα των τραπεζών να χρησιμοποιούν τα πλαίσια αφερεγγυότητας και αποκλεισμού για να μειώσουν το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Προστίθεται, ωστόσο, πως σειρά μεταρρυθμίσεων άρχισε να αντιμετωπίζει τα πιο κρίσιμα προβλήματα του δικαστικού συστήματος, ιδίως τη χαμηλή ψηφιοποίηση των δικαστηρίων και την έλλειψη δια βίου κατάρτισης των δικαστών.


Η χρήση των νέων πλαισίων αφερεγγυότητας και αποκλεισμού παραμένει περιορισμένη, υπονομεύοντας τις προσπάθειες για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. «Συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας των ενδιαφερομένων για την ανασκόπηση της εφαρμογής και της απόδοσης των πλαισίων. Έχουν ληφθεί ορισμένα διοικητικά μέτρα για τη μείωση της καθυστέρησης στην έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας. Ωστόσο, τα καθυστερούμενα ποσά παραμένουν υψηλά και εξακολουθεί να λείπει μια διαρθρωτική λύση για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών του συστήματος συναλλαγών ακινήτων (δηλ. Της έκδοσης και της μεταβίβασης τίτλων ιδιοκτησίας)».

Το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένει η βασική ευπάθεια του τραπεζικού τομέα και επηρεάζει την προσφορά πιστώσεων. Οι τράπεζες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια στην επιβολή των απαιτήσεών τους στους δανειζόμενους με αδυναμία πληρωμής και η ασθενής πειθαρχία επιστροφής παραμένει προβληματική. Το 2017, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μειώθηκαν, αν και άνισα μεταξύ των τραπεζών, ως αποτέλεσμα της αναδιάρθρωσης του χρέους μέσω διαγραφών και συμφωνιών ανταλλαγής χρέους προς περιουσιακά στοιχεία. Οι αβεβαιότητες παραμένουν σε σχέση με τη βιωσιμότητα των σχεδίων μείωσης των τραπεζών, καθώς οι εκ νέου εκκαθάριση των δανείων και η αναδιάρθρωση παραμένουν υψηλές και η άμεση έκθεση των τραπεζών στην αγορά ακινήτων αυξάνεται. Αυτοί οι παράγοντες υποδηλώνουν την ανάγκη για ταχεία εφαρμογή μιας πιο περιεκτικής στρατηγικής για την επιτάχυνση του καθαρισμού των ισολογισμών των τραπεζών, λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές συνέπειες για τις ευάλωτες ομάδες και τα προσεκτικά σχεδιασμένα κίνητρα για την ενίσχυση της πειθαρχίας αποπληρωμής. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, απαιτούνται νομοθετικές τροποποιήσεις που επιτρέπουν την αποτελεσματική επιβολή των απαιτήσεων και τη διευκόλυνση της πώλησης δανείων, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των δανειοληπτών και της εισαγωγής ηλεκτρονικών δημοπρασιών. Επιπλέον, η διακυβέρνηση και η διοικητική ικανότητα της εποπτείας των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών ταμείων παραμένουν αδύναμες.

Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο διατυπώνει τις πιο κάτω συστάσεις και ενέργειες στις οποίες η Κύπρος θα πρέπει να προβεί την διετία 2018-19:
 
Υιοθέτηση σημαντικών νομοθετικών μεταρρυθμίσεων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα, ιδίως σε ό,τι αφορά τη λειτουργία της Δημόσιας Υπηρεσίας και τη διακυβέρνηση των κρατικών οντοτήτων και της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Ενίσχυση των προσπαθειών για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος μέσω της αναθεώρησης των αστικών διαδικασιών, της αύξησης της εξειδίκευσης των δικαστηρίων και της δημιουργίας ενός πλήρως λειτουργικού συστήματος ηλεκτρονικής δικαιοσύνης. Λήψη μέτρων για την πλήρη λειτουργία του πλαισίου αφερεγγυότητας και αποκλεισμού και για την εξασφάλιση αξιόπιστων και ταχέων συστημάτων για την έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας και τη μεταβίβαση δικαιωμάτων ακίνητης περιουσίας.

Επιτάχυνση της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων με την εφαρμογή συνολικής στρατηγικής, συμπεριλαμβανομένων των νομοθετικών τροποποιήσεων που επιτρέπουν την αποτελεσματική επιβολή των απαιτήσεων και διευκολύνουν την πώληση δανείων. Ενσωμάτωση και ενίσχυση της εποπτείας των ασφαλιστικών εταιρειών και των συνταξιοδοτικών ταμείων.

Να δοθεί προτεραιότητα στην εφαρμογή βασικών στοιχείων του σχεδίου δράσης για την ανάπτυξη, ιδίως των στρατηγικών επενδύσεων ταχείας παρακολούθησης, και να ληφθούν πρόσθετα μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση. Βελτίωση των επιδόσεων των κρατικών επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων με την επανάληψη της υλοποίησης έργων ιδιωτικοποίησης.

Ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων που αποσκοπούν στην αύξηση της ικανότητας και της αποτελεσματικότητας των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης και στην ενίσχυση της υποστήριξης και της ενεργοποίησης των νέων που δεν εργάζονται στην εκπαίδευση ή στην κατάρτιση. Ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και δράσεων για την αύξηση της ικανότητας επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Λήψη μέτρων ώστε το Γενικό Σύστημα Υγείας να καταστεί πλήρως λειτουργικό το 2020, όπως έχει προγραμματιστεί.